زیارتگاه ستی فاطمه اصفهان

معرفی مقبره شاهزادگان صفوی
یكی از مكان‌های تاریخی و جاهای دیدنی اصفهان زیارتگاه ستی فاطمه است. ستی به احتمال بسیار مخفف واژه سیدتی است. در ضلع جنوبی زیارتگاه گورستانی قرار دارد كه گفته می‌شود مربوط به خاندان صفویان است. امروزه اثری از این گورستان تاریخی به چشم نمی‌خورد، گورستانی كه به نظر می‌رسد وسعت زیادی داشته است. تنها در جنوب مزار ستی فاطمه، بقعه‌ای قدیمی از دوره صفویه قرار دارد كه بقعه شاهزادگان مقتول صفوی در صدها سال پیش بوده است. قدمت بنای اصلی این بقعه به زمان شاه عباس دوم برمی‌گردد. نوشته‌های حك شده روی كتیبه‌ بقعه به خط محمدرضا امامی است و در تاریخ ۱۰۶۷ هجری قمری نوشته شده است. این كتیبه تاریخی حكایت از آن دارد كه این مكان قدمتی چند صد ساله را در پرونده خود به ثبت رسانده است.

مقبره شاهزادگان صفوی كجاست؟

مقبره شاهزادگان صفوی در ضلع جنوبی زیارتگاه ستی فاطمه اصفهان قرار دارد و در خیابان كاشانی، محله چهار سوی كوچك، رو‌به‌روی بیمارستان كاشانی واقع شده است. نزدیك‌ترین ایستگاه اتوبوس به آرامگاه، ایستگاه اتوبوس آیت الله كاشانی است و در محدوده بیمارستان كاشانی قرار دارد. با استفاده از چند خط اتوبوس‌ می‌توانید به این ایستگاه دسترسی داشته باشید كه از جمله آن‌ها خطوط میدان جمهوری-میدان آزادی و میدان جمهوری-میدان انقلاب هستند. ایستگاه مترو میدان امام حسین نیز در فاصله حدودا دو كیلومتری از این مكان قرار دارد.

تاریخچه مقبره شاهزادگان صفوی

پس از مرگ شاه عباس اول، جانشین او شاه صفی اول، كوچك‌ترین نشانی از تدبیر شاه عباس نداشت و حاكمیت صفویه را دچار بحران كرد. شاه صفی عده زیادی از مردان با درایت و سپهسالاران سپاه ایران را به بهانه‌های كوچكی به قتل رساند. در این كشت و كشتارها حتی شاهزاده‌های كم سن و سال نیز جان سالم به در نبردند. برخی از نوادگان شاه عباس صفوی و فرزندان عیسی خان قورچی باشی، از سرداران شاه عباس، از دم تیغ شاه صفی گذشتند و در گورستان ستی فاطمه به خاك سپرده شدند.

معماری مقبره شاهزادگان صفوی

بقعه‌ای كه در حال حاضر بر فراز قبرهای شاهزادگان صفوی قرار دارد، در دوران شاه عباس دوم بنا شده است. آثار نقاشی و تذهیب‌كاری بر گنبدخانه و دیوارهای بقعه نشان از تمدن و هنر بی‌مانند عصر صفویه دارد. در این بقعه چهار سنگ قبر مرمر بزرگ با نقوش و خطوط زیبا و یك سنگ قبر كوچك و یك سنگ بدون نام جای گرفته‌اند. طبق نوشته‌های روی سنگ‌قبرها، این قبور مربوط به زبیده بیگم، دختر شاه عباس اول و همسر عیسی خان قورچی باشی است كه همراه سه پسر خود به خاك سپرده شده‌اند. سنگ قبر كوچك نیز بدر جهان بیگم دختر سیدمحمدخان است كه در سال ۱۰۶۲ هجری قمری وفات یافته است.  قبور از سنگ مرمر نفیس هستند و خطاط آن‌ها محمدرضا امامی، خوشنویس برجسته عصر صفویه بوده است.

گچ‌بری‌ها و كاشی‌كاری‌های داخل و خارج آرامگاه نیز دیدنی است. علاوه بر این‌ها بعضی از اعضای خاندان خلیفه سلطانی و مرعشی در این مكان مدفون هستند. همچنین گفته می‌شود مزار شاه اسماعیل سوم در نزدیكی امامزاده ستی فاطمه قرار داشت كه امروز اثری از آن برجای نمانده است. شاه اسماعیل سوم از شاهان تشریفاتی پایان دوره صفویه بود كه توسط زندیان حمایت می‌شد. روی قبور شاهزادگان صفوی، سنگ‌های یك‌پارچه مرمری نفیسی قرار دارند كه منقش به نقوش مختلف هستند. هركدام از این سنگ‌ها دارای یك كتیبه در قسمت بالا و اشعاری در اطراف به خط نستعلیق هستند. در ضلع جنوبی داخل بقعه شاهزادگان صفوی نیز بر یك قطعه سنگ مرمر بسیار شفاف كه به حالت عمودی در قسمت پایین دیوار نصب شده، اشعاری نوشته شده است.

وضعیت كنونی مقبره شاهزادگان صفوی

اگر گذرتان به ستی فاطمه افتاد، از نزدیك می‌توانید صحنه‌ای از غفلتی تاریخی را شاهد باشید. اگر از میان مشبك‌كاری دیوار بقعه به درون آن نگاه كنید، انبوهی از سیم و كابل و تعدادی سنگ قبر تاریخی را در كنار قبرهای شاهزادگان صفوی مقابل چشمان خود مشاهده خواهید كرد. بقعه درب چوبی كهنه‌ای دارد كه قفل بزرگی به آن زده‌اند. از قرار گرفتن بیجای سیستم صوتی در این مقبره تاریخی می‌توان چنین حدس زد كه این قفل به ضرورت باز می‌شود. این صحنه هر بیننده و گردشگری را به حسرت وا می‌دارد كه چه آسان میراث تاریخی كشور به فراموشی سپرده می‌شود. 

بازدید از مقبره شاهزادگان صفوی

آرامگاه ستی فاطمه به‌عنوان مجموعه‌ای مذهبی فعالیت دارد و بازدید از مقبره شاهزادگان صفوی برای عموم امكان‌پذیر است. برای این منظور نیازمند پرداخت هزینه‌ای نیستید.