روستاهای فارسان را در این مطب به شما معرفی خواهیم كرد . در ابتدا با شهرستان فارسان سپس با ۲۱ روستای فارسان و جاذبه های گردشگری آنها آشنا خواهیم شد. شهرستان فارسان یكی از شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری است. مركز این شهرستان، شهر فارسان است.شهرستان فارسان از شرق تا شمال با شهرستان شهركرد، از شمال غربی با شهرستان كوهرنگ، از جنوب تا جنوب غربی با شهرستان اردل و از جنوب شرقی با شهرستان كیار همسایه است.
وجه تسمیه
نام فارسان ریشه در نام سرزمین پارسوآش، پارسوا، پارسوماش یا پارسومش یا پارساماش (سرزمین شاهان پارسی) دارد كه در گذر زمان بر اساس قواعد تغییر و تطور واژگان در بستر زبان محاوره، ابتدا به پارسوم، سپس پارسون و در سده اخیر ابتدا به فارسون و درنهایت به فارسان تغییر پیدا كرده‌است. اما كماكان در روستاهای اطراف و در میان بختیاریها با نام پارسون از این شهر یاد می‌گردد. این منطقه، سرزمین اصلی طوایف پارسه بوده‌است كه گفته می‌شود از محلی در نواحی رشته كوه‌های زاگرس مركزی به نام پارسوآش در امتداد زاگرس در دره‌های كرخه و كارون تدریجاً به سمت جنوب فلات ایران و سرزمین عیلام سرازیر شده‌اند.
زبان
ساكنین این شهرستان به گویش بختیاری سخن می‌گویند. بختیاریها جزئی از مردم لر به‌شمار می‌آیند كه به آنها لُر بزرگ می‌گویند و در جنوب غربی ایران ساكن هستند.گویش بختیاری از جمله گویش‌های جنوب غربی ایران و یكی از گویش‌های زبان لری به‌شمار می‌رود. در این گویش واژگان پهلوی میانه و اوستایی فراوانی وجود دارد.
جاذبه‌های تاریخی فارسان
تپه چغاپنجعلی: تپه چغاپنجعلی حاوی آثاری مربوط به هزاره ۵ و ۴ قبل از میلاد، هزاره اول ب م – دوره ساسانیان – سده‌های میانی و متأخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان فارسان، بخش مركزی، جنوب شهر فارسان واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۵۲۶ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
مسجد جامع فارسان: مسجد جامع فارسان مربوط به دوره قاجار است و در فارسان، میدان مسجد جامع شهر فارسان واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۵۰۱ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
موزه فرهنگ و تمدن فارسان: این موزهٔ آثار تاریخی، شامل آثاری مربوط به دوران‌های صفویه و قاجار است.
گردشگاه چشمه قلعه: واقع در شرق شهر فارسان. این گردشگاه كه در كنار چشمه‌ای مصفا ساخته شده، به علاوه دارای قناتی تاریخی به قدمت ۲۰۰ سال است
جاذبه های گردشگری فارسان
قلعه علیقلی‌خان سردار اسعد
منطقه تفریحی، گردشگری، تاریخی پیرغار
طاق سنگی خان اوی (جونقان)
كتیبه مشروطیت پیرغار
آبشار كردیت (خروشان‌ترین آبشار ایران) در جونقان
قلعه جونقان (سردار اسعد بختیاری)
تنگ دركش وركش در جونقان
طاق سنگی خان اوی در جونقان
پیرغار در ده چشمه
غار سراب در امید آباد
رودخانه سراب در امیدآباد
قله سالداران در فارسان
دریاچه لاغرك
مراكز تفریحی فارسان
مهمترین مركز تفریحی فارسان، پیرغار واقع در ۴ كیلومتری شهر در روستای ده چشمه است. پیرغار در دامنه كوه لاخرسان قرار گرفته و مشتمل بر چشمه ای پرآب، آبشار فصلی و منطقه جنگلی است. سنگ نوشته دوران مشروطه كه شرح لشكر كشی بختیاریها به تهران در انقلاب مشروطه می‌باشد نیز در این تفریحگاه واقع شده‌است. این سنگ نوشته به دستور سردار اسعد بختیاری حجاری شده‌است.
