سال اول دولت سیزدهم اگر چه همچنان تحت تاثیر كرونا بود، اما می‌توان گفت موزه‌ها و میراث‌فرهنگی به سوی مردمی‌سازی حركت كرد، رونق به سفر و گردشگری بازگشت و بازارچه‌های صنایع‌دستی جانی دوباره گرفت.
یك سال از آغاز بكار دولت سیزدهم می‌گذرد و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در چارچوب شعار راهبردی دولت انقلابی و دولت مردمی در این مدت تلاش كرد در هر سه حوزه اصلی ماموریتی خود كمیت و كیفیت نقش مردم و مشاركت عمومی را افزایش دهد، دوره‌ای كه موزه‌ها – به ویژه موزه‌های استانی- و میراث‌فرهنگی به سوی مردمی‌سازی و جذب بیشتر مخاطب حركت كرد، با مهار كرونا رونق به سفر و گردشگری بازگشت و بازارچه‌های صنایع‌دستی جانی دوباره گرفت.
اجرای هزار برنامه در هفته میراث‌فرهنگی
میراث فرهنگی بنا به جایگاه و نقش هویتی، یكی از حوزه‌های اولویت‌دار در دولت سیزدهم محسوب می‌شود، بسط و ترویج فرهنگ عمومی حفاظت و صیانت از آثار ملموس و ناملموس فرهنگی با تمركز بر آموزش و معرفی و ارتقاء سواد میراثی جامعه از مهمترین رویكردهای وزارت میراث فرهنگی در همین چارچوب تبیین شده است.
بهره‌برداری از ۸۰ طرح مرمتی و تجهیزی در ۱۵ استان كشور و اجرای بیش از ۱۰۰۰ برنامه در سطح كشور در هفته میراث فرهنگی در نخستین سال فعالیت دولت نشان داد وزارت میراث فرهنگی نسبت به حوزه میراث فرهنگی توجه ویژه دارد، حوزه‌ای كه به همكاری و توجه همه دستگاه‌های اجرایی و عمومی كشور نیازمند است و امضا سه تفاهم نامه همكاری با سازمان اوقاف و امور خیریه، فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی و بنیاد مسكن انقلاب اسلامی، بیان‌كننده همین رویكرد راهبردی است.
وجود ۷۶۰ موزه عمومی و خصوصی در كشور كه ۲۶۰ موزه آن اختصاصی به وزارت میراث‌فرهنگی تعلق دارد، نشان از فراوانی آثار و اشیا موزه‌ای در كشور است، فهرستی كه بیش از ۳۵ هزار اثر ثبت شده ملی را در خود جای داده و البته مخازنی كه بیش از ۳ میلیون اثر را در بر می‌گیرد كه نشان می دهد توسعه موزه های كشور و نمایشگاه‌های عمومی یك ضرورت برای آشنایی بیشتر مردم با این ثروت های انباشته تاریخی و تمدنی است.
در كنار این ظرفیت كم‌نظیر، جایگاه ایران در میان ۱۰ كشور نخست جهان به واسطه ثبت جهانی ۲۶ اثر فرهنگی ملموس و ۱۷ عنصر فرهنگی ناملموس در یونسكو، حاكی از وجود گنجینه‌های اصیل و ارزشمند فرهنگی تاریخی ایران زمین است كه رسالت پاسداری از آن را نیازمند یك عزم و مسئولیت ملی كرده است كه جز با همراهی دلسوزانه و مشاركت مردم ایران محقق نمی‌شود.
البته تقویت ارتباط میان مخاطب، حضور نسل جوان پویا و خوش‌فكردر جامعه فرهیخته میراث‌فرهنگی كشور و بسط و ترویج میراث‌فرهنگی و گردشگری دانش بنیان و خلاق به مدد فناوری‌های نوین و اندیشه‌های نو، آینده‌ای درخشان برای حفاظت از میراث‌فرهنگی و آموزش و معرفی آن رقم خواهد زد.
دولت در كنار فعالان صنعت گردشگری
ظرفیت گسترده میراث فرهنگی زمانی جلوه می‌كند كه صنعت گردشگری را تمام عیار در كنار خود داشته باشد، تنوع جاذبه‌های گردشگری و رسم میهمان‌نوازی از دیرباز ایران و ایرانیان را جزو كشورهای غنی برای جذب گردشگر قرار داده است، اگر چه تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و شیوع كرونا در چند سال اخیر صنعت گردشگری ایران را با چالش مواجه كرد، اما لغو محدودیت صدور روادید برای گردشگران خارجی در دولت سیزدهم، از آبان ماه ۱۴۰۰ روند بازگشت رونق به این صنعت را شتاب بخشید.
كرونا بیش از ۴۰هزار میلیارد تومان به صنعت گردشگری ایران خسارت وارد كرد، اما دولت در یك سال اخیر در كنار فعالان گردشگری ایستاد، تمدید مهلت بازپرداخت تسهیلات بانكی، پرداخت تسهیلات كم‌بهره، اعطای معافیت‌های مالیاتی و محاسبه تعرفه مصرف گاز به صورت تجاری (۱۴۹۵ ریال) برای تاسیسات گردشگری و درج ردیف بودجه برای بیمه راهنمایان گردشگری در بودجه سال ۱۴۰۱ كشور برای نخستین بار، از مهمترین اقدامات دولت سیزدهم در یك سال گذشته در حوزه گردشگری است.
با همه تردیدهایی كه برای به حركت درآمدن چرخ صنعت گردشگری وجود داشت، وزارت میراث فرهنگی به میدان آمد، برگزاری نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع دستی تهران در بهمن ماه آغاز احیای صنعت گردشگری در پساكرونا بود و بعد از دو سال وقفه، فعالان صنعت دور هم آمدند و طلسم ركود و توقف رویدادهای حضوری گردشگری شكسته شد، استقبال بی‌نظیر مردم از این رویداد یك پیام امیدبخش داشت كه نوروز پر سفر در راه است و فعالان صنعت گردشگری در سراسر كشور باید آماده باشند.
عملكرد شاخص و روشن دولت در حوزه گردشگری، در نوروز ۱۴۰۱ متجلی شد، همان‌طور كه پیش‌بینی می شد با گسترش واكسیناسیون عمومی و فروكش كردن كرونا، حجم سفر در سراسر كشور رشد چشم‌گیری یافت، ثبت بیش از ۵۲ میلیون نفرشب‌اقامت در مراكز رسمی اقامتی كشور، رشد ۶۳ درصدی سفر نسبت به سال ۱۴۰۰ و ثبت ركورد بازدید گردشگران از اماكن تاریخی و فرهنگی در ۱۵روز تعطیلات روز نسبت به زمان‌های مشابه در سال‌های قبل، نشان داد تقاضای گردشگری در كشور به شدت افزایش یافته است، این روند در تعطیلات عید فطر و نیمه خردادماه هم تداوم داشت.
آنچه كه بیش از همه به چشم آمد، تشكیل ستاد هماهنگی خدمات سفر با حضور۲۳ دستگاه اجرایی با محوریت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بود، ستادی متشكل و منسجم كه از مهرماه ۱۴۰۰ تشكیل و ثمرات آن در ۱۵ روز نوروز نمایان شد و برای نخستین بار در كشور نظام برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی، با مدیریت واحد و یكپارچه، تلاش كرد سفر برای مردم آسان‌تر، امن‌تر و ایمن‌تر شود.
پرداخت۷۴ میلیارد تومان تسهیلات كم‌بهره به هنرمندان صنایع دستی
حوزه صنایع‌دستی از خسارت‌های كرونا بی‌نصیب نبود، بسیاری از كارگاه‌ها و فروشگاه‌ها در سه سال گذشته تعطیل شد و بازارچه‌های فصلی و دائمی مانند هرسال برگزار نشدند، اگرچه در دوران كرونا فروش آنلاین محصولات كمی تسكین‌بخش بود، اما وزارت میراث فرهنگی در دولت سیزدهم از همان روزهای نخست یكی از اولویت‌های حمایتی خود را كمك به هنرمندان و صنعتگران این حوزه كه جامعه‌ای ۲.۵ میلیون نفری را تشكیل می‌دهند، قرار داد.
در دوره جدید با حضور عزت الله ضرغامی در جایگاه وزیر، چهار محور حمایت و سامان‌دهی تولید، حفظ و ایجاد اشتغال، آموزش و ترویج، حفظ و صیانت صنایع‌دستی راهبرد وزارت میراث فرهنگی و مبنای كار مدیران این حوزه قرارگرفت كه در همین چارچوب در یك‌سال گذشته ۹میلیارد تومان تسهیلات بلاعوض و ۷۴ میلیارد تومان تسهیلات كم‌بهره به هنرمندان، صنعتگران و تولیدكنندگان صنایع دستی پرداخت شد.
یكی دیگر از دستاوردهای حوزه مدیریتی صنایع‌دستی، جلوگیری از حذف ماده ۱۴۲ قانون معافیت از بیمه و معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده برای خانواده بزرگ صنایع‌دستی و همچنین تبدیل تعرفه برق و آب كارگاه‌های صنایع دستی را از صنعتی به تجاری (۱۴۹۵ ریال)است؛ همچنین استفاده از بند الف تبصره ۱۸ هم دستاورد بزرگی برای حوزه صنایع‌دستی بود كه وزارت میراث‌فرهنگی به‌عنوان اولین دستگاه از این تبصره برای حمایت از تولید و تحریك تقاضا استفاده كرد و در مجموع ۳۴۰میلیارد تومان به این حوزه اختصاص داده شد.
ارائه الگوی تجهیز خانه‌های ایرانی با صنایع دستی
تدوین و ابلاغ سند ملی گوهرسنگ‌ها یكی از دستاوردهای نهضت تفویض اختیار در چارچوب ثبت ملی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی است، كه گامی برای برندسازی و هویت‌بخشی به اصالت هنر سنتی در یك منطقه است، در طول یك سال گذشته ۱۵ شهر و روستا ثبت ملی شده و اكنون این فهرست به ۴۵ شهر و ۲۲ روستای ملی صنایع دستی رسیده است، این در حالی است كه ۱۱ شهر و سه روستای ایران ثبت جهانی شده‌اند و پرونده سه شهر و روستای جدید صنایع دستی برای ثبت جهانی آماده است؛ این فرایند اكنون به یك مطالبه عمومی در سراسر كشور تبدیل شده است.
اعطای نشان اصالت به صنایع‌دستی فاخر یكی از اقدامات موثر و ادواری در این حوزه است؛ در یك سال گذشته با اعطای ۵۲۵ مهر اصالت ملی، مجموع آثار دارای این نشان به ۳ هزار و ۵۲۲ اثر رسیده است؛ از طرفی با دریافت ۳۸ مهر اصالت بین‌المللی در مجموع ۸۴ اثر فاخر صنایع دستی ایران دارای این نشان معتبر شده‌اند.
در یك سال گذشته برنامه تجاری‌سازی صنایع دستی در ۳۱ استان كشور آغاز شده است كه در طرحی و ایده ای خلاق و همزمان با آغاز طرح اقدام ملی مسكن در دولت سیزدهم دو خانه مسكونی با محصولات صنایع‌دستی ایرانی تجهیز و طراحی برای این طرح ملی ساخت مسكن الگوسازی شده است.
امسال بازارچه‌های نوروزی صنایع‌دستی بیش از ۱۲۳میلیارد تومان فروش داشت كه نسبت به بازارهای صنایع‌دستی نسبت به سال ۹۸ رشد ۹۳درصدی و نسبت به سال قبل از آن نیز ۹۷ درصد رشد داشته است؛ این روند جایگاه صنایع دستی ایران را در حوزه بین‌الملل به ویژه در غرب آسیا به عنوان كشور مرجع ارتقا داده است به طوری كه با درخواست وزیر فرهنگ قطر، قرار است ایران تجارب خود را در این حوزه، برای احیای صنایع‌دستی و هنرهای سنتی با این كشور به اشتراك بگذارد.