خانه انصاری ارومیه یكی از خانه های زیبا و تاریخی ارومیه می باشد كه در میدان امام حسین معروف به میدان گول اوسته و در امتداد خیابان مدنی ۲ واقع شده است. این خانه كه در زمان قاجار بنا شده است، متعلق به بابك جعفری بوده كه بعدها به دختر ایشان و همسر سیف‌الله‌خان انصاری می‌رسد و به همین جهت به نام «خانه انصاری» شهرت می‌یابد. این بنا در مركز حیاط و باغ بزرگی قرار دارد و به صورت چهارگوش و در دو طبقه رو به شمال ساخته شده است. در جبهه جنوبی و اندرونی خانه حیاط دیگری است كه باغ انگور است كه با دیوار خشتی و پایه‌های آجری محصور شده است. نمای بیرونی این ساختمان با قاب‌بندی و آجرهای لعابدار فیروزه‌ای و كاشی‌های هفت رنگ تزئین شده است كه به نمای آن جذابیت فوق‌العاده‌ای بخشیده است.
تاریخچه
خانه تاریخی انصاری در ارومیه، متعلق به اواخر دوران قاجاریه است. این اثر تاریخی با مصالح و شاخصه های معماری عصر قاجار ساخته شده است؛ همچنین كتیبه ای در گوشه ای از بنا وجود دارد كه سال ساخت آن را به ۱۳۳۰ نسبت می دهد. خانه تاریخی یاد شده، در ۲۵ اسفند ۱۳۷۵ با شماره سند ۱۸۵۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است و در طی سال ۱۳۸۳ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.عنوان شده كه خانه انصاری امروزه در اختیار آموزش و پرورش ناحیه ۲ ارومیه است؛ محدوده این خانه به جهت استفاده در پروژه ها و مقالات، در اختیار دانشجویان معماری و نقشه كشی می باشد، اما بازدید از آن برای عموم آزاد است.
معماری بنا
در حین ورود به خانه انصاری، دری چوبی را مشاهده می كنیم كه یادآور قدمت این بنا است و در كنار آن، تابلویی نصب شده كه در آن توضیحاتی پیرامون تاریخچه بنا به زبان های فارسی و انگلیسی قید گردیده است. دو ورودی بنا در جهت های شمال شرقی و شمال غربی در آن واقع شده اند كه هر كدام، خود دارای راه پله ای سنگی می باشند. آنچه جلوه این ورودی ها را زیباتر می نماید، طاق های هلالی آن هستند. پس از ورود از این معبر زیبا وارد حیاط می شویم كه اصالت، قدمت و آرامش را منعكس می كند؛ سپس می توانیم وارد طبقه همكف و طبقه اول شویم و به اتاق های پیرامون آن دسترسی پیدا كنیم.
باغچه های بسیار زیبای حیاط كه در بردارنده چمن های سبز، درختان زیبا و گُل كاری های فراوان است، از دلایل حائز اهمیتی است كه نظر گردشگران داخلی و خارجی را به خود معطوف می دارد. در واقع زیبایی نمای بیرونی خانه یكی از مواردی است كه برای بسیاری از گردشگرانی جالب توجه می باشد. این خانه تاریخی دو طبقه در مركز یك باغ بزرگ چهار گوش واقع شده و طبقه همكف آن به‌وسیله سنگ های تراش خورده و به ارتفاع دو متر بنا شده است. نمای طبقه اول از آجر می باشد؛ یك سالن پذیرایی و نیز دو اتاق كوچك كه در طرفین آن ها یك راهرو به چشم می خورد، از جمله اجزای طبقه اول خانه به شمار می روند كه مبین رعایت اصل قرینه در معماری ایرانی هستند.
از تزئینات معماری این اثر می توان به كاشی كاری فیروزه ای و هفت رنگ اشاره نمود كه با رنگ آبی پنجره ها هماهنگی دارد و بر جذابیت بنا افزوده است. در جهت غربی خانه، ساختمانی را می بینیم كه با سنگ، آجر و چینه بنا شده است و مسیرهای ارتباطی را به بخش های قبلی ساختمان میسر می سازد. این بخش دارای حیاط و اتاق های درهم تنیده و نیز زیرزمین می باشد. آنچه در مورد جذابیت خانه تاریخی انصاری می توان گفت، تزئینات داخلی و پنجره های بزرگ و هلالی آن می باشد كه نظر همگان را به خود معطوف داشته است. در خصوص شاخصه های حائز اهمیت معماری در این اثر می توان اذعان داشت كه آجرهای لعابدار فیروزه ای و كاشیكاری هفت رنگ از جمله مواردی هستند كه بر جذابیت این خانه افزوده اند. اگر بخواهیم مصالح آن را به طور كل معرفی كنیم می توان به سنگ، آجر، خشت، چینه، سقف چوبی و اندود گچی و عایق كاری كاه گل در بخشی از پشت بام اشاره نمود.
مراكز مهم نزدیك به خانه انصاری
با توجه به اینكه خانه انصاری در امتداد خیابان مدنی ۲ واقع شده است، دسترسی از این خیابان به خیابان امام زمان بسیار كمی را می طلبد؛ لذا علاقه مندان پس از بازدید از خانه انصاری ارومیه می توانند با وارد شدن به خیابان امام به مراكز خرید شهر نظیر بازارچه تاریخی ارومیه، مجتمع بزرگ تجاری كیف و كفش رضا، پاساژ انصاری، مجتمع تجاری طوبی دسترسی یابند. همچنین بازدید از مسجد جامع ارومیه نیز امكان پذیر است.
