جام جهانی قطر؛ رویدادی مهم كه تقریبا چهار ماه به شروع آن باقی مانده و كم و بیش بازارهای فرهنگی و اقتصادی آن در حال حاضر شكل گرفته‌اند. در این شرایط برخی كارشناسان مدام به این نكته اشاره می‌كنند كه با نزدیك شدن به زمان فرا رسیدن این رویداد، باید از تجربه اكسپو دوبی درس گرفت و این بار با برنامه‌ریزی مناسب‌تری حركت كرد.
به گزارش ایسنا، این روزها زمزمه‌های همكاری میان ایران و قطر برای احیای صنایع دستی این كشور شنیده می‌شود و این در حالی مطرح شده كه نزدیك شدن به برگزاری جام جهانی قطر نیز یك فرصت برای معرفی صنایع دستی كشور محسوب می‌شود.
برای بررسی این مسأله كه آیا ایران از ظرفیت مناسبی برای احیای صنایع دستی این قطر برخوردار است، این بار به گفت‌وگو با حجت‌الله مرادخانی، كارشناس و پژوهشگر صنایع دستی پرداختیم.
كدام رشته‌ی از بین رفته‌ی صنایع دستی را توانسته‌ایم احیا كنیم؟
مرادخانی در ابتدا با اشاره به اهمیت رویداد جام جهانی قطر گفت: «نكته‌ای كه درمورد این ماجرا وجود دارد، این است كه اولا چه برنامه‌ای قرار هست به قطر ارائه شود و اینكه این اقدام قرار هست به چه صورتی انجام شود؟ ایران قرار هست بر مبنای كدام تجربه موفقی چنین كاری را انجام دهد؟»
او ادامه داد: «مسأله‌ای كه وجود دارد این است كه اگر ایران از ظرفیت كافی برای احیای صنایع دستی قطر برخوردار است، یك گزارش ارائه كنند كه ما بدانیم. سوال من این است كه ما كدام رشته‌ی از بین رفته‌ی صنایع دستی را توانسته‌ایم احیا كنیم؟ احیا نه به معنای موضع‌گیری‌های مدیریتی كه حالا بخواهیم این تجربه را با دیگر كشورها در میان بگذاریم. این پرسشی است كه من به عنوان مخاطب و فعال این حوزه مطرح می‌كنم.»
این پژوهشگر حوزه صنایع دستی اضافه كرد: «قطعا ماهیت این كار كه به اشتراك درآید، اتفاق خوبی است و در دنیای امروز به اشتراك گذاشتن اتفاق خوبی است و باید با دیگر كشورها ارتباط داشته باشیم تا خودمان هم رشد كنیم. نه اینكه باور داشته باشیم ما بهترین هستیم و نمی‌خواهیم هیچ مشورت یا گفت‌وگویی را داشته باشیم.»
ایران در جام جهانی قطر چه ماموریت ویژه‌ای دارد؟
مرادخانی با اشاره به این نكته كه رویداد اكسپو دوبی به آسانی از دست رفت، اظهار كرد: «مسأله دیگر این است كه نباید فراموش كنیم ما رویداد بزرگ اكسپو دوبی را به آسانی از دست دادیم و حالا یك رویدادی با همان ابعاد یعنی بزرگ و جهانی به نام جام جهانی قطر داریم كه اگر بتوانیم آگاهانه از این فرصت استفاده كنیم، قطعا گام رو به جلویی است كه هم می‌توانیم از آن برای انتقال تجربیات‌مان استفاده كنیم و هم بتوانیم از آن بازار اقتصادی ـ فرهنگی‌ای كه شكل می‌گیرد، به نفع خودمان و برای توسعه صنایع دستی در بازارهای جهانی استفاده كنیم.»
