همزمان با فصل بهار و كاهش تعداد مبتلایان به كرونا، برنامه‌های طبیعت‌گردی و گردشگری كوهستانی در چهارمحال و بختیاری با استقبال بالایی رو به رو شده است، استقبالی كه گاه ممكن است با حوادث ناگواری نیز همراه شود كه اصل تامین سلامت در این نوع از سفرها را بیشتر از گذشته یادآوری می‌كند.
طبیعت چهارمحال و بختیاری در فصل بهار، بهشت گردشگران است.آبشارهای كوچك و بزرگ، گذرگاه‌های سرسبز كوهستانی، سواحل رودخانه‌ها و باغ‌ها و كشتزارها در این فصل جان تازه‌ای گرفته و مخاطبان را مجذوب خود می‌كنند.
این روزها به واسطه همین زیبایی‌ها چشم‌نواز، تبلیغ برای برگزاری برنامه‌های طبیعت‌گردی و كوهنوردی و جذب گردشگران نیز در فضای مجازی به طور قابل توجهی افزایش یافته است به ویژه آنكه با پوشش حداكثری واكسیناسیون، شیوع ویروس كرونا نیز نسبت به گذشته كاهش یافته است و دیگر موانع گذشته ناشی از شیوع این ویروس، برای برنامه‌های گردشگری و مسافرتی به شمار نمی‌رود.
اگر چه لذت سفر در طبیعت و گذراندن یك روز به دور از هیاهوهای شهر و زندگی ماشینی جذابیت های خاصی دارد و در این روزها جمعی از مردم به فكر بهره‌بردن از طبیعت زیبا و گشت‌وگذار در پرآوازه‌ترین مناطق طبیعی چهارمحال و بختیاری هستند، اما خبرهای ناخوشایند از حوادثی كه در ۲ هفته اخیر برای طبیعت‌گردان در برخی مناطق این استان روی داد و چند فوتی و مصدوم برجای گذاشت، موجب شد تا بین برخی از كارشناسان و كاربران فضای مجازی ، بحث‌ها و گفت‌وگوهای مختلفی درباره علت وقوع این حوادث شكل گیرد.
از ناآشنایی افراد به اصول كوهنوردی و چگونگی حضور در طبیعت تا نبود راهنمایان تخصصی، غیرمجاز بودن برخی برنامه‌های طبیعت‌گردی، شركت صدها نفر در یك گروه طبیعت‌گردی و ناتوانی برگزاركنندگان برنامه در كنترل و هدایت افراد و همچنین موارد قانونی در خصوص پیگیری ماجرا از جمله مباحثی بود كه در این باره مطرح شد.
طبیعت با وجود زیبایی‌هایش، خشن است
مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر چهارمحال و بختیاری با بیان اینكه حضور گردشگران و كوهنوردان در مناطق طبیعی استان، امسال به دلیل برداشته شدن محدودیت‌های كرونایی با رشد فزاینده‌ای رو به رو شده است، می‌گوید: متاسفانه ناآشنایی افراد با جغرافیای مناطق، نداشتن آمادگی جسمانی كافی و نبود مهارت‌های لازم برای حضور در طبیعت موجب شده است تا آمار حوادث نیز بالا برود.
ایرج كیانی با تاكید بر اینكه گردشگر و كوهنورد دارای مفاهیم متفاوتی است و هر گردشگری نمی‌تواند در كوهستان به گشت‌وگذار بپردازد، می‌افزاید: همه افراد چه گردشگر و چه كوهنورد برای رفتن به مناطق زیبای طبیعی به ویژه آبشارهای چهارمحال و بختیاری كه بیشتر آن‌ها در مسیرهای سخت‌گذر واقع شده‌اند باید ایمنی را در اولویت سفر خود قرار دهند.
وی ادامه می‌دهد: گروه‌ها، باشگاه‌ها و گاهی برخی اشخاص در این فصل برای برگزاری برنامه‌های طبیعت‌گردی، تبلیغات مختلفی را انجام می‌دهند اما توصیه می‌شود افراد علاقه‌مند به شركت در این برنامه‌ها ابتدا از مجوزدار بودن برنامه، جزییات برگزاری و چگونگی مسیر، مهارت برگزاركنندگان در شناخت مسیر و توان امدادرسانی در مواقع اضطراری و از همه مهمتر پوشش بیمه‌ای برنامه مطمئن شوند.
كیانی استفاده از راهنمایان محلی را در اجرای برنامه‌های كوه‌پیمایی مهم می‌داند و می‌گوید: اطلاع از شماره‌های امدادی همچون ۱۱۰، ۱۱۲، ۱۱۵، ۱۲۵ كه قابلیت برقراری تماس بدون آنتن دهی را نیز دارد می‌تواند در مواقع بروز حادثه در دورترین مناطق طبیعی چاره‌ساز باشد.
