بازارچه مرزی ماكو واقع در منطقه آزاد ماكو كه در شمال غرب كشور و استان آذربایجان غربی واقع شده است ، با ۵۰۰ هزار هكتار مساحت بزرگترین منطقه آزاد كشور و دومین منطقه آزاد جهان بعد از منطقه آزاد شانگهای چین می باشد. در منطقه آزاد ماكو بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی ثبت شده و دهها اثر طبیعی كه برخی از آنها مانند چشمه ثریا ، كویر بورالان و بزرگترین كلاهك سنگی خمیده دنیا، از جمله منحصر بفردترین آثار طبیعی می باشند كه در كنار آب و هوای مطلوب تر نسبت به سایر نقاط كشور كه بیش از ۱۱ ییلاق را در خود جای داده است مقصد سفری برای گردشگران داخلی و خارجی شده است.
طی روزهای گذشته میزان سفر اتباع ایرانی به تركیه از طریق مرزهای زمینی به شدت كاهش یافته و مسافران تركیه ترجیح می‌دهند از بازارچه مرزی ماكو برای خرید استفاده نمایند.كالاهای بازارهای مرزی، طبق فلسفه وجودی آنها، مواد غذایی، وسایل خانگی و البسه با برندهای معتبر را می فروشند و بشدت از فروش و عرضه كالاهای چینی و بی كیفیت جلوگیری شده و همین نیز موجب گشته با توجه به قیمت بسیار مناسب و كیفیت بالای كالاهای عرضه شده، مقصدی برای گردشگرانی تبدیل شود كه به قصد خرید می‌خواهند از كشور خارج شوند.
در فصل تابستان تمام اماكن اقامتی منطقه آزاد ماكو و حتی مهمان سراهای ادارات دولتی نیز كه توسط ستاد تسهیلات سفر مهیای پذیرای مسافران می باشد پر میشوند و علاوه بر منازل استیجاری مردم ، چادرهایی كه توسط هلال احمر و منطقه آزاد ماكو در پارك ها تدارك دیده شده اند از خانواده های گردشگران پذیرایی می‌كنند.
روزانه بین ۲ تا ۲۵۰۰ نفر گردشگر وارد منطقه می شوند كه اكثریت آنها سفر خود را یك روزه تنظیم كرده اند و برخی نیز دو تا ۴ روز در منطقه می مانند. بازارچه مرزی ماكو در ۵ كیلومتری جاده ماكو-بازرگان در سمت چپ جاده در زمینی به مساحت ۲۲۰۰۰مترمربع و با هزینه ۲۵۰میلیارد ریال ایجادشده است.
در بازارچه مرزی ماكو حدود ۵۰۰مغازه وهمه بابرندهای برتر تركیه ، انواع مواد غذائی،پوشاك ولوازم خانگی را در معرض فروش قرار داده شده اند. نكته جالب قیمت بسیار مناسب اجناس است كه نسبت به منطقه آزاد ارس (جلفا) حداقل۲۰درصد پائینتر است.
بازارچه مرزی ماكو و دیگر مراكز خرید ماكو
بازراچه مشترك مرزی ساری سو ماكو
این بازارچه در حوزه شهرستان ماكو و شهر دوبایزید در استان آغری تركیه واقع گردیده است.بازارچه ایران در مجاورت گمرك بازرگان توسط فرمانداری شهرستان ماكو احداث و در سال ۱۳۶۸ افتتاح گردید . اما پس از مدتی به علت عدم وجود امكانات لازم در محل بازارچه تعطیل گردید ولی در سال ۱۳۷۰ پس از تهیه امكانات لازم و احداث غرفه ها مجدداً بازگشایی شد .
این بازارچه در حال حاضر دارای۳۰ غرفه بوده و دارای خدمات رفاهی از قبیل سالن غذاخوری ، نمازخانه ، آب و برق و تلفن می باشد .
برق بازارچه از طرف دولت ایران و آب آن از طرف دولت تركیه تأمین می شود در حال حاضر ، ۲۰ تعاونی با ۵۰۰۰ نفر عضو و ۶۳ نفر سرگروه به نمایندگی ۱۴۶۲ نفر در این بازارچه مشغول فعالیتند . این بازارچه در كنار گمرك احداث شده و از لحاظ ترخیص كالا و انجام تشریفات گمركی مشكلی ندارد .راههای جغرافیایی این بازارچه در دشت واقع شده و از لحاظ عبور و مرور مشكل خاصی ندارد
بازارچه مشترك مرزی صنم بلاغی پلدشت
با فرو پاشی شوروی سابق و مرزهای آهنی غیر قابل نفوذ آن در سال ۱۹۹۱ و روی كار آمدن جمهوری های مختلف از جمله جمهوری خود مختار نخجوان در همسایگی كشور ایران و نیز بواسطه ارتباط و پیوند تاریخی بین ساكنین دو سوی مرز باب مبادلات مرزی غیر قانونی گشوده شد كه عملاً منجر به مشكلات عدیده ای گردید . لذا در راستای رفع این مشكلات و برقراری امنیت در مراودات مرسوم در منطقه ، بازارچه صنم بلاغی به اهتمام دولت وقت در سال ۱۳۷۱ راه اندازی و در دیماه ۱۳۷۱ افتتاح گردید . این بازارچه با ۱۴۰۰۰ متر مربع مساحت در ۳۰ كیلومتری شهرستان ماكو واقع گردیده و در حال حاضر دارای ۳۰ غرفه بوده و دارای ساختمان اداری ، نمازخانه و تلفن می باشد . و ۱۵ تعاونی با ۳۳۰۰ عضو در آن مشغول فعالیت می باشند . این جمهوری خود مختار كه در محاصره سیاسی _ جغرافیایی ارمنستان واقع شده و به همین دلیل با مشكل ورود و خروج كالا از كشورهای آسیای میانه به خاك خود مواجه است ، واقع گردیده لذا بدلیل عدم وجود كالاهای مناسب فعالیت در این بازارچه چندان قابل توجه نبوده است .
اقلامی كه از طریق بازارچه صادر گردیده عمدتاً عبارتند از : مصنوعات صنعتی ، صنایع چوبی ، مصالح ساختمانی ، میوه و تره بار همچنین كالاهای وارده عبارتند از : لوازم یدكی خودرو ، قراضه آلومینیوم .
مسیر حركت به ماكو از شهر تبریز
بعد از گذر از شهر صوفیان وطی مسافت ۶۰كیلومتر به شهر مرند میرسیم. در مرند به یك دو راهی میرسیم كه مستقیم و سمت شمال به شهر مرزی جلفا( منطقه آزاد ارس) و سمت چپ به طرف غرب به شهرهای خوی و ماكو(منطقه آزاد ماكو) راه دارد. ما سمت خوی حركت میكنیم و نرسیده به خوی از سه راهی ایواوغلی به سمت شمال ادامه مسیر میدهیم. بعد از طی مسافتی حدود ۱۷۵ كیلومتر(فاصله مرند-ماكو)، به شهر ماكو میرسیم. شهرستان ماكو از شمال و غرب به كشورتركیه، از شرق به رودخانه ارس و جمهوری خودمختار نخجوان واز جنوب به شهرستان خوی و چالدران محدود می گردد.هیئت وزیران در جلسه مورخه ۲۰/۹/۸۹ سه شهرستان ماكو،شوط و پلدشت را با وسعت ۵۰۰ هزارهكتار منطقه آزاد اعلام كرده است.
ماكو و جاذبه های گردشگری در مسیر بازار منطقه آزاد
شهرماكو با ۵۳۰۰۰ نفر جمعیت ،دردره ای بنا شده كه رودخانه” زنگمار” ،آن را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می كند.این شهر یك شهر طولی است یعنی طول شهر ۱۲ كیلومتر و عرض آن بین ۲ كیلومتر تا ۲۰۰ متر است.
كلاهك سنگی ماكو با جاذبه هایش
اولین اثر طبیعی كه بارزترین جاذبه و مشرف به ماكو ست وبه سان چتری بر شهر سایه افكنده ،دیواره عظیم سنگی یا ” كلاهك سنگی” ماكو است . حتی در آذربایجان، ماكو را به اسم “داش ماكی”(ماكوی سنگی) میشناسند. در این مكان چندین اثر دیگر نیز برای دیدن وجود دارد. در پائین كوه و كمی بالاتر از چشمه حاجی بلاغی ،خرابه های حمام و بالای آن آتشگاهی است (كه تنها حمام آن متعلق به اواخر دوره صفویه بود) كه تا چند سال پیش در زیر خروارها خاك و سنگ مدفون شده بود و پس از نمایان شدن مرمت شده و در معرض بازدید عموم قرار دارد. همچنین مسجد حضرت ابوالفضل(ع) كه چند سال قبل بر اثر ریزش قندیلهای یخ آویزان از زیر كلاهك صخره ای،به شدت آسیب دیده بود،اخیرا توسط خیرینی از شهر تبریز و ماكو وبا مساعدت منطقه آزاد ماكو مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این مسجد به عنوان یكی از جلوه های شكوهمند وحدت شیعه و سنی، همه ساله در روز تاسوعای حسینی شاهد حضور حداقل ۵۰۰۰ نفراز بانوان عزادار با روشن نمودن چندین هزار شمع می باشد.
عمارت كلاه فرنگی
جاذبه دیگرداخل شهرودر سمت شرقی خیابان امام ،”عمارت كلاه فرنگی ” است. این عمارت، قسمتی از مجموعه ساختمانهای بزرگ و قدیمی ماكو و متعلق به “علی قلی خان بیات ماكو” بوده و قدمت آن به اواخردوره قاجار میرسد.
دخمه فرهاد
در ۷كیلومتری ماكو ودر سمت راست جاده ۲۵ كیلومتری ماكو-بازرگان، در مجاورت روستای “سنگر”، اثری چشم نواز در مجموعه یك قلعه شهر اورارتوئی با قدمت ۲۷۰۰ ساله،” دخمه فرهاد” واقع شده است.در قسمت پائین قلعه، مقبره صخره ای با سه اتاق تودرتوطاقچه داردر دل كوه سنگی تراشیده شده كه با راه پله سنگی به قلعه بالای كوه متصل می شود.در بخش جنوبی آن ودر كنار رودخانه، قربانگاه این شهر باستانی قرار داشت.
منشورهای بازالتی ماكو
از جاذبه طبیعی كه در ۲۵ كیلومتری جاده ماكو-چالدران ،مشاهده میشود ،”منشور های مازراتی” است.تقریبا از میانه های جاده ماكو- بازرگان به سمت چپ در یك جاده فرعی اما آسفالته و خوب، بطرف روستاهای گجوت و باشكند و نهایتا چالدران ،حدود ۱۰ كیلومتر كه ادامه مسیر دهیم به منطقه ای میرسیم كه واقعا شگفت انگیز است.
كوه آرارات
نزدیكی بازرگان محل مناسبی است تا از دور بهترین منظره كوههای آرارات رو ببینیم.دوتا كوه كه هر دو در كشور تركیه قرار دارند .
ارتفاع آرارات كوچك، ۳۹۰۰ متر و آرارات بزرگ ۵۳۰۰ متراز سطح دریاست.تركها به آن” آغری” و كردها به این كوه “آقری” میگویند. اما اجداد ما( در زبان تركی) چون دو تا كوه بودند كه یكی كوچك و دیگری بزرگ بود” ار ” آروات”(به معنی زن و شوهر )می گفتند و به مرور زمان این دو كلمه در هم ادغام و به كلمه “آرارات” تبدیل شده است.
كاخ موزه باغچه جوق
در دو كیلومتری جاده ماكو- بازرگان در سمت چپ جاده ،” باغچه جوق ” قرار دارد كه میتوان گفت اكنون بعنوان یكی از شهركهای اطراف شهر محسوب می شود . در اوایل ورودی شهرك،”مجموعه تاریخی كاخ باغچه جوق “واقع شده است (جوق در زبان ارمنی به معنی “گل” می باشد).