صنایع دستی فارسان
از مهمترین و ارزشمندترین صنایع دستی كه قدمتی دیرینه دارد بافتن فرش دستباف است كه در روستاهای مختلف با طرح‌ها و نقش‌های متفاوتی بافته می‌شود. سایر دستبافته‌ها كه هنوز در این شهر رایج است عبارت‌اند از: گلیم بافی، جاجیم یافی، چوغا بافی، خرسك بافی (نوعی قالیچه)، نمد مالی، كلاه مالی، می نا دوزی، لچك دوزی و گیوه دوزی.
هنرفارسان
از جمله خصوصیات برجسته شهر فارسان استعداد و علاقه زیاد اهالی این شهر به فرهنگ و هنر است. به گونه‌ای كه رشته‌های هنری شهر همچون شعر و ادب، تئاتر و نمایش، شاهنامه خوانی و… كارنامه درخشانی در سطح كشور دارند. به عنوان نمونه، گروه تئاتر شهر، بارها نمایش‌هایی را در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اجرا كرده‌است. همچنین، این شهر، سالانه میزبان جشنواره تئاتر استان با عنوان جشنواره تئاتر ققنوس است.
روستاهای فارسان
روستای بیدگل
بیدكل (فارسان)، روستایی است از روستاهای فارسان از توابع بخش مركزی كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. مسیر این روستا از جاده بیدكل در شهر گوجان می گذرد.این روستا در دهستان میزدج علیا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۵۷ نفر بوده‌است.
روستای چشمه سنجتها
چشمه سنجتها، روستایی از روستاهای فارسان ازتوابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده‌است.
روستای چغاهست
چغاهست، روستایی از توابع بخش جونقان، شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان جونقان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۶۱ نفر بوده‌است.روستای چغاهست مابین شهر فارسان و جونقان قرار دارد. رودخانه‌ای در نزدیكی این روستا به دو قسمت تبدیل می‌شود كه هر كدام دارای دو سد كه معروف به سد گوشه و سد چغاهست می‌باشند[نیازمند منبع].
وجه تسمیه نام روستا
در این روستا تپه‌ای بنام چغا قرار دارد كه نامگذاری روستا بر اساس آن صورت گرفته است.
روستای چوبین
چوبین (فارسان)، روستایی است از روستاهای فارسان از توابع بخش مركزی كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. وجه تسمیهٔ نام این روستا به علت وجودچوبهای بهرام چوبین است كه گفته می‌شود در یكی از نبردهایش به این منطقه عقب‌نشینی كرده و با چوب جنگ‌میكرد.این روستا در دهستان میزدج علیا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۴۳ نفر بوده‌است.
روستای حاجی‌آباد
حاجی‌آباد (فارسان)، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۲ نفر (۱۳ خانوار) بوده‌است.
روستای دره بیدینه
دره بیدینه، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۷۵ نفر بوده‌است.
روستای ده‌چشمه
ده چشمه، روستایی است از روستاهای فارسان از توابع بخش مركزی كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. كتیبه‌های پیرغار بر روی تخته سنگی از رشته كوه زاگرس قرار دارد كه در مجاورت روستای ده چشمه می باشد. چشمه های فراوانی از این غار آهكی جاری می‌شود همچنین آبشار پیر غار هم به صورت فصلی در بهار نمایان می شود. بر روی قسمتی از تخته سنگ پیرغار، سه سنگ نبشته به زبان فارسی حك شده كه شرح لشكركشی سردار اسعد بختیاری به تهران در انقلاب مشروطیت ایران است. قلعه خان، سنگ نبشه و شیرسنگی از دیگر دیدنی‌های تاریخی این روستا هستند.این روستا در دهستان میزدج علیا قرار دارد و جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر ۴۵۱۰ نفر بوده‌است.
پیرغار
كتیبه های مشروطیت پیرغار به دستور سردار اسعد بختیاری در دیواره این كوه حك شده‌است. متن این سنگ نوشته خلاصه ای از وقایع مشروطه است و نقش سرداران و طوایف را در انقلاب مشروطه بیان می‌كند.