اشاره مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان بر لزوم رعایت نكات ایمنی در سفر به كوهستان و اطمینان از همراه شدن با افراد آشنا و مسلط به كوهنوردی از یك طرف و چگونگی اطلاع یافتن از شرایط لازم برای انتخاب گروه در سفر به مناطق زیبای طبیعی به ویژه مناطق سخت‌گذر از طرفی دیگر، موجب شد تا موضوع را از دید یكی از باتجربه‌ترین مربیان راهنمای كوهستان در چهارمحال و بختیاری بررسی كنیم.
باشگاه كوهنوردی به جای «گروه كوهنوردی»
به گفته مربی باسابقه كوهستان كه در دوره‌های گذشته مسئولیت هیات كوهنوردی و صعودهای ورزشی چهارمحال و بختیاری را نیز برعهده داشته است، چندین سال است كه دستورالعمل تبدیل گروه‌های كوهنوردی به باشگاه ابلاغ شده است و دیگر گروهی با این عنوان در استان و كشور فعالیت نمی‌كند.
فرهاد بهمنی در این باره می‌افزاید: برخی گروه‌های آزاد به عنوان گروه طبیعت‌گردی فعالیت می‌كنند كه بارها از طرف مراجعی همچون ادارات ورزش و جوانان و میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی به آنان تذكر داده شده است اما با تصور اینكه اتفاقی نخواهد افتاد، به كار خود ادامه می‌دهند.
وی با تاكید بر اینكه بهتر است مردم با هر گروهی برای طبیعت‌گردی همراه نشوند، تصریح می‌كند: متاسفانه وقتی بحث كسب درآمد در این حوزه پیش می‌آید، دیگر كمتر كسی به اصول حضور در طبیعت دقت می‌كند و این مردم و علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی هستند كه باید مجوزها و بیمه‌های سفر را بررسی و كنترل كنند.
این مربی راهنمای كوهستان درباره چگونگی امكان بررسی مجوزها و بیمه‌ها در سفرهای طبیعت‌گردی یادآور می‌شود: تنها باشگاه‌های مجوزدار زیرمجموعه هیات كوهنوردی و صعودهای ورزشی اجازه برگزاری برنامه كوهنوردی در مسیرها و مكان‌های خارج از كانون‌های گردشگری زیر نظر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی را دارند و افرادی می‌توانند در برنامه‌های آن‌ها شركت كنند كه بیمه ورزشی داشته باشند.
بهمنی می‌افزاید: بر اساس دستورالعمل‌ها در هر گروه نیز باید به ازای هر ۱۲ نفر حاضر در برنامه، یك مربی كوهنوردی در هدایت گروه مشاركت كند از این رو مردم می‌توانند با كنترل این موارد در هماهنگی با مسوولان هیات كوهنوردی و صعود ورزشی از این شرایط اطلاع كافی به دست آوردند.
وی به نكته دیگری نیز در رابطه با افزایش حوادث در مناطق طبیعی استان در فصل بهار اشاره و تصریح می‌كند: این‌گونه حوادث تبعات منفی را نیز به همراه دارد به طوری كه به شهرت و آوازه منطقه صدمه می‌زند و احتمال جذب كوهنوردان از استان‌های دیگر در این مناطق و درآمدهای احتمالی برای جوامع محلی را تا حدی كاهش می‌دهد.
جذب گردشگران با استفاده از معرفی مناطق طبیعی بكر و چشم‌نواز كشور و استانی چون چهارمحال و بختیاری و همچنین موضوع تورها و گروهای مجاز برگزاركننده برنامه‌های طبیعت‌گردی و كوهنوردی سال‌هاست كه از بحث‌های مهم در حوزه گردشگری به شمار می‌رود و تا حدودی نیز با تركیب مرزهای فعالیت شركت‌های خدمات مسافرتی و راهنمایان گردشگری سازماندهی شده است اما اینكه در حوزه طبیعت‌گردی و برپایی تورهای این چنینی چه مرز مشخصی میان وزارت ورزش و زیرمجموعه‌های آن چون فدراسیون‌ها با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وجود دارد، همچنان نیاز به تحلیل بررسی دارد ، نیازی كه در صحبت با معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز می‌توان آن را دریافت.
شركت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری مجوز برگزاری تورهای كوهنوردی را ندارند
معاون گردشگری اداره كل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری نیز با انتقاد از اینكه برخی افراد بدون هیچ‌گونه مجوزی با عنوان گروه كوهنوردی در فضای مجازی تبلیغ تورهای طبیعت‌گردی را منتشر می‌كنند و افراد را بدون گزینش در جمع اعضای تور می‌پذیرند، می‌گوید: این اقدامات تنها برای كسب درآمد است و این افرادی كه به طور غیرقانونی عنوان لیدر و راهنما را نیز برای خود برگزیده‌اند، از عواقب خطرناك اقدام خود آگاهی ندارند.
