روز جهانی محیط زیست روز پاسداشت مهربانی زمین و آسمان ، ۵ ژوئن مصادف با ۱۵خرداد است .هدف اصلی از گرامی‌داشت این روز گسترش آگاهی در مورد محیط زیست است. با روند روبه‌رشد صنعتی‌شدن و توسعه، سیاره زمین همچنان آسیب‌پذیرتر می‌شود، بنابراین ایده ایجاد آگاهی در بین مردم در مورد حفظ محیط زیست، بسیار مهم است. در راستای همین ایده هر ساله ۵ ژوئن، روز جهانی محیط زیست در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود و این تاریخ مصادف با اولین روز یك كنفرانس برجسته است.
محیط زیست چیست؟
شاید این سوال در ذهن شما هم به وجود بیاید كه وقتی سخن از محیط زیست در میان است دقیقا راجع به چه چیزی صحبت می كنیم. محیط زیست همه محیط هایی را شامل می شود كه زندگی در آنها جریان دارد. این محیط ها می توانند شهر، روستا، منطقه، طبیعت و حتا زیر آب ها باشند. عوامل موثر بر شكل گیری محیط زیست را می توان تنوع آب و هوایی و تنوع شرایط اقلیمی، نوع خاك، اختلاف ارتفاع و نا همواری‌ها برشمرد. به طور كلی مجموعه‌ای از عوامل فیزیكی خارجی و موجودات زنده، محیط زیست را تشكیل می دهند كه با هم در كنش هستند و تاثیر چشمگیری بر رشد و نمو و رفتار موجودات دارند.
روز جهانی محیط زیست
در ۵ ژوئن سال ۱۹۷۲ بود كه برای نخستین بار، كنفرانسی با موضوع انسان و محیط زیست توسط سازمان ملل متحد در شهر استكهلم سوئد برگزار شد. همزمان با این مراسم، قطعنامه ای تصویب شد كه تشكیل برنامه محیط زیست سازمان ملل (United Nations Environment Programme) یا به اختصار UNEP را در پی داشت. این نشست به كنوانسیون استكهلم شهرت یافت و در آن حق برخورداری انسان از محیط زیست سالم همطراز با حقوق بشر شناخته شد.دو سال بعد، در سال ۱۹۷۴ نخستین روز جهانی محیط زیست با شعار «تنها یك زمین» برگزار شد. گرچه جشن WED از سال ۱۹۷۴ به بعد هر ساله برگزار می‌شد، اما از سال ۱۹۸۷ ایدهٔ چرخشی بودن مركز این فعالیت‌ها از طریق انتخاب كشورهای مختلفی برای میزبانی اجرا شد.
به همین مناسبت تاریخ آغاز این كنفرانس را با عنوان روز جهانی محیط زیست وارد تقویم كردند و در آن به اجرای برنامه هایی از قبیل راهپیمایی های خیابانی، همایش های دوچرخه سوارای، كنسرت های سبز، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی، درختكاری و برنامه های بازیافت و پاكسازی پرداختند. برگزاركنندگان امیدوار بودند كه این فعالیت ها منجر به بالا بردن سطح آگاهی و اقدام در مورد مسایل فوری از آلودگی دریایی و گرم شدن كره زمین تا مصرف پایدار منابع و جرایم حیات وحش شود.
تخریب لایه اوزون، مواد شیمیایی سمی، بیابان‌زایی و گرم‌شدن كره زمین، ایجاد كند. این روز به یك پلتفرم جهانی برای اقدام در مورد مسائل ضروری زیست محیطی تبدیل شده است. میلیون‌ها نفر در طول سال‌ها در این پلتفرم شركت و به ایجاد تغییر در عادات مصرف ما و همچنین در سیاست‌های ملی و بین‌المللی زیست‌محیطی كمك كرده‌اند.
چرا محیط زیست در خطر است؟
محیط زیست به‌دلیل سطوح بالای آلودگی در خطر است. تمام اجزای اصلی محیط مانند هیدروسفر، جو و زیست‌كره، همه در دام آلاینده‌ها هستند. افزایش سطح آلاینده‌ها شرایط طبیعی محیط را از بین می‌برد. این نوع آلاینده‌ها می‌توانند طبیعی (به‌عنوان‌مثال فوران‌های آتشفشانی، آتش‌سوزی جنگل‌ها و غیره) یا ساخته دست انسان (آلاینده‌های آزادشده از صنایع و خودروها) باشند. عمدتاً آلودگی انسان است كه باعث تخریب سریع محیط زیست شده است. اشكال عمده آلودگی عبارتند از آلودگی هوا، آلودگی آب و آلودگی خاك.
