قلعه قمچقای در نزدیكی روستایی به همین نام و روی یكی از كوه‌های بلند منطقه قرار دارد.
روستای قمچقای در ۴۵ كیلو‌متری شمال بیجار در استان كردستان و در كنار رود قمچقای واقع شده است. مردم قمچقای و دیگر روستاهای اطراف به زبان تركی آذربایجانی تكلم می‌كنند.
موقعیت جغرافیایی این قلعه از هیبت و عظمت خاصی برخوردار است؛ از یك سو به دره‌ای مشرف است كه در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغه‌های بلند وهولناك این كوه با پرتگاه‌های بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار می‌كند.
از سوی دیگر این قلعه، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق به پرتگاهی دیگر مشرف است.
این قلعه از سمت شمال كه از ارتفاع كم‌تری برخوردار است، بقایای دیواری عریض و محكم از سنگ لاشه با ملات و برج‌های نیم استوانه موجود است. دروازه قلعه نیز در این سمت قرار دارد.
در این قلعه سفال‌هایی از دوره اسلامی (قرن ۶ و ۷ قمری) به چشم می‌خورد. بیرون قلعه و در سمت شمال‌غربی، بقایایی از دیواره‌ها و تراس بندی‌ها دیده می‌شود. این پشته از طریق پلكانی كه از سنگ كوه تراشیده شده با اراضی مرتفع شمالی مرتبط بود.
آب انباری كه به ارتفاع ۴۰/۱ متر در كوه ساخته شده، تونل با ۴۲ پله راهرویی كه آن را هم دردل كوه حفر كرده اند، نشانه‌های دیگری از اهمیت ویژه این قلعه است.
سنگ‌های تراش خورده قلعه قمچقای دارای مشخصاتی نیست كه بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین كرد، با این حال به احتمال قوی می‌توان آن را متعلق به دوره‌های پیش از میلاد مسیح، مثلا دوره مانایی و ماد دانست كه تا دوره های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود.
منبع‌های ذخیره آب كه توسط تونل پله داری به پایین راه می‌یابد، تا حدودی به آب انباری كه در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است.
