برج رسكت ساری

برج رسكت از جاهای دیدنی ساری به شمار می‌آید و در روستایی با همین نام واقع شده است. این برج یكی از برج‌های مدور آجری بازمانده از قرن پنجم هجری قمری محسوب می‌شود و احتمالا مدفن یكی از افراد خاندان باوندیان بوده است. برج رسكت علاوه بر آثار معماری آن كه در نوع خود قابل‌توجه هستند، دارای دو رشته كتیبه به خط كوفی گلزار و پهلوی ساسانی است كه بر اهمیت آن بیش‌ازپیش می‌افزاید. با كجارو همراه باشید.

معرفی برج رسكت

رسكت یكی از با اهمیت‌ترین برج‌های آجری ایران به شمار می‌آید و دارای اعجاز هندسی و معماری بی‌نظیری است. احتمال ‌می‌رود این بنا مدفن شهریاری از خاندان باوندیان مازندران باشد كه در قرن پنج هجری قمری بنا شده است. یكی از دلایل ارزشمندی برج، برخورداری از كتیبه‌ای به خط پهلوی است كه البته قابلیت خواندن ندارد. وجود این خط پس از پنج قرن بعد از ساسانیان، نشانه‌ تداوم سنت‌های پیش از اسلام در این منطقه است.

یكی دیگر از برج‌های هم‌دوره با رسكت در استان مازندران، برج لاجیم است. این برج نیز به خاندان باوندیان نسبت داده می‌شود. خاندان باوندی از دوره ساسانی در این منطقه از كشور حضور داشتند. آن‌ها با ورود اسلام، مسلمان شدند و حدود ۷۰۰ سال در مازندران حكومت كردند.

برج رسكت كجاست؟

برج رسكت در ۴۰ كیلومتری جنوب غرب شهرستان ساری، بخش دودانگه، روستای رسكت واقع شده است.

دسترسی به برج رسكت

مسیر دسترسی به برج رسكت از ساری آغاز می‌شود. از طریق بلوار كشاورز، راهی مسیر كیاسر شوید. در این جاده به دوراهی كیاسر و سد سلیمان تنگه خواهید رسید. مسیر خود را سمت سد سلیمان تنگه ادامه دهید. بعد از سد سلیمان تنگه، خروجی رسكت را پیش بگیرید تا به روستای رسكت برسید.

تاریخچه برج رسكت

برج رسكت احتمالا در سال ۴۱۳ هجری قمری ساخته شده است. در خصوص تاریخ احداث بنا، به نظر می‌رسد در انتهای متن كوفی، حروف پایانی كلمه‌ای به‌صورت «مائه» (به‌معنای صدها) خوانده می‌شود؛ ولی اثر دیگری از تاریخ باقی نمانده است. با این همه اگر در مورد نام ماه یقین حاصل شود، نامی كه بسیار صدمه دیده است؛ ولی ظاهرا شوال خوانده می‌شود، با توجه به فاصله كمی كه میان كلمه شوال و مائه باقی می‌ماند، می‌توان گفت تاریخ سال دقیقا اربعمائه، یعنی ۴۰۰ هجری قمری است. در واقع از نظر شكل معماری بنا نیز این تاریخ نمی‌تواند ۳۰۰ یا ۵۰۰ هجری قمری باشد.

برج رسكت به‌عنوان یكی از جاهای دیدنی استان مازندران، در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۱۲ با شماره ثبت ۱۹۳ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

یك‌بار عملیات مرمتی در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ روی برج رسكت انجام شد و بار دیگر، در ۱۳۹۶ مرحله‌ جدیدی از مرمت شامل استحكام‌بخشی گنبد، بندكشی بدنه‌ها و تثبیت گچبری شاخص برج توسط متخصصان روی این بنا صورت گرفت.

معماری برج رسكت

برج رسكت در شیب تند كوهی سنگی بنا شده است و همواره این سال مطرح بود كه این بنای آجری چگونه در این شیب تند پابرجا مانده است. با طرح این سوال، گمانه‌‌ای در اطراف برج زده و طی آن بخشی از سكوی آجری نمایان شد كه سطح شیب را برای معماران برج از بین برده است. معمارانبا استفاده از تراشیدن سنگ‌‌های كوه، حفره‌‌ای سنگی را به وجود آوردند تا بتوانند سكوی آجری را در داخل آن بنا كنند.

برج رسكت ۱۸ متر ارتفاع دارد و محیط آن در پایین حدود ۱۵ متر است. حد فاصل‌ قسمت‌ فوقانی‌ بدنه‌ و آغاز گنبد را با مقرنس‌‌كاری‌ تزیین‌ كرده‌اند و دو كتیبه ‌آجری‌ پهلوی ساسانی و كوفی‌ روی‌ آن‌ واقع شده‌اند. برج رسكت مدور است، با سقفی مخروطی كه قسمت داخل آن حدود ۵۷ متر قطر دارد.

متنی كه به خط كوفی نوشته شده توسط خطی عمودی به دو بخش تقسیم می‌شود كه یكی آیات قرآنی و دیگری مطلب تاریخی است. خط عمودی دیگری نوشته‌های كوفی را از متن پهلوی جدا می‌سازد. مفاد اولین بخش از كتیبه خط كوفی، احتمالا چنین است:

لا اله إلاّ اللّه مخلصاً محمّد رسول اللّه صادقا

این جملات نشانه ایمان به اسلام است كه به آن كلمات مخلصا، به‌معنای خلوص قلبی و صادقا، به‌معنای صداقت قلبی اضافه شده است. گرچه این دو كلمه در نوشته‌ها كاملا غیر معمول هستند؛ ولی هنوز در ایران به هنگام بیان شفاهی شهادتین به‌منظور تحكیم بیشتر به كار می‌روند. مفاد بخش تاریخی با این كلمات آغاز می‌شود:

هذه القبّه …

به‌جز این چند كلمه آثار دیگری بر جای نمانده است كه بتوان خواند. 

بازدید از برج رسكت

بازدید از برج رسكت رایگان است و برای آن نیازمند پرداخت هزینه نیستید. همچنین تمام ساعات روز و روزهای هفته می‌توانید از برج دیدن كنید. مسلما بازدید در ساعات روشنایی روز برای عموم مردم بهتر است؛ مگر آنكه به قصد عكاسی شبانه راهی این مكان شوید.

پرسش‌های متداول