روستای راستاب
راستاب، روستایی از توابع بخش جونقان شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان میزدج سفلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۵۸۲نفر بوده‌است.این روستا در فاصلهٔ ۷ كیلومتری شهر فارسان واقع است و فاصله آن با شهركرد، ۳۱ كیلومتر است.
وجه تسمیه نام روستا
دربارهٔ وجه تسمیه این روستا چند سند كه شامل كتیبه‌های حوض راستاب-خاطرات سردار ظفرو باور مردم محلی در دست است. در یادداشت‌ها و خاطرات سردار ظفر بختیاری از روستایی با آب فراوان ومزارع حاصلخیز با نام «راستاب» نام برده شده‌است. (همان، ص. ۱۰، ۱۲، ۲۴۷، ۲۴۸).
مؤلف مرآت البلدان نویسد: «راستاب قریه‌ای از قریه‌های چهارمحال اصفهان است».[۲] و در فرهنگ جغرافیایی ایران آمده‌است: دهی از دهستان میزدج بخش حومه ٔ شهرستان شهركرد كه در ۲۷ هزارگزی جنوب باختر شهركرد، كنار راه بردنجان به جونقان واقع است. دامنهٔ كوه و هوایش معتدل است و ۱۰۰۰ تن سكنه دارد. آبش از رودخانهٔ میزدج وچشمه‌ها. كاریز بزرگ روستا تأمین می‌شود. شغل اهالی زراعت وگله داری، صنایع دستی زنان قالی بافی و راهش مالرو است. این آبادی یك دژ قدیمی به نام قلعه اسعد دارد.
آثار تاریخی
مردم راستاب بر اساس شواهد تاریخی و از دوران باستان در جبهٔ برآفتاب كوه جهانبین ساكن بوده‌اند محوطهٔ باستانی گنجگاه ۱و۲ مربوط به دوران عیلامیان وهخامنشیان (این دو محوطه با شماره ی۲۶۵۶۹و۲۶۵۶۸درفهرست آثار ملی ثبت شده‌اند) محوطهٔ سیاه دان مربوط به دوران اشكانیان (این محوطه با شماره ی۲۶۵۶۷درفهرست آثار ملی ثبت شده) ومحوطهٔ درهٔ جنی مربوط به دوران ساسانی (این محوطه با شماره ی۲۶۵۶۶درفهرست آثار ملی ثبت شده) ومحوطهٔ بارغون وتپهٔ خالو هادی كه مربوط به دوران اسلامی می‌شوند ومتأسفانه تاكنون به ثبت ملی نرسیده‌اند تا همین بافت كنونی راستاب حلقه‌های به هم پیوستهٔ تاریخ این روستا را شكل می‌دهند با وجود دنباله دار بوده تاریخ این روستا را تشكیل می‌دهند.
هستهٔ اولیه راستاب را فامیلهای خسروی،امینی تشكیل می‌داده‌اند وفامیلهای دیگر یا ازشاخه‌های این فامیلها هستند یا در صد سال اخیر و از نقاط دیگر به راستاب كوچیده‌اند.
همهٔ مردم راستاب حتی كسانی كه از روستاهای ترك‌نشین “مره” “هرچگان””جونقان”به این روستا آمده‌اند به زبان بختیاری سخن می‌گویند. در واقع راستاب تنها روستای محال میزدج است كه به جای لهجهٔ میزدجی با لهجه‌ای مشابه عشایر بختیاری صحبت می‌كنند.
در گذشته راه راستاب مالرو بوده و در زمان جادهٔ باستانی دز پارت (شاخه‌ای از جادهٔ ابریشم كه هند را به بغداد از راه سیستان-كرمان-یزد-اصفهان-چهارمحال-اهوازوبغداد) از دوشاخهٔ ایل راه شورگاه وایل راه گردنه تشكیل می‌شده
بافت تاریخی راستاب
بافت قدیم روستا كه در جنوب غرب روستای كنونی واقع است كه بعد از ویرانی قلعهٔ باقرخان (محوطهٔ بارقون كنونی) بر اثر زلزله به محل كنونی منتقل شد از آخرین شواهد وجود ویرانه‌های این قریه حمامی بوده كه در سالهای قبل از انقلاب ت و به منظور استفاده از آجر آن برای ساخت خانه در راستاب كنونی تا روی پی ویران شده كه با توجه به ابعاد آجرها مربوط به عصر سلجوقی است. حتی تا به امروز در زمان شخم زمین‌های این ناحیه ابزار كار وكشاورزی زیادی توسط اهالی یافت می‌شود.
