استان پهناور سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی كشور، گنجینه‌ای ارزشمند از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری است كه كمتر مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد. از كوه تفتان گرفته تا شهر سوخته،دیدنی های سیستان بلوچستان ناشناخته، متنوع و جذاب هستند. یكی از این جاذبه‌های پنهان در خاك بلوچستان، گورستان جن تیس است.
گورستان جن تیس كه با نام قبرستان شماره ۱ تیس نیز شناخته می‌شود، همانند نامش مكانی ترسناك به‌نظر می‌آید. اهالی تیس اینجا را مكان دفن اجنه می‌دانند؛ هرچند قبرستان امروزی آن‌ها در مجاورت آن واقع شده است! با كجارو همراه باشید و بیشتر دراین‌باره بخوانید.
معرفی گورستان جن تیس
قدمت روستای تیس به ۲۵۰۰ سال قبل می‌رسد. نام این روستا در كتاب‌هاى مربوط به فتوحات اسكندر مقدونى با عنوان تیز مشهور بود؛ نامی كه به‌مرور زمان به تیس تبدیل شده است. در آثار مورخین و جغرافی‌دانان دوره اسلامى نیز از آن با عناوین بندر تزیا یا تسی یاد و آن را مركز تجارت شكر ایالات مكران و گندم سیستان معرفی كرده‌اند. امروزه این روستا میزبان تعدادی از جاهای دیدنی چابهار است و گردشگران بسیاری را در طول سال، به خود جذب می‌كند.
قبرستانی خاموش و مرموز در این روستای ۲۵۰۰ ساله وجود دارد كه بلوچ‌ها به آن «جن سنط» یا گورستان جن می‌گویند. این گورستان با سنگ‌قبرهای عظیم‌الجثه مكانی جالب برای ماجراجویانی است كه به دنیای ماورالطبیعه علاقه دارند. در حال حاضر روستا تا ۱۰۰ متری قبرستان پیش‌روی كرده است؛ امّا در گذشته قبرستان در حاشیه روستا قرار داشت.
محیط خاص، ابعاد قبرها و شیوه حفاری آن‌ها سوالاتی را در ذهن اهالی ایجاد كرده‌اند؛ چه كسانی این گورها را حفر كرده‌اند؟ چرا سطح سنگی را برای حفر انتخاب كرده‌اند؟ با چه وسیله‌ای حفر شده است؟ و در نهایت پاسخ را به دنیای دیگری كشیده است.
طبق باور مردم محلی:
«این گورها متعلق به جن‌هاست. آن‌ها مردگان خود را در حصار این سنگ‌ها دفن كرده‌اند، شب كه می‌رسد جن‌ها بر سر گور از دست‌رفتگان خود حاضر و به مویه و مرثیه‌سرایی مشغول می‌شوند. هر كس كه شبانگاه گذرش بر این گورستان بیفتد، مورد نفرین جن‌ها قرار می‌گیرد و با عذابی سخت بعد از چند روز می‌میرد».
در كنار این گورستان كه به قبرستان شماره یك تیس مشهور است، قبرستان امروزی مردم روستا قرار دارد. گورهای گورستان جدید بر سطح خاكی نرم حفر می‌شوند. مردم روستا اگرچه درگذشتگان خود را در این گورستان به خاك می‌سپارند؛ مراقبند كه شب گذرشان به گورستان جن‌ها نیفتد.
قبرستان شماره ۱ تیس مربوط به سده چهار هجری قمری تا دوره صفوی است و در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۸۶ با شماره ۱۹۷۶۹ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
گورستان جن تیس كجاست؟
گورستان جن تیس در ۳۰۰ متری غرب روستای تیس در جنوب قلعه پرتغالی‌ها واقع شده است و بر تپه‌ای كم‌ارتفاع مشرف به روستا و پای كوه پیل‌بند قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)
- آدرس: استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، روستای تیس، ۳۰۰ متری غرب روستا
گورستان جن تیس، افسانه یا واقعیت؟
برخی از طرفداران ایده واقعی بودن گورستان جن، دلایل زیر را باور دارند:
- گروه اندكی معتقدند در هنگام غروب صدای گریه‌ها و مویه‌هایی از این گورستان به گوش می‌رسیده است.
- همچنین سنگ قبرهای بزرگ و عجیب در این گورستان محلی‌ها را به این باور رسانده است كه این گورها محل دفن آدمیزاد نیست.
- علاوه بر این‌ها، در این گورستان قبرها كنار یك‌دیگر روی سطحی صخره‌ای حفر شده‌اند كه این شیوه حفاری نیز پرسش‌های زیادی را به‌وجود آورده است. چراكه بشر امروزی با وسایل ابتدایی آن زمان به دشواری توانایی حفر این گورها را روی سطح سخت سنگی داشته است.
ایده مخالفان نیز شامل موارد زیر می‌شود:
- قرارگیری قبرستان در دامنه كوه و وحشت مردم از نزدیكی به آن هنگام تاریكی، از دلایل نام‌گذاری این محل به نام قبرستان جن‌ها هستند.
- عده‌ای نیز معتقدند شاید حفركنندگان، به‌دلیل حفظ مردگان و در گذشتگان از گزند جانوران و خورندگان زیر زمینی، رنج كندن سنگ را بر خود هموار می‌كردند و گورها را این چنین می‌ساختند تا به مردگان‌شان احترام بگذارند.
- همچنین برخی بر این باور هستند كه این حفره‌ها، محل جمع‌آوری آب بوده است؛ اثری كه نمونه آن را می‌توان در سیراف مشاهده كرد.
قبرهای گورستان جن تیس
تمام قبرهای گورستان جن تیس در دامنه كوه و در دل سنگ‌ها كنده شده‌اند. علی‌رغم گذشت زمان و تخریب قبور توسط باد و باران و عوامل دیگر، هنوز قبرهای زیادی در این مكان باقی‌مانده‌اند. گورها در اندازه‌های بزرگ و كوچك ساخته شده‌اند. در میان این قبرستان، قبری كاملا سالم و قدیمی نیز دیده می‌شود كه ۲۲۵ سانتی‌متر طول و ۱۱۰ سانتی‌متر عرض دارد. آثار چنین قبوری در دامنه كوه‌های شهباز استان مركزی نیز وجود دارد.
جاهای دیدنی اطراف گورستان جن تیس
اگر راهی چابهار و روستای تیس شدید، به دیدن گورستان آن اكتفا نكنید. جاهای دیدنی دیگر روستا و همچنین چابهار در فواصل كمی از قبرستان واقع شده‌اند و می‌توانید با برنامه‌ریزی، از آن‌ها نیز بازدید كنید.
- فاصله گورستان جن تیس تا آرامگاه سید غلام رسول: ۹.۲ كیلومتر
- فاصله گورستان جن تیس تا قلعه پرتغالی‌های چابهار: ۲.۵ كیلومتر
- فاصله گورستان جن تیس تا مسجد جامع تیس: ۹۰۰ متر
- فاصله گورستان جن تیس تا غارهای بان میستی: ۱.۴ كیلومتر
پرسش‌های متداول
گورستان جن تیس كجاست؟
گورستان جن تیس در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، روستای تیس، ۳۰۰ متری غرب روستا قرار دارد.
دلیل نام‌گذاری گورستان جن تیس چیست؟
وجود سنگ قبرهای عجیب با ابعاد بزرگ كه در میان سنگ‌ها كنده شده‌اند، از مهم‌ترین دلایل نام‌گذاری گورستان جن تیس است.
باور مردم محلی درباره گورستان جن تیس چیست؟
مردم محلی باور دارند كه گورهای گورستان جن تیس متعلق به جن‌ها است و شب‌ها، بازماندگان آن‌ها بر سر گور درگذشتگان خود مویه می‌كنند.
چه جاهای دیدنی دیگری در نزدیك گورستان جن تیس قرار دارد؟
قلعه پرتغالی‌های تیس، غارهای بان میستی و مسجد جامع تیس مهم‌ترین جاهای دیدنی در نزدیكی گورستان جن تیس هستند.
ایران، استان سیستان و بلوچستان، شهرستان چابهار، روستای تیس