گردشگری فرهنگی در مناطق عشایری نوعی بهره گرفتن از زمینه های گردشگری یك منطقه است كه می تواند باعث رونق سفره های هر چند كوچك ساكنان محلی باشد، ظرفیتی كه در شهرستان بروجرد وجود دارد و توسعه آن رونق اقتصادی را به ارمغان می‌آورد.
به گزارش ایرنا، توسعه گردشگری فرهنگی با تاكید بر حفظ شیوه های زندگی متفاوت با آنچه هر روز با آن سر و كار داریم و با محوریت گردشگری از مناطق عشایری، دقیقا آن مسئله ای است كه در هیاهوی تلاش برای یكسان شدن باید مورد توجه قرار گیرد، این مهم از نگاهی شاید كاری سخت و پیچیده به نظر بیاید و از نگاهی می تواند امیدوار كننده باشد كه گردشگری فرهنگی به نوعی بازگشت به سادگی و اصالت های دست نخورده درون هر انسانی است و لاجرم بر دل می نشیند.
یكی از جنبه های گردشگری فرهنگی كه هنوز می تواند جلب توجه كند، درنگ بر زندگی به شیوه عشایری است، نشستن پای سخنان زنان، دختران و مردانی كه دل كوه و دشت و طبیعت زندگی خود را بین ییلاق و قشلاق جابجا می كنند برای گردشگرانی كه بهترین هتل های دنیا را دیده اند می تواند، جذاب باشد.
این گردشگران در واقع از گردشگری مناطق عشایری انتظار تجربه بهترین و لوكس ترین هتل ها را ندارند بلكه همان نشستن زیر كپرها، سیاه چادرها و خانه های گلی بیشترین جذابیت را برای آنها دارد، این افراد طبیعت را خوب می شناسند و قدرش را به خوبی می دانند و حاضرند برای آن هزینه كنند و هزینه كردن آنها برای مردمان محلی نیز رونق در معیشت و درآمد را به دنبال دارد.
مسوولان مرتبط با امور عشایری در شهرستان بروجرد بر این باورند كه تولیدات عشایر چه در زمینه دامی و صنایع دستی باید در یك مكان مشخص به عنوان تولیدات عشایری عرضه شود، كه این موضوع باعث اتصال فرهنگ عشایر به سایر اقشار جامعه می شود، در همین راستا باید آموزش های لازم برای رونق گردشگری عشایری با همكاری سازمان فنی و حرفه ای و ارگان‌های مرتبط انجام شود.
در این خصوص رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد می گوید: گردشگری عشایری یكی از جاذبه های مهم و با رونق اقتصادی است كه در شهرستان تاكنون محقق نشده ولی در سال جدید با هماهنگی امور عشایر شهرستان برنامه ریزی برای این مهم انجام شده است.
به گفته حجت اله یارمحمدی برای رونق گردشگری باید راه دسترسی و امنیت منطقه عشایری تامین شود، دست بافت های عشایری در كنار سایر تولیدات می تواند به رونق كسب و كار عشایری كمك كند.
در شهرستان بروجرد حدود ۷۰۰ خانوار عشایری با دارایی ۵۰ هزار راس دام سبك و سنگین وجود دارد كه به تازگی اجرای طرح های گردشگری عشایری از سوی مسوولان شهرستان عنوان می شود، طرحی كه گفته می شود ضمن جذابیت در جذب گردشگر درامد زایی نیز دارد.
مسوول امور عشایر بروجرد می گوید: ۱۱ گردشگر از كشورهای آلمان، اسپانیا، فرانسه، ونزولا و قبرس از مناطق عشایری بروجرد بازدید داشتند كه مورد استقبال عشایر مهمان نواز شهرستان قرار گرفتند و این رفتار همراه با صمیمت و مهربانی عشایر مورد توجه گردشگران قرار گرفت.
نوراله مصطفی نژاد گفت: در این بازدید یك روزه سادگی و بی آلایشی زندگی عشایر از جمله دامپروری در مرتع و چرای آزاد، شیر دوشی، تهیه ماست، دوغ، كره، پنیر، صنایع دستی عشایر مورد توجه گردشگران قرار گرفت، مشك زنی استفاده از غذای سالم، پخت نان و همگونی پوشش و لباس زنان عشایر با طبیعت از دیگر جاذبه های این بازدید برای گردشگران بود.
وی با بیان اینكه باز شدن پای گردشگر به مناطق عشایری می تواند در زمینه فروش برخی تولیدات عشایری موثر باشد، بیان كرد: گردشگرانی كه هفته قبل از مناطق عشایری بروجرد بازدید داشتند، اظهار امیدواری كردند كه در فرصت‌های بعدی زمان بیشتری را برای ماندن در مناطق عشایری اختصاص خواهند داد.
بنا بر گفته وی هم اكنون عشایر شهرستان بروجرد ۵۰ هزار راس دام دارند كه در كوه‌های گرین، ونایی، وركوه و كولیدر و بخش های دیگر مستقر هستند و امسال ۲ میلیارد تومان برای بهسازی محورهای عشایری اختصاص داده شده كه در حال انجام است، سال گذشته نیز ۹۰۰ میلیون تومان تسهیلات بانكی به ۱۸ خانوار عشایری داده شده است.
مناطق عشایری بروجرد بنا بر تایید مسوولان مرتبط به شبكه سراسری برق متصل است در همین راستا محمد علی خسروی رییس امور توزیع برق بروجرد می گوید: منطقه عشایری كولیدر با توجه به توزیع امكانات می تواند به منطقه گردشگری تبدیل شود، زیرا امكانات و زیر ساخت ها در این منطقه وجود دارد.
حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی یكی از نگرانی های پیرامون شیوه زندگی عشایری است و دستگاه های مرتبط را ضمن احترام به این شیوه از زندگی ملزم به انجام اقداماتی می كند كه لازمه آن همراهی و همكاری عشایر است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد گفت: عشایر با محیط زیست همكاری خوبی دارند و تاكنون نیز پرونده ای از شكار و صید ممنوع برای جامعه عشایر تشكیل نشده است.
مسعوده سعادت فر می افزاید: عشایر شهرستان بروجرد حافظ محیط زیست هستند و در بسیاری از مواقع با شكارچیان غیر مجاز نیز مقابله می كنند.
در هر حال اینگونه به نظر می رسد كه با توسعه گردشگری مناطق عشایری زمینه ای برای فروش تولیدات مردم محلی فراهم می شود و همین سرآغازی برای رونق گرفتن اقتصاد آنها خواهد شد و احتمال تعرض آنها به طبیعت را كه در بسیاری مواقع ریشه در فقر و ناتوانی در تامین معیشت دارد هم كاسته می شود.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد می گوید: یك هزار و ۳۰۰ خانوار عشایری به صورت سیار و غیر سیار در شهرستان وجود دارد، كه با توجه به خشكسالی باید اعتبارات ویژه برای تامین علوفه و نهاده های دامی آنها اختصاص داده شود.
امیر ثقلینی افزود: منابع طبیعی چهار آبشخور آب دام برای عشایر ایجاد كرده است و چهار هزار هكتار از مراتع توسط عشایر منطقه قرق شده تا پوشش گیاهی آن حفظ شود، همچنین با كمك عشایر بذر پاشی مراتع برای تامین پوشش گیاهی هر ساله انجام می شود.
گردشگری عشایری و اشتغال پایدار
تلاش برای توسعه گردشگری مناطق عشایری علاوه براینكه باعث حفظ این شیوه از زندگی می شود به نوعی در كاهش آسیب های شهری و اجتماعی هم كمك می كند كه كارشناسان حوزه اجتماعی می توانند در این خصوص روایت گران خوبی باشند.
توسعه گردشگری از مناطق عشایری علاوه بر رونق اقتصادی از نظر اجتماعی گامی رو به جلو است، با یادآوری اینكه اگر خواسته ها و مطالبات ساكنان این مناطق كه متاثر از شرایط اقتصادی موجود شده است به موقع پاسخ داده نشود آنها را راهی شهرها و مهاجرت به حاشیه ها می كند و در حوزه آسیب های اجتماعی تبعات خاص خود را در پی دارد.
رییس انجمن جامعه شناسی لرستان در این باره گفت: با هدف ایجاد شیوه زندگی عزت مندانه برای كوچ نشینان زنده نگه داشتن سبك زندگی ایلی به عنوان یك میراث فرهنگی قابل توجه است.
مجتبی تركارانی افزود: گردشگری فرهنگی می‌تواند یكی از راهكارها برای اشتغال پایدار در مناطق عشایری باشد كه لازمه آن تامین خواسته ها و برخی مطالبات خانواده های عشایری برای حفظ این شیوه زندگی است، توجه به مشكلات اقتصادی مناطق عشایری و كوچ نشینان تعلق این افراد را برای ماندن در این نوع سبك زندگی بیشتر می كند تا این افراد هم بتوانند نقش خود را در تولید ناخالص ملی ایفا كنند.
وی در خصوص برخی كاركردهای گردشگری فرهنگی می گوید: این نوع گردشگری در توسعه فرهنگ جامعه میزبان كمك كننده است، از یك طرف گردشگران در مواجه با جامعه میزبان تفاوت های فرهنگی را بهتر درك می كنند و میزان مدارای آنها با تفاوت های فرهنگی بیشتر می شود از سوی دیگر جامعه میزبان هم در یك رابطه تعاملی با گردشگران سطح آگاهی ها و دانش خود را ارتقا می دهد و عناصر فرهنگی خود را اصلاح می كند.
تركارانی افزود: شكوفایی فرهنگی در یك جامعه باز و در یك داد و ستد فرهنگی امكان پذیر است.
وی با بیان اینكه گردشگری ایلی و عشایری به بالا بردن درآمد اقتصادی هم كمك می كند، بیان كرد: این نوع گردشگری به خودی خود باعث رونق اقتصادی جوامع محلی می شود به شرطی كه بتوان در عین حال كه بافت فرهنگی و طبیعی چنین مناطقی حفظ می شود آنها بتوانند درآمد اقتصادی تولید كنند.
درنگ و ماندن در كنار عشایر هر منطقه برای بسیاری از گردشگران در شمار جذابیت های اجتماعی و فرهنگی به شمار می آید و توسعه آن می تواند رونقی بر اقتصاد مردم محلی نیز باشد، این مقوله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می كند كه گردشگری فرهنگی نوعی تمركز بر داشته های فرهنگی داشته باشد آن هم در شرایط زندگی های یكسان شده امروزی كه در سایه شبكه های اجتماعی روز به روز این شباهت ها بیشتر می شود، تفاوت ها زیبایی بیشتری دارند.