روستای جدید را درمیان چشمه سارهای دامنهٔ كم شیب جهان بین ساختند در بافت قدیم كه از شمال تا «تنبلی» از شمال غرب تا «سورد سر كندال نظرگاه» از جنوب وجنوب غرب به «رو گه» (راه گاه) و از غرب به كندالهای «من ده» امتداد داشت بیش از بیست چشمه وپنج بركه یا كندال پرآب ویك حوض بزرگ ۱۰در۱۰ گزی وجود داشته كه همه بجز حوض وبركه‌ها هنوز باقی هستند وجود داشته
بافت روستا
راستاب قدیم با بافتی متراكم وارگانیك در كنار مسیر جویبارها وبا همان الگوی مسیر آبراه‌ها شكل گرفت قدیمی‌ترین بنای تاریخ دار روستا خانه كدخدا در مجاورت میدان حوض به سال ۱۱۳۱قمری بازمی‌گردد. میدان حوض كه به شكل مربع ابعادش كمی بیشتر از خود حوض بوده در كنار مسجد روستا (مسجد قدیم ویران شده وبجایش بنای جدیدی ساخته شده) وخانهٔ كدخدا قرار داشته كه محل اجتماع برگزاری مراسم جشن وعذاداری‌های مذهبی بوده در كنار این میدان چند كتیبه تاریخ راستاب را كه كهن‌ترین قریه از میزدج سفلی است را برخود داشته كه اكنون در سازمان میراث فرهنگی نگهداری می‌شوند. وشیر سنگی پانصد ساله میان حوض كه در سال۸۸ به‌طور نا معلومی ناپدید شد.
حمام قدیم روستا از دورهٔ صفوی و در مكانی باهمین نام قرار دارد. گورستان راستاب در جنوب همین مكان كنونی بوده كه به مرور زمان به وسعت آن افزوده شده.
محوطهٔ حمام جدید (ساختمان تعاونی) كه به گمان بعضی قبرستان قدیم راستاب است در واقع گورستانی مربوط به دوران پیش از اسلام است. این مهم بر اساس مشاهدات این جانب از گورهای این ناحیه ونحوهٔ دفن مردگان با حالت چمباتمه وبا جواهراتی از جنس شیشه یا احتمالاً یشم بر من اثبات شد. در سالهای اخیر بسیاری از این گورهای تاریخی بر اثر بی‌توجهی از بین رفنه‌اند.
اسعدیه راستاب دریك كیلومتری شمال شرقی راستاب در امتداد بالایی درهٔ راز «باغ پایین» یا همان مجموعه كاخ‌های اسعدیه قرار دارد؛ كه متأسفانه هیچ‌كدام از ابنیهٔ با ارزش این باغ به ثبت ملی نرسیده. این مجموعه به ترتیب از بالا امارت خان باباخان اندرونی كوشك محمد خان سالار اعظم (پسر كوچك جعفر قلی خان ایل خانی معروف به سرداراسعد دوم فاتح تهران. برادر زادهٔ سردار اسعد اول وصمصام الصلتنه نخست وزیرمشروطه احمدشاه. برادر امیر بهادر علی قلی خان سردار اسعد سوم ووزیر جنگ ایران وبرادر زاده سردار مریم وپسردایی علیمردان خان چهارلنگ بوده. توسط احمد شاه به لغب سالار اعظم ملغب شد. او آخرین سردار بختیاری بود شجاعت او در حدی بود كه به محمد خان هیبرون مشهور شد در سن ۲۱سالگی در فتح تهران دوشادوش پدر وبرادران به فرماندهی قشون پرداخت. در نبرد شیر علیمردان خان او وبرادر تنی اش خان باباخان كه از یك مادر بودند تنها كسانی در طایفهٔ ایلخانی بودند كه از شیر علیمردان پسر عمه ی خود دفاع كردند كه خان باباخان به همین دلیل و در همانسالها ی اعدام علی مردان اعدام ومحمد خان هم سال‌ها در زندان بود.