او در ادامه به تمركز بر روی یك رشته برای احیای صنایع دستی قطر تأكید كرد و گفت: «طبیعتا بنا بر محدودیت‌هایی كه وجود دارد، ما احتمالا باید از برخی رشته‌ها و محصولات صنایع دستی استفاده كنیم كه الان ظرفیت تولید خوب دارند. یعنی برای اینكه در بازار قطر حاضر شویم، طبیعتا رشته‌های وابسته به چوب، فلز، سفال و … كه قابلیت‌های خوبی برای تولید دارند و ما می‌توانیم تأمین كنیم، اولویت دارند. باید از رشته‌هایی كه در بازارهای جهانی قابلیت دارند، استفاده كنیم.»
باید نگاه واقع‌بینانه داشته باشیم
مرادخانی با نگاهی كارشناسانه، برنامه‌ریزی مناسب برای جام جهانی قطر را چنین توصیف كرد: «عمدتا برای حضور اثربخش در یك رویداد، باید نگاه واقع بینانه داشته باشیم نه نگاه آرمان گرایانه‌ی مبتنی بر اینكه چه خواهد شد؟ اگر نگاه واقع بینانه داشته باشیم، انتخاب‌هایمان، برنامه‌هایمان و گامی كه برمی‌داریم، مبتنی بر واقعیات است نه مبتنی بر اوهام.»
او ادامه داد: «عمدتا درخصوص اكسپو دوبی ادعاهای عجیب و غریبی مطرح شد كه در نهایت باعث شد ما از آخر اول شویم. درخصوص جام جهانی هم همین هست. باید بررسی كنیم كه از چه قابلیت‌هایی باید استفاده كنیم تا بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم. نگاه سلیقه‌ای و آرمان گرایانه را باید كنار بگذاریم و مبتنی بر واقعیت تحلیل، بررسی و انتخاب كنیم و از همه مهم‌تر واقع گرایانه اقدام و اجرا كنیم.»
این پژوهشگر حوزه صنایع دستی با اشاره به این نكته كه شناخت درستی از بازارهای بین‌المللی وجود ندارد، گفت: «عمدتا برای حضور در بازارهای بین‌المللی مشكلی كه داریم این است كه نمی‌شناسیم و چون نمی‌شناسیم و مطالعه‌ای صورت نگرفته، تصمیمات‌مان خیلی اشتباه است. وقتی می‌رویم مثلا قوانین واردات و تجارت امارات، قطر و … را می‌خوانیم، متوجه تمایلات آن‌ها می‌شویم و در نتیجه باید قوانین را بشناسیم. بازار، ماركت و سلیقه مخاطب را باید بشناسیم. عمدتا مشكلی كه با آن مواجه هستیم، این است كه اطلاعات موثقی در زمینه صادرات صنایع دستی و بازار صنایع دستی در داخل و خارج از كشور نداریم.»
مرادخانی در نهایت اظهار كرد: «اعداد و رقم‌هایی كه مطرح می‌شوند، اغلب قابل اعتنا نیستند و چنین شرایطی هر برنامه‌ریزی‌ای كه انجام دهیم ممكن است موفق باشد و به همان اندازه نیز با شكست رو به رو باشد. اگر كه ما اطلاعاتمان نسبت به بازارها درست باشد، می‌توانیم پیشرفت خوبی داشته باشیم.»
احیای صنایع دستی قطر توسط ایران «مأموریت ویژه‌ای» است كه این روزها از سوی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به معاونت صنایع دستی محول شده است. كارشناسان صنایع دستی نسبت به این مأموریت نگاه‌های متفاوتی دارند. برخی با اشاره به این نكته كه ایران باید در مقابل این كار خدماتی مواد اولیه دریافت كنند، این اتفاق را مثبت قلمداد كرده‌اند. دسته دیگر اما باوجود اینكه ماهیت این كار را یك حركت رو به جلو می‌دانند، اما معتقد هستند كه سیاست‌گذاری در این زمینه باتوجه به مشكلاتی كه در داخل وجود دارد، لزوما باید «فكر شده» باشد.