چرا حفظ محیط زیست ضروری است؟
محیط زیست یكی از مهم‌ترین موارد برای بقای ما در سیاره زمین است. محیط زیست ما را پرورش می‌دهد و به ما كمك می‌كند تا زنده بمانیم. ما نمی‌توانیم زندگی را بدون هوا، آب و خاك تصور كنیم. اجزای زیستی مانند گیاهان و حیوانات نیز ابزار مهمی برای بقا هستند. گیاهان به تصفیه هوای اطراف ما كمك می‌كنند. ما غذا را از گیاهان و حیوانات دریافت می‌كنیم. همه اجزای محیط در شبكه‌ای از روابط به یكدیگر وابسته هستند كه به شبكه اكولوژیكی معروف است. حفظ تعادل این شبكه ضروری است زیرا اگر یكی از اجزای آن فرو بریزد، كل شبكه محیط زیست متلاشی می‌شود و تمام اشكال حیات را از بین می‌برد. به‌همین‌دلیل است كه ما باید تصمیم بگیریم در جهت حفظ محیط زیست و رفع آسیب‌هایی كه انجام دادیم، تلاش كنیم.
هدف UNEP از برگزاری چنین مراسمی عبارت است از :
بخشیدن چهره ای انسانی به مسایل زیست محیطی
توانمند سازی مردم برای تبدیل شدن به فعالانی در زمینه توسعه پایدار و متوازن
ارتقای این بینش عمومی كه جوامع در تغییر دیدگاه‌ها در خصوص مساله محیط زیست نقش محوری و اساسی ایفا می كنند.
ترویج مشاركت با هدف اطمینان از برخورداری همه ملت ها از آینده ای امن تر و سعادتمندانه تر
ویژگی های روز جهانی محیط زیست
این روز دارای ابعاد مختلفی است كه عبارتند از:
روزی برای مردم
روز جهانی محیط زیست روزی برای مردم است تا به بهانه آن كاری برای مراقبت از زمین انجام دهند و تغییر را آغاز كنند. این تغییر می تواند در خود فرد صورت گیرد یا به صورت محلی انجام شود و حتا می تواند در سراسر كشور و یا در سطح جهانی به اجرا در آید. همه در انتخاب آزادند…
شعاری متفاوت در هر سال
در هر سال، روز جهانی محیط زیست بر روی یك موضوع متمركز می شود و با تاكید بر روی یك مساله زیست محیطی، شعاری را به این روز اختصاص می دهد.
میزبانی روز جهانی محیط زیست
حدود ۱۰۰ كشور در فعالیت های مربوط به روز جهانی محیط زیست شركت می كنند اما در هر سال كشوری به عنوان میزبان در نظر گرفته می شود تا مراسم رسمی در آن برگزار شود. در این مراسم چالش هایی كه میزبان در مسایل زیست محیطی با آنها مواجه است، مورد بررسی قرار می گیرد و راهكارهایی برای بهبود آنها ارایه می شود.
۶۰ راهی كه در روزجهانی محیط زیست برای جشن گرفتن در سطوح مختلف پیشنهاد شده است :
اهدا جایزه برای فعالیت‌های زیست‌محیطی
بازیافت مواد به شكل ساخت آثار هنری
برپا كردن حراج به نفع یك پروژه زیست‌محیطی
برنامه‌های آگاه‌سازی
مسابقه ها/همایش‌های دوچرخه سواری
اعلام عمومی خدمات زیست‌محیطی از طریق رادیو و تلویزیون
استفاده چند نفر با هم از ماشین شخصی یك نفر به جای وجود تعداد زیادی ماشین تك سرنشین
حمایت از افراد نامدار در زمینه محیط زیست
مراسم پاكسازی
مسابقات نقاشی، پوستر، مقاله‌نویسی، شعر و…
كنفرانسهای زیست‌محیطی
بحث‌های گروهی
پخش جزوه، بروشور و پوستر
برنامه‌های آموزشی زیست‌محیطی در مدارس
ایجاد ساختارهای دولتی در ارتباط با مدیریت محیط زیست
گردش در محیط‌های طبیعی
نمایشگاه‌ها
بازارها
جشنواره فیلم‌های زیست‌محیطی
نماهنگ‌های سبز
راهكارهایی برای انجام فعالیت‌های حفظ محیط زیست در جامعه
نصب پلاكاردهایی در نقاط اصلی شهر
مشاركت بخش‌های مختلف (NGOها، وزارتخانه‌های محیط زیست، گروه‌های جوانان، اشخاص مهم و گروه‌های تجاری)
ملحق شدن به یك گروه زیست‌محیطی
پاكیزه نگاه داشتن محله
به پا كردن یك برنامه عمومی زیست‌محیطی
آگاه شدن از حقوق زیست‌محیطی‌تان
آغاز سیاست‌های زیست‌محیطی دولت، انتشار كتاب‌ها یا گزارش‌ها
مصاحبه‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی، مقالات در روزنامه‌ها
ایجاد شبكه
حفظ دائم پاكیزگی محیط
سازماندهی یك برنامه خاص
رژه یا اجتماعات مردمی
اجرای برنامه‌های تئاتر یا شعر
كالاهای تبلیغاتی در ارتباط با موضوع امسال از قبیل تی‌شرت، كلاه، نشان كتاب و …
اجرای برنامه‌های عروسكی برای كودكان در ارتباط با پیامهای زیست‌محیطی
تستهایی در ارتباط با موضوع امسال برای مدارس، گروه‌های جوانان، كارمندان و …
برگزاری مسابقات رالی
تصویب كنوانسیونهای زیست‌محیطی بین‌المللی
بازیافت
بازسازی زیستگاه‌های طبیعی
تعمیر وسایل جهت استفاده از آنها
استفاده مجدد از وسایل
صرفه جویی در مصرف كاغذ
برگزاری سمینارها
امضای كنوانسیونهای زیست‌محیطی بین‌المللی
تفكیك زباله‌ها
جذب حمایت‌های مالی از بخش خصوصی برای فعالیت‌های زیست‌محیطی
سمپوزیوم
درختكاری
استفاده از شیوه‌های پایدار حمل و تقل مثل پیاده‌روی، دوچرخه سواری و …
اعلام دغدغه‌های زیست‌محیطی خود
فعالیت داوطلبانه در سازمانهایی كه كار زیست‌محیطی انجام می‌دهند
برگزاری كارگاه‌ها
نوشتن نمایش نامه، شعر
نوشتن نامه به مسئولان شهریتان، نمایندگان مجلس، دولتمردان و روزنامه‌ها
نشان دادن علاقه‌های زیست‌محیطی‌تان
فعالیت‌های انجام شده به سرپرستی جوانان
پیوستن به یك گروه زیست‌محیطی
وارد نكردن هیچ ماده آلوده‌كننده ای به فضا
استانداردهای محیط زیست
در جهانی كه فعالیت‌های انسان همواره می‌تواند باعث آسیب به محیط زیست شود، توجه به استانداردهای محیط زیست نه فقط یك انتخاب سلیقه‌ای بلكه یك ضرورت منطقی، اخلاقی و ارزش‌محور است كه در بلندمدت می‌تواند پایداری صنایع و كسب‌وكارها را تضمین كند. در این بین برای رعایت استانداردهای محیط زیستی، وجود مدیریت زیست‌محیطی ضروری است. در همین راستاست كه سیستم مدیریت محیط زیست و اخذ گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱، به‌معنای تدوین استراتژی‌های توسعه متناسب با محیط زیست است. استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ صرف‌نظر از بزرگی و كوچكی و یا تولیدی و خدماتی‌بودن، در تمامی سازمان‌ها قابل پیاده‌سازی است.
تدوین استانداردهای محیط زیستی همواره توانسته است باعث بهبود وضعیت محیط زیست در بسیاری كشورها شود. برای مثال در دهه ۱۹۷۰، دولت ایالات متحده سه قانون مهم زیست‌محیطی را تصویب كرد: قانون هوای پاك، قانون آب پاك و قانون كنترل مواد سمی. قانون‌گذاران فدرال این قوانین را تصویب كردند تا مقررات زیست‌محیطی را افزایش دهند كه از حقوق هر شهروندی در مورد منابع اولیه حمایت می‌كند. با وجود این قوانین، سلامت آمریكایی‌ها و محیط زیست آنها به‌طور چشمگیری بهبود یافت تا آنجا كه این قوانین حتی در انتخابات ریاست جمهوری در آمریكا جزو مهم‌ترین مطالبات عمومی از رئیس‌جمهور منتخب قرار می‌گیرد و تخطی از آن می‌توان منجر به روی‌گردانی آرای مردمی از یك فرد یا حزب خاص شود.
از آنجا كه روز جهانی محیط زیست در سال ۱۴۰۱ مصادف است با تعطیلات خرداد پیشنهاد می كنیم مطلب نكات داشتن سفری سازگار با محیط زیست را مطالعه بفرمایید .
روز جهانی محیط زیست چه روزی است ؟
۵ ژوئن مصادف با ۱۵ خرداد ۱۴۰۱
اولین بار كنفرانس محیط زیست در كجا برگزار شد؟
در سال ۱۹۷۲ برای اولین بار، سازمان ملل متحد كنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استكهلم سوئد برگزار كرد.
هدف از برگزاری مراسم در روز جهانی محیط زیست چیست ؟
هدف از برگزاری چنین مراسم‌های جلب توجه عمومی به مسائلی است كه محیط زیست را آلوده می‌سازد. هر سال نیز یكی از مسایلی كه شدیداً محیط زیست را تهدید می‌كند به عنوان موضوع این روز انتخاب می‌شو