صنایع دستی كهگیلویه و بویراحمد به عنوان یكی از ظرفیت های درآمدزایی و اشتغال در این استان برای بهره وری بهتر نیازمند نگاه نو اقتصادی به جای رویكرد سنتی است.
تغییر نیازهای جامعه، صنعتی شدن كالاهای مصرفی، واردات بی رویه با قیمت های بسیار نازل، نبود توان رقابت با محصولات مشابه صنعتی، بالا بودن قیمت تمام شده برخی محصولات و نبود برنامه ریزی مناسب برای شناسایی و آشنایی عموم شهروندان با جذابیت های بصری صنایع دستی باعث شده كه بازار فروش این محصولات در كهگیلویه و بویراحمد رونق سابق را نداشته باشد اما هنوز محصول سرپنجه هنرمندان این دیار همچنان علاقه مندان خود را دارد.
جایگزین شدن نگاه اقتصادی به جاری رویكرد سنتی به صنایع دستی كهگیلویه و بویراحمد ضمن فراهم كردن شرایط ایجاد فرصت های شغلی، زمینه ساز حفظ میراث فرهنگی گذشتگان می شود.
نبودن بازارهای دایمی فروش صنایع دستی،ناكافی بودن حمایت های دولت برای فروش و پایین بودن بنیه مالی هنرمندان به منظور راه اندازی كارگاه های خانگی باعث شده كه بیشتر جمعیت ۳۵ هزار نفری هنرمندان این استان از ادامه كار تولید دلسرد شوند و دست از كار تولید بكشند.
این در حالی است كه كارشناسان حوزه اقتصادی كهگیلویه و بویراحمد با اشاره به خشكسالی های پیاپی،كمبود آب كشاورزی، احتمال آلودگی های زیست از طریق فعالیت واحدهای صنعتی، صنایع دستی را یكی از كم نقص ترین راهكارهای اشتغالزایی و كارآفرینی در این استان می دانند.
فعالان حوزه صنایع دستی معتقدند كه حضور در نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی، تامین مواد اولیه و كمك دولت به فروش صنایع دستی از جمله راهكارهای رونق تولید در این عرصه است اما در این زمینه ها اقدام های قابل توجهی صورت نگرفته است.
این هنرمندان می گویند كه اگرچه حضور تولیدكنندگان صنایع دستی در نمایشگاه های بین المللی راه اندازی شده در داخل كشور خوب است اما نیاز است تا فعالان این عرصه در نمایشگاه های كشورهای مختلف به ویژه حوزه خلیج فارس شركت كنند تا زمینه معرفی و صادرات محصولات آنان بهتر فراهم شود.
آنان ساخت شهرك صنایع دستی را ضرورتی برای رونق فروش محصولات تولیدی هنرمندان استان و امكان خرید بدون واسطه علاقه مندان می دانند.
جاجیم، سفره، نمد، نی چیت، رودوزی‌های سنتی و سیاه چادر، مشته بافی، رندبافی، گچمه بافی، ریسندگی، سوزن دوزی، سبد بافی، لباس های محلی، چرم دوزی و عروسك محلی لیلی از جمله رشته های مختلف صنایع دستی رایج در كهگیلویه و بویراحمد است كه به دلیل تنوع و اصالت آن می تواند باعث فرصت های شغلی زیادی به ویژه برای بانوان شود.
نبودن بازارچه های دائمی صنایع دستی كهگیلویه و بویراحمد
نبودن بازارچه های دائمی صنایع دستی یكی از زخم های كهنه هنرمندان است كه در شهرستان های بویراحمد و دنا در مرحله تامین زمین است و در شهرستان گچساران به عنوان یكی از قطب های صنایع دستی اقدام قابل قبولی انجام نشده است.
معاون صنایع دستی مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت:زمین مورد نیاز بازارچه های دائمی صنایع دستی در پارك ساحلی یاسوج و منطقه سادات محمودی شهرستان دنا تامین شده است و پس از انجام مراحل قانونی عملیات اجرایی این طرح ها آغاز می شود.
محمد كاظم رحمانی افزود: ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی در شهرستان گچساران به عنوان یكی از قطب های صنایع دستی كهگیلویه و بویراحمد در دستور كار است.
نقش بازارچه ها در فروش محصولات
تعطیلات نوروزی امسال ۴۵ میلیارد ریال محصول صنایع دستی در بازارهای موقت دایر شده در ورودی ها شهرها به فروش رسید كه با توجه به چهارفصل بودن استان و بازدید سالیانه سه میلیون نفر گردشگر از كهگیلویه و بویراحمد می توان این درآمد را به چند برابر افزایش داد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت: گردشگران و مسافران ۴۵میلیارد ریال محصول صنایع دستی هنرمندان استان را در تعطیلات نوروزی امسال خریدند.
محمدكاظم رحمانی اظهار داشت:این میزان محصول صنایع دستی در نمایشگاه های صنایع دستی ورودی شهرهای كهگیلویه و بویراحمد و غرفه های عرضه این محصولات به فروش رسیده است.
وی بیان كرد: گلیم،جاجیم، محصولات ساخته شده از چرم،البسه محلی و منبت از مهمترین محصولات صنایع دستی فروخته شده در تعطیلات نوروزی امسال است.
ناكافی بودن میزان حمایت های دولت
هنرمندان بر این باور هستند كه صرف آموزش و پرداخت تسهیلات بانكی آن هم در حد و اندازه ۲۰ میلیون تومان نمی تواند راهگشای فعالیت آنان در عرصه تولید باشد و از دولت می خواهند تا با تامین مواد اولیه به آنان كمك كنند.
معاون صنایع دستی مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت:هنرمندان صنایع دستی این استان پارسال ۲ میلیارد و ۵۰۰میلیون ریال تسهیلات بانكی ارزان قیمت دریافت كرده اند.
محمد كاظم رحمانی اظهار داشت: هر فقره تسهیلات بانكی بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان بوده است.
با یك حساب سرانگشتی مشخص می شود تعداد هنرمندانی كه پارسال در استان تسهیلات صنایع دستی دریافت كرده اند كمتر از ۲۰ نفر بوده كه با توجه به جمعیت ۳۵ هزار نفری آنان بسیار كم به نظر می رسد.
كارگاه های صنایع دستی كهگیلویه و بویراحمد
ایجاد كارگاه های صنایع دستی یكی از راهكارهای تولید بی دغدغه محصول برای هنرمندان صنایع دستی محسوب می شود زیرا در این كارگاه ها مواد اولیه در اختیار هنرمندان قرار می گیرد به همین دلیل با توجه به بنیه مالی ضعیف به نظر می رسد دولت باید حمایت های ویژه ای از سرمایه گذاران این عرصه در استان كمتر توسعه یافته كهگیلویه و بویراحمد داشته باشد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت: اینك ۱۷۰ كارگاه صنایع دستی در رشته های مختلف در این استان فعالیت می كند كه ۶ مورد از این كارگاه سال ۱۴۰۰ در راه اندازی شده است.
محمدكاظم رحمانی اظهار داشت: هر یك از این كارگاه های تولیدی برای راه اندازی ۵۰ تا ۲۱۰ میلیون تومان تسهیلات بانكی دریافت كرده اند.
رحمانی با اشاره به اینكه این كارگاه ها در رشته هایی چون دست بافته های داری و البسه محلی فعالیت می كنند تاكید كرد: هر یك از این كارگاه های تولیدی زمینه سه تا پنج فرصت شغلی را فراهم كرده است.
آموزش های تخصصی
آموزش های تخصصی صنایع دستی با هدف تولید براساس ذائقه روز بازارهