در چهارمین پیش نشست تخصصی هورامان با موضوع «جغرافیا و محیط زیست» مطرح شد كه بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری هورامان در صورت عدم دخالت حفظ می‌شود و باید رویكرد به سمت اكوسیستمی برود و دخالت انسانی در این منطقه متوقف شود.
به گزارش ایرنا، همایش بین المللی«هورامان، ثبت جهانی، فرهنگ و توسعه پایدار» در روزهای ۲۵ و ۲۶ تیرماه سال ۱۴۰۱ در دانشگاه رازی كرمانشاه برگزار می‌شود كه چهارمین پنل تخصصی این همایش با عنوان «جغرافیا و محیط زیست» با حضور اساتید و كارشناسان مربوطه توسط دانشگاه رازی و پایگاه میراث جهانی منظر فرهنگی هورامان برگزار شد.
در این نشست دكتر «ایرج جباری» دانشیار گروه جغرافیا و مدیرگروه پژوهشی جغرافیا و پایداری محیط مركز پژوهش های محیط زیست دانشگاه رازی به تغییرات كاربری اراضی و پیامدهای گردشگری آن در منطقه هورامان، پروفسور«حاجی كریمی» استادتمام آب های زیرزمینی با تخصص كارست و عضو هیات علمی دانشكده كشاورزی ایلام به بررسی پتانسیل منابع آب و كارست منطقه هورامان، پروفسور«مقداد پیرصاحب»استادتمام مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشكی كرمانشاه به موضوع پتانسیل های منابع آبی شهرستان پاوه و ثبت جهانی هورامان، دكتر «آزاد رستگار» استادیار مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان كردستان به موضوع تنوع زیستی گونه های گیاهی هورامان، حفاظت و تهدیدات، دكتر «سیامك شرفی»دانشیار گروه ژئومورفولوژی دانشگاه لرستان به دلایل شكل گیری دره های فرهنگی منظر جهانی هورامان پرداخت.
تنوع زیستی گونه های گیاهی اورامان بی‌نظیر است
دكتر «آزاد رستگار» استادیار مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان كردستان به موضوعی با عنوان «تنوع زیستی گونه های زیستی هورامان، حفاظت تهدیدات و چالش های پیش رو» پرداخت و گفت: در زمینه تنوع زیستی هورامان مطالب متعددی وجود دارد كه حتی نمی توان در چندین كنفرانس به صورت كامل بدان پرداخت، من به عنوان متولد شده شهر مریوان كه به مناطق هورامان نزدیك است به بحث تنوع زیستی گونه های گیاهی منطقه می پردازم.
وی ادامه داد: عوامل اقلیمی، تعیین كننده ایجاد نوع گیاه در یك منطقه است در مورد تنوع زیستی گونه های گیاهی كردستان و كرمانشاه دارای ساختار خاص زمین شناسی است و به خاطر خشن بودن توپوگرافی، دسترسی به آن كم است، هر منطقه كه دسترسی به آن كمتر است بیشترحفظ شده و گونه های زیستی و گیاهی و جانوری آن باقی مانده است.
رستگار اضافه كرد، منطقه هورامان چندان وسیع نیست، یك بخش در كردستان، یك بخش در كرمانشاه و بخشی دیگر در كردستان عراق واقع می شود ولی تنوع زیستی گونه های گیاهی آن قابل مقایسه با هیچ مكان دیگرحداقل در ایران و عراق نیست.
وی از وجود ۲ هزار و ۴۰۰ تاكسون در استان كردستان خبر داد و گفت: نزدیك بر یك هزار و ۴۰۰ تاكسون در اورامانات وجود دارد و ۳۰۰ گونه نادر در كوه های سربه فلك كشیده هورامان با توپوگرافی خشنی كه دارد حفظ شده است.
اورامان حفاظتگاه گونه های جانوری و گیاهی است
این استادیار اظهار داشت: هورامان تنها كاركرد تاریخی و فرهنگی ندارد یك حفاظتگاه گونه های جانوری و گیاهی است كه توانسته در دوره های مختلف زمین شناسی حافظ این تنوع زیستی باشد وقتی كه به هورامان سفر می كنیم گونه هایی یافت می شود كه هیچ گیاه شناسی در دنیا آن را ندیده است كه به آن گونه جدید می گویند و نیاز است به علم معرفی شود كه این اتفاق هم افتاده است.
رستگار یادآور شد، هر گیاه شناس زبده ای كه به هورامان سفر كند بی شك دست خالی باز نخواهد گشت و چندین گونه جدید را می تواند به آزمایشگاه ببرد و معرفی كند، در مورد گیاهان موجود در هورامان می توان كتاب ها نوشت، شرط اساسی در حفاظت از محیط زیست این است بتوانیم طبیعت را در حالت طبیعی خود حفظ كنیم نه اینكه به حفاظت از گیاهان در موزه های گیاهی و جانوری و پارك های وحش متوسل شویم.
استادیار مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان كردستان افزود: یك گونه و تاكسون زمانی می تواند زادآوری طبیعی داشته باشد كه در محیط طبیعی خود باشد، بارها دیده ایم عرصه بر هر گونه ای تنگ شود روبه انقراض رفته است كه یوز ایرانی نمونه ای از آن است كه به ضعف مدیریتی باز می گردد، هر دخالتی كه در طبیعت كنیم دیر یا زود اثر منفی آن به خودمان باز می گردد.
رستگار گفت: كره زمین یك اكوسیستم واحد است و از نظر جفرافیایی مرزهای سیاسی یك قرارداد است، ببینید پروسه سدسازی كه متاسفانه با سرعت نور در همه كشورهای خاورمیانه پیش می رود، وضعیت ریزگرد منطقه را به كجا رسانده است، و اگر هر كشوری آب را به سمت خود ببرد اكوسیستم را از بین برده است چنانچه اكوسیستم رودخانه سیروان با سد داریان از بین رفته است و برف های چندمتری بر فراز كوه های شاهو و هورامان نمی‌تواند بنشیند و بحران آب با سدسازی درست نمی شود بلكه باید حقوق آب را شناخت تا كشورها از طریق همفكری به سمت راهكار بروند.
تلاش كنیم هورامان ژئوپارك شود
رستگار افزود: تنوع زیستی یك زنجیره است و حیات دارد كه نباید گسسته شود همان اندازه كه بر هورامان به عنوان یك منظر فرهنگی تاكید می شود باید تاكید شود كه در آینده با همت دلسوزان به یك ژئوپارك تبدیل شود و هراندازه بتوانیم توجه جهانی را به این منطقه جلب كنیم بازهم اندك است و باید رویكرد به سمت اكوسیستمی برود و دخالت انسانی در هورامان باید متوقف شود.
این صاحبنظر ادامه داد: دره هورامان واور اماناتتخت با كوه، پوشش گیاهی، بزكوهی، پلنگ ایرانی و لاله واژگون زیباست و چیزدیگری جایگزین آن نیست و تا ابد لكه ننگی به اسم سد داریان بر دره اورامان باقی خواهد ماند.
مردم اورامان زبان طبیعت را می فهمند
دبیر پنل و دانشیار گروه جغرافیا و مدیرگروه پژوهشی جغرافیا و پایداری محیط مركز پژوهش های محیط زیست دانشگاه رازی به یك جمعبندی پرداخت و گفت: با وجود محدودیت ها، تنوع زیستی هورامان بسیار است، تنوع گیاهی كمك رسان مردم است تغذیه گیاهان و استفاده دارویی یكی از عوامل پایداری مردم هوارمان با وجود سختی های منطقه است.
دكتر«ایرج جباری» افزود: مطالعات ۱۵ساله در زمینه وضعیت كاربری مناطق می گوید كه جنگل ۱۶درصد تخریب و مرتع ۵.۶ دهم درصد افزایش پیدا كرده است، كشاورزی ۱۰درصد و زمین ساخته شده ۴۳درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینكه بیشترین تغییرات تبدیل جنگل به مرتع بوده است، ادامه داد: زمین های كشاورزی نیز به زمین های ساخته شده تبدیل شده است، از سوی دیگر حركات توده ای فرسایش خاك افزایش پیدا كرده است و واكنش مجاری رودخانه ای تغییر كرده است.
جباری ادامه داد: هنر مدیریت این است كه با بودجه تعلق گرفته منطقه، ثبت جهانی را حفظ كنیم و به همه جهان بگوییم مردم این منطقه آنقدر هنرمند هستند كه با این طبیعت سخت كنار آمده و زندگی كرده اند و زبان طبیعت را می فهمند و توانسته اند نعمت خدا را از دل زمین بیرون آورند و با آن زندگی كنند.
وی اضافه كرد، نقش علم و مدیران این است با عقل و منطق، مدیریت را تقویت كنند و از تجربه دانشگاه و مجامع علمی در زمینه نحوه بهره برداری و نحوه سودرسانی به خوبی و اصولی استفاده كنند.
به گزارش ایرنا؛ پنجم مرداد ۱۴۰۰، هورامان در چهل و چهارمین كمیته میراث جهانی یونسكو، به عنوان بیست و ششمین میراث جهانی ایران به نام «منظر فرهنگی هورامان/ اورامانات» با رأی ۱۸۶ كشور از طرف یونسكو به ثبت رسید.
منطقه هورامان ۴۰۹ هزار هكتار مساحت دارد و شامل مناطقی از استان‌های كرمانشاه، كردستان و حلبچه در اقلیم كردستان عراق است و استان كرمانشاه چهار شهرستان شامل پاوه، جوانرود ثلاث باباجانی و روانسر و در استان كردستان شهرستان‌های كامیاران و سروآباد و بخشی از سنندج و استان حلبچه عراق را شامل می‌شود.
۶۰ درصد از منظر فرهنگی هورامان در استان كرمانشاه، ۳۰ درصد در استان كردستان و ۱۰ درصد در حلبچه عراق واقع شده و گستره وسیعی از این منطقه بكر و زیبا در استان كرمانشاه واقع شده كه ظرفیت بسیار ارزشمندی است.
منطقه هورامان با دارا بودن معماری پلكانی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص، صنایع دستی و غذاهای محلی خود منحصربفرد است. این منطقه استان‌های كردستان، كرمانشاه و بخشی از اقلیم كردستان عراق را در برمی‌گیرد كه در كردستان، بخش‌هایی از شهرستان سنندج، كامیاران و سروآباد و در كرمانشاه، شهرستان جوانرود، پاوه، روانسر و ثلاث باباجانی را شامل می‌شود.
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته هورامان بیش از ۷۰۰ روستا را در این ۲ استان غربی ایران شامل می‌شود و شواهد باستان شناسی بدست آمده نشان می‌دهد كه قدمت هورامان به دوران پارینه سنگی میانی و به حدود ۴۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.