این سردار بزرگ‌سالهای آخر عمر خود را صرف سركوب راهزنان وطوایفی نمود كه از سكنهٔ چهارمحال وكهكلویه وبویر احمد و دیگر مناطق لرنشین صلب آرامش می‌كردند. هنوز خاطرهٔ برخورد او با راهزنان ودزدان در میان مردم منطقه نقل می‌شود”ادامهٔ مطلب بزودی در بخش فرهنگ وآداب و رسوم همین وبلاگ منتشر می‌شود”)كه شباهت زیادی با كوشك جونقان دارد این كوشك با باغی كه او را دربرگرفته در سالهای اخیر به بخش خصوصی فروخته شده وورود به آن توسط مالك كنونی ممنوع شده باخبرشدم كه این كوشك زیبا در سال ۱۳۸۸ بدست افراد ناشناس به آتش كشیده شده وچیز زیادی از آن باقی نیست كه همین ساختمان بی سقف در صورت بی‌توجهی سر نوشت كاخ پایین را پیدا می‌كند و در آخر كاخ بیرونی یا امارت پایین كه در نزدیكی جادهٔ كنونی راستاب به چلیچه بوده اكنون بطور كلی ویرات شده وبجای آن بیمارستان ساخته‌اند وجز آثار محدود چیزی از آن قابل دیدن نیست!!!
مالكیت راستاب
ملكیت روستای راستاب از شمال غرب تا رودخانهٔ میانی درهٔ راز از جنوب و جنوب غرب تا رود گرداب (لوار گرد او) و از شمال شرقی گود یادرهٔ گنجگاه وانتهای مزارع بارقون (باقرخان) و از شمال تا ارتفاعات دالانك جهانبین كوه بوده در فرهنگ وپندار مردم مزارع روستا به چهار ویلی (واحد مرسوم برای هرملك) یاشش دانگ (واحد بعد از قاجاریه) تقسیم می‌شده كه هر دانگ به شانزده جو تقسیم می‌شده هر جو براساس میزان آب وحاصلخیزی محاسبه می‌شده ۹۶ جو ملك راستاب بدون احتساب باغات میوه ومراتع دامپروری راشامل می‌شده است.
دو دانگ یا۳۲جو از راستاب كه شامل درهٔ راز می‌شده در مالكیت محمد خان وهرمز خان ایلخانی بوده ومابقی به مردم روستا تعلق داشته مراتع شمالی راستاب اكثراً از تیره‌های مختلف هفت لنگ بختیاری وگله داران راستاب است.
آداب و رسوم
بر اشكنون
هنمانطور كه در بخش مالكیت اراضی راستاب بیان شد در گذشته مزارع راستاب برحسب واحدی به نام ویلی یا شعیر تقسیم‌بندی می‌شدند. راستاب از پنج ویلی تشكیل شده بوده كه مردم روستا وبر حسب برنامه‌ریزی وبه‌طور دسته جمعی در چند روز مقرر به نوبت محصولات هر ویلی را برداشت و پس از برداشت وبر اساس سهام هر یك در بین اهالی تقسیم می‌شده كه از برداشت هر ویلی تا نوبت بعداهالی روستا به زیارت یكی از امامزادگان همجوارمی رفتند كه از آن میان می‌توان به باباشادی/ پیرغار/آبمراد/ملك خاتون اشاره كرد.
هر سال یك ویلی معلوم به عنوان شعیر آخر مشخص و پس از اتمام كار مزارع دیگر و در روزی كه ساعت خوش باشد هر طایفه با بهترین درو گرهایش بر سرزمین حاضر می‌شوند ویك بر زمین كه شامل یك ردیف از محصول است را انتخاب كرده و در حالی كه همه برای تماشا آمده‌اند مسابقه شروع می‌شود گروه بازنده گروهی است كه كاهلی كرده ودیر تر از همه درو را به پایان برساند كه به اصطلاح می‌گویند «بر بر فلانی شكست» این مراسم از رسوم بازمانده از جشن مهرگان بوده كه در تلاقی روز مهر با ماه مهر و به نشان از تشكر خدا برگزار می‌شده زرتشتیان ایران هنوز این جشن را برگزار می‌كنند.
روز براشكنون تا شب اهالی در كنار خانواده‌ها شان و در طبیعت مانده وعصر محصولات را به خرمن می‌آورده‌اند.
نوروز
در راستاب جشن نوروز از سمنوپزون آغاز وتا سیزده بدر ادامه دارد.
سمنو پزون
توسط یكی از اهل فامیل ازروزها پیش دانه‌های گندم خیسانده و برای جوانه زدن آماده شده وهر روز برای جلوگیری از گندیدن شسته می‌شوند. میزان این این جوانه‌ها بسیار زیاد ونگهداری از آنها كاری سخت است كه به كمك مردان نیاز دارد پس از آماده شدن جوانه‌ها در روزی كه ساعت خوش باشد فامیل گرد هم جمع شده آب جوانه‌ها را می‌گیرند و در شامگاه دیگ‌ها رابار گذاشته وبا هم زدن دائم از ته گرفتن آن جلوگیری می‌كنند در آن شب تاصبح همه بیدار اند ودور بزرگ فامیل جمع می‌شوند و به دعا ونماز وتعریف حكایت ومتل‌های كهن شب ر تا سحر بیدار می‌مانند. فامیل با همزدن بنوبت هم به یكدیگر كمك كرده هم در حین هم زدن آرزوهایشان را از خدا می‌خواهند. وقتی سمنو به مرحلهٔ مناسب رسید در آ «ن را گذاشته به استلاح سمنو را دم می اندارند بعد از آماده شدن سمنو را برای خوردن وهفت سین میان همه تقسیم می‌كنند. برای انجام هر مرحله افراد حتماً وضو می‌گیرند مراسم سمنوپزون ازاهمیت واحترام بالایی در میان مردم راستاب برخوردار است.
چهارشنبه سوری
در هر كوچه آتشی بر پا كرده بر طبق رسوم ایران سه دور دور آن چرخیده واشعار فوركلور زیر را می‌خوانند:
سوری مو ز تو—-زردی تو ز مو
غم بره شادی بیو مهنت بره روزی بیو…
سپس ظروف لب پریده وكهنه را شكسته وسال نو رابدون آنها شروع می‌كنند.
عیدی دادن به زنان فامیل
هر مرد براساس سن وموقعیت مالی عیدی شامل پول –پارچه –میوه- آجیل عید با شام شب عید را برای خواهران عمه‌ها خاله‌ها دختر برادر وخواهر خود می‌فرستد. وظیفهٔ این كار بر عهدهٔ جوانترین پسر آن اولاد است كه توانایی لازم را جهت این كار دارد. پس از رساندن عیدی كه در طبقی بزرگ چیده می‌شود شخصی كه عیدی را گرفته به آن پسر جوان چیزی به عنوان دشت اول سال هدیه می‌دهد.
سبزی عید
مادر یا خواهر بزرگ در هر خانه به تعداد افراد خانواده سبزی به آب می‌ریزد. سبزی كسانی كه ازدواج كرده‌اند برایشان فرستاده ومابقی تا روز سیزده بدر درخانه می‌مانند.
خانه تكانی
خانه تكانی در راستاب را از تقویم جلالی ساعت می‌بینند. روزهای اول همسایه‌ها با هم قالی‌ها را به كنار چشمه‌ها برده ودسته جمعی آنهارا می‌شویند. اگر در این روزها از راستاب بگذرید از بام هر خانه چند قالی آویزان است. در روزهای بعد اهالی رختخواب‌ها ومنسوجات خود را از خانه بیرون آورده آفتابی می‌كنند. این كار به دلیل از بین رفتن نم وبوی زمستان ازخانه است. مردها كه صبح زود عازم دره راز شده‌اند با خاك سفیدی كه از آنجا آورده‌اند اندودی می‌سازند كه بوسیلهٔ جارو وتوسط زنان به دیوار پاشیده دیوار هارا سفید می‌كنند. دختران جوان پس از اتمام سفیدكاری با رنگ‌های طبیعی بر روی دیوارها نقوشی بر گرفته از فرشها وگلیم‌های محلی كشیده وپسرجوان خانه شاخهٔ سروی كه با از جهانبین یا از باغ اسعدیه آورده بر فراز درب خانه آویزان می‌كند. گاهی در این موسم هر چند خانواده با هم گوسفندی را چهار پا گرده (قربانی كه گوشتش به چهار قسمت تقسیم می‌شود وبین خود چهار خانواده كه قربانی كردند تقسیم می‌شود) گوشتش را قلیه شده برای نوروز آماده می‌كنند. مادرها نانی به نام «كاكول» كه شیرینی مردم چهار محال بوده می‌پزند و وعود در تمام روزهای آخر سال عود و اسفند (دینشت) در خانه می‌سوزانند.
آجیل عید راستابی‌ها در گذشته برنجك وگندم برشته وبا شاه دانه وخشكبار بوده كه آماده كردن وبودادن آن را مادر خانه انجام می‌داده.
تخم مرغ عید
در روزهای آخر مانده به نوروز كودكان تخم مرغ‌های عید را با روناس وپوست گردو و پوست پیاز وحنا و… رنگ می‌كنند. دختركان تخم مرغ هارا به هم هدیه داده وپسر بچه‌ها در شب عید با طنابی از دستمالهای رنگی كه به هم گره خورده‌اند از فراز بامها چاوش خوانی كرده دستمالها را پایین فرستاده ومردم روستا عیدی را كه ئعموما پول آجیل یا تخم مرغ عید است به دستمال بسته وپسر بچه‌ها آن را بالا می‌كشند.
سال تحویل
سال نو در كنار هفت سین سیب- سبزه-سكه- سمنو- سپند – سیر وسماق كه بر روی كرسی پهن است آغاز می‌شود. روی سفرهٔ عید تكهٔ نانی به نشان بركت شاخهٔ سروی به نشان زندگی آینه وقرآن وشاهنامه به همراه یك نارنج می‌گذارند. ماهی را پسرها از جوی توی كوچه می‌گیرند.در قدیم برای درك لحظهٔ سال تحویل خانواده دور كرسی جمع شده به تخم مرغ میان آن نگاه می‌كردند در میان آنا اعتقادی وجود داشته كه در لحظهٔ تحویل سال تخم مرغ سفرهٔ عید تكان می‌خورد. بادیدن تكان اولین تخم مرغ سال نو شروع می‌شده.همچنان با سیری در ایران همراه باشید تا با دیگر روستاهای فارسان آشنا شوید.
دید وبازدید
همه لبان تمیز پوشیده از بزرگ فامیل شروع می‌كنند. مراسم بعد از روبوسی وتبریك با گلاب پاشی به میهمانان وصرف پذیرایی ختم می‌شود.
گاو آمدن
در ایام نوروز و در روزی با ساعتی مبارك كشاورزان گاوهای نر را با گاوآهن به سرزمین كشاورزی برده وشیاری برزمین می‌انداختند تا هم زمین بیدار شود وهم گاوها برای كار آماده شوند.
شنبه گردش
اولین شنبهٔ سال را همهٔ مردم آبادی به بیرون از روستا می‌روند وتا غروب آنجا می‌مانند. بازی این روز هفه سنگ وچوپل است عصرانه آش دوغ باسبزی‌های بهاری آماده و در میان فامیل پخش می‌شود.
سیزده بدر
روز وداع با جشن نوروز در این روز دختركان سبزه هارا به هم گره زده درآب روان می‌اندازند به امید گشایش بخت وبایك دنیا آرزو. وپسربچه‌ها ماهی‌هایی كه در اول سال برای سفرهٔ عید گرفته بودند را آزاد می‌كنند. براستی پدران ما از هر موقعیتی برای شادی ودور هم بودن استفاده می‌كرده‌اند.