فرجام سمیعی در گفت‌وگو با ایرنا می‌افزاید: از آنجایی كه هیچ شركت خدمات مسافرتی و گردشگری اجازه برگزاری تورهای كوهنوردی را ندارد، بسیاری از افرادی كه به سمت گروه‌های غیرمجاز كشیده می‌شوند افرادی هستند كه كمترین آشنایی را با جغرافیای منطقه دارند و بدون شناخت از آمادگی‌های جسمانی لازم در این برنامه‌ها شركت می‌كنند.
وی تصریح می‌كند: متاسفانه این دست اقدامات سودجویانه، گردشگری را نیز زیر سوال می‌برد در حالی كه مجموعه اداری مسوول گردشگری، تعریف مشخصی از گردشگر و تور و كانون گردشگری دارد.
سمیعی در خصوص این موضوع كه برخی شركت‌های خدمات مسافرتی و گردشگری با عنوان استفاده از لیدر محلی و مربی كوهنوردی به نوعی تورهای خود را تبلیغ می‌كنند، یادآور می‌شود: شركت‌ها و تورگردانان مجاز به خوبی از شرایط قانونی برگزاری تور گردشگری آگاهی دارند و می‌دانند كه هرگونه آسیب به افراد شركت‌كننده در تور می‌تواند آنان را به پرداخت خسارت‌های سنگین مجبور كند به همین دلیل برگزاری تورهای كوهنوردی را بر عهده نمی‌گیرند.
وی در پاسخ به این سوال كه با این توضیحات، مردم علاقه‌مند به استفاده از تورهای طبیعت‌گردی چگونه باید از مهیا بودن شرایط لازم در تور و مجوزدار بودن آن اطلاع پیدا كنند، می‌گوید: در تمامی تبلیغات تورهای مسافرتی چه طبیعت‌گردی و چه تاریخی و دیگر انواع تورها، نام شركت برگزاركننده در بسته(پكیج) تعریف شده باید قید شود كه به راحتی با تماس با مجموعه اداری گردشگری و یا مراجعه با پایگاه‌های اینترنتی ادارات كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان‌ها نیز قابل استعلام است.
مجموعه گردشگری در تجهیز و ایمن‌سازی كانون‌های طبیعی ویژه كوهنوردان نقشی ندارد
معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری همچنین درباره طرح این دیدگاه كه چرا این اداره برای ایمن‌سازی مناطق طبیعی پر خطر كه این روزها با استقبال علاقه‌مندان رو به رو شده است، اقدام نمی‌كند، نیز می‌افزاید: این مجموعه اداری موظف است درباره بهسازی و ایجاد امكانات برای كانون‌هایی كه گردشگرپذیر است با همكاری دیگر دستگاه‌ها اقدام كند، ولی جایی كه كوهنورد حاضر می‌شود در حیطه اختیارات و وظایف این اداره نیست.
سمیعی ادامه می‌دهد: با این وجود مجموعه گردشگری استان حاضر است با متولیان ساماندهی ورزش كوهنوردی برای تقویت برخی زیرساخت‌ها در مناطق پر بازدید، همكاری كند.
هماهنگی در اجرای برنامه‌ها برای جلوگیری از ازدحام در مناطق لازم است
وی با تاكید بر اینكه برخی مناطق طبیعی چهارمحال و بختیاری با وجود زیبایی‌های بی‌شمار و تبلیغات بسیار، جای مناسبی برای افراد ناآشنا و غیر كوهنورد نیست، تصریح می‌كند: لازم است باشگاه‌های دارای مجوز نیز كه برای دیدار از این مناطق به ویژه آبشارها و كوهستان‌ها برنامه‌های گروهی را در نظر می‌گیرند با یكدیگر هماهنگی داشته باشند.
سمیعی می‌گوید: ازدحام جمعیت در برخی مناطق در هفته‌های اخیر به نحوی است كه احتمال بروز حوادث را نیز افزایش می‌دهد.
معاون گردشگری اداره كل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری به برنامه‌ریزی برای برگزاری نشستی مشترك با مسوولان برگزاری برنامه‌های كوهنوردی، قایقرانی و آفرودسواری در آینده‌ای نزدیك نیز اشاره می‌كند و یادآور می‌شود: نباید اجازه داد برخی اتفاقات چهره گردشگری را خدشه‌دار كند و طبیعت زیبای استان نیز در مسیر نابودی قرار دهد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با داشتن بیش از ۸۰۰ جاذبه گردشگری فرهنگی و طبیعی از مهمترین مقاصد گردشگران در كشور به شمار می‌رود.