هشتم دی ۱۳۱۲ كار احداث كارخانه سیمان ری به عنوان نخستین كارخانه در صنعت سیمان كشور پایان یافت و پایان تابستان امسال نیز آنطور كه مدیرعامل سازمان نوسازی تهران گفته فاز نخست تبدیل این كارخانه به موزه به نتیجه می‌رسد.
به گزارش ایرنا، كارخانه سیمان ری در حوزه استحفاظی منطقه ۲۰ پایتخت است؛ كارخانه ای سالخورده كه زمانی نخستین خط تولید سیمان كشور را در دل خود جا داده بود و منشا بسیاری از راه سازی ها و توسعه زیرساخت های كشور به شمار می رفت.
این كارخانه در محدوده تپه باستانی دژ رشكان، برج طُغرل، باروی تاریخی شهرری، چشمه علی، گورستان تاریخی ابن بابویه، بقعه بی بی زبیده، حرم شاه عبدالعظیم و كاروانسراهای عباسی و قاجاری قرار دارد.
در واقع می توان گفت این كارخانه كه در قدیم مسئولیت بخشی از توسعه و ساخت و ساز در كشور را بر عهده داشت و امروز قطعا بخشی از مهم‌ترین سرمایه فرهنگی استان تهران است و نگاهی هرچند گذرا به تاریخچه این كارخانه و نقش بی بدیل آن در پیشرفت و آبادانی كشور این مطلب را تایید می كند.
كارخانه سیمان در زمینی به وسعت حدود ۹ هكتار در هشتم دی ۱۳۱۲ بهره برداری شد و تا پیش از فروردین ۱۳۶۳ فعال بود كه به دلیل توسعه شهر تهران و انتشار بیش از حد آلودگی توسط كارخانه، تولید متوقف و كار پایان یافت.
این كارخانه با قدمتی نزدیك به ۹۰ سال، سال ۹۷ در فهرست آثار ملی كشور قرار گرفت و نام میراث صنعتی تهران به خود گرفت و براساس مصوبه هیات وزیران برای ۳۰ سال كارخانه، به شهرداری تهران واگذار شد.
شهرداری منطقه ۲۰ به عنوان متولی با اخذ مجوز قضایی برای رفع تصرف و تحویل این میراث ارزشمند ملی، اقدام كرد و مقرر شد بعد از مرمت و احیای كارخانه سیمان ری، مكانی برای فعالیت‌های فرهنگی و گردشگری در تهران و ری باشد.
مدتی بعد شهرداری منطقه ۲۰ و سازمان نوسازی شهر تهران مسئول بازآفرینی و تبدیل كارخانه سیمان ری به موزه صنعت شدند؛ البته نباید این نكته را از یاد برد كه پیش از این نیز كارخانه سیمان ری توسط متصرفان غیرقانونی اشغال و آسیب هایی به بنا وارد شده بود.
در نهایت ارسال آثار برای بازآفرینی كارخانه سیمان ری فراخوان شد و طرح های زیادی از خارج و داخل كشور به شهرداری ارسال شد و پس از چند مرحله داوری، گفته می شود امسال بخشی از پروسه تبدیل این كارخانه به موزه به نتیجه می رسد.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران چندی پیش گفته بود كه كارخانه سیمان شهرری بعد از تعطیلی از سال ۱۳۶۲، به حال خود رها شده بود و هیچگونه نگهداری از آن صورت نمی‌گرفت. عدم نگهداری از این بنا و دخل و تصرف در آن، موجب آسیب به این بنا شده بود.
به گفته كاوه علی اكبری، برای خارج كردن كوره‌ای كه در سالن كارخانه بود مجموعه‌ای از تیرها و ستون‌ها بریده شده بود و همچنین این بنا لوكیشن سریال و فیلم‌هایی همچون پایتخت بوده و اجرای صحنه‌های انفجار آسیب‌هایی به سازه بنا وارد كرده بود.
او درباره كارهایی كه در رابطه با این بنا در حال انجام است، بیان كرد: از ابتدای سال ۱۴۰۰، ما امكان ورود به كارخانه و سایت آن را پیدا كردیم و در ابتدا موضوعاتی مرتبط با ساماندهی این عرصه مطرح شد.
حاجی علی اكبری خاطرنشان كرد: سایت كارخانه با محوطه دانشگاه آزاد واحد یادگار امام، به صورت یك محوطه یكپارچه بود چرا كه در ابتدا، ساختمان دانشگاه، جزئی از ساختمان كارخانه سیمان ری بوده و با واگذاری به دانشگاه آزاد، به یك واحد آموزشی تبدیل شده است و برای مستقل شدن سایت كارخانه از محوطه دانشگاه، دیواركشی بین این دو سایت انجام شد.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهرداری تهران درباره برنامه‌های اجرایی برای این بنا اظهار داشت: كارها و عملیات مورد نیاز در سه دسته كوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تقسیم بندی شد.
او گفت: در فهرست كارهای كوتاه مدت، مستندسازی و فهرست برداری از تمام اموال و اشیا كارخانه انجام و در طرح كوتاه مدت دوم، طرح نورپردازی كارخانه از طریق مشاوره تعیین شد كه بعد از تصویب وزارت میراث فرهنگی، طرح نورپردازی اجرایی خواهد شد.
حاجی علی اكبری درباره تبدیل كارخانه سیمان به موزه صنعت افزود: اقدامات حفاظتی ساختمان معروف به دیزل ژنراتور، قبل از بقیه ساختمان‌ها انجام خواهد شد. با مشورت با متخصصان راه‌اندازی موزه، ساختمان معروف به دیزل ژنراتور برای موزه سیمان در نظر گرفته شد.
او درباره اهداف بلند مدت برای بازآفرینی كارخانه اظهار داشت: برنامه‌ای راهبردی جهت تبدیل این عرصه به یك مجموعه فرهنگی، اجتماعی و گردشگری، تدوین شده است اما شهرداری تهران به تنهایی قادر به انجام این كار نیست و نیاز به منابع مختلف از نهادهای عمومی و خصوصی دارد.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران درباره قابلیت‌های مجموعه مورد نظر اضافه كرد: این سایت ظرفیت‌های گوناگونی از جمله استقرار شركت‌های دانش‌بنیان و كارهای اشتراكی را دارد و همچنین بخش‌هایی از این عرصه می تواند به عنوان استودیو فیلم سازی مدنظر گرفته شود.
در تازه ترین اظهار نظر اما او اعلام كرده است كه اقدامات اجرایی را برای بازآفرینی كارخانه سیمان ری شروع كرده‌ایم و طبق برنامه قرار است فاز نخست آن تا پایان شهریور به نتیجه برسد.
حاجی علی اكبری خاطرنشان كرد: در آنجا ۳پروژه در دست اقدام است؛ یكی راه‌اندازی موزه صنعت سیمان كه در یكی از ساختمان‌ها عملیات اجرایی‌اش پیگیری می‌شود، مورد بعدی ایجاد فضایی برای استقرار شركت‌ها و گروه‌های خلاق و شركت‌هایی كه در آن حوزه‌های دانش‌بنیان فعالیت می‌كنند و دیگری هم ایجاد فضای رویدادمحور و تعاملی برای برگزاری رویدادهای اجتماعی و فرهنگی. امیدواریم هر۳مورد تا پایان تابستان ۱۴۰۱به نتیجه برسد و بهره‌برداری شود.