روستای سپیدانه
سپیدانه، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۶۸ نفر بوده‌است. مردمان این روستای بختیاری نشین از طایفه از طایفه بزرگ مالملی و تیره كوراوند هستند.
روستای شریف‌آباد
شریف‌آباد (فارسان)، مركز دهستان سراب علیا از روستاهای فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۵۷ نفر (۵۰ خانوار) بوده‌است.
روستای عباس‌آباد
عباس‌آباد (باباحیدر)، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن زیر سه خانوار بوده‌است.
روستای عیسی‌آباد
عیسی‌آباد، مركز دهستان سراب سفلی از توابع بخش باباحیدر شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب پایین قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۹۰۷ نفر (۴۳۵ خانوار) بوده‌است.
روستای قلعه اقبال
قلعه اقبال، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۹ نفر بوده‌است.
روستای قلعه امیدآباد
قلعه امیدآباد ، روستایی ازروستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۱۹۸ نفر بوده‌است.
روستای قلعه حاج جهانقلی
قلعه حاج جهانقلی، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۵ نفر بوده‌است.
روستای كران
كُران، روستایی از توابع بخش جونقان شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان میزدج سفلی قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۴۰۴۹ نفر (۱۱۹۳ خانوار) بوده‌است.
وجه تسمیه نام روستا
كران در لغت به معنی چمنزار سرسبز و محل پرورش اسب است كه علت نامگذاری چمنزار بودن بخش وسیعی از ارضی روستا، بعلت بالا بودن سطح آب و وجود چشمه‌های متعدد، در گذشته‌است.
تولیدات كشاورزی
عمده سطح زیر كشت زمین‌های زراعی این روستا به زراعت چوب اختصاص دارد. در گذشته محصولات این روستا شامل برنج و عدس بوده، این روستا در سالهای گذشته دارای دامپروری پررونقی بوده‌است. «كران»؛ طولانی‌ترین روستای كشور به خاطر توسعه در كنار جاده می‌باشد.
روستای كران یكی از روستاهای چهارمحال و بختیاری در شهرستان فارسان است كه خانه‌های روستایی در این روستا دریك خط ممتد ساخته شده‌است و موجب شده كه روستا شكل و ساختار خاصی پیدا كند و در عین حال به عنوان طولانی‌ترین روستای كشور شناخته شود. خانه‌های مسكونی در این روستا در یك خط ممتد (بیش از هفت كیلومتر) ساخته شده‌است و موجب شده‌است این روستا شكل و مورفولوژی خاصی پیدا كند. اهالی روستای كران دارای لهجه و گویش بختیاری هستند و شغل مردم روستای كران بیشتر در بخش كشاورزی است. ساختار مسكونی روستا ساختار خطی است. روستای كران دارای مساحت ۱۱۳٫۶ هكتاری بوده و ساختار مسكونی روستا ساختاری خطی است. روستای خطی كران از شمال به اراضی شهر پردنجان و از جنوب به روستای ده چشمه و فارسان متصل می‌شود، روستای كران از شرق به روستای چلیچه و از غرب به شهر فارسان متصل شده‌است.
روستای كوانك
كوانك، روستایی ازروستاهای فارسان از توابع بخش باباحیدر كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۵۷ نفر بوده‌است.
روستای گوشه
روستای گوشه، روستایی از روستاهای فارسان از توابع بخش جونقان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان جونقان قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۹۰۷ نفر بوده‌است.
روستای نصیرآباد
نصیرآباد (فارسان)، روستایی از توابع بخش باباحیدر شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۷۷ نفر بوده‌است.
روستای نصیرآباد گله
نصیر اباد گله ، روستایی از توابع بخش باباحیدر شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۵ نفر بوده‌است.
روستای ویس‌آباد
ویس‌آباد ، روستایی از توابع بخش باباحیدر شهرستان فارسان كه در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این روستا در دهستان سراب بالا قرار دارد و براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۶ نفر (۱۲خانوار) بوده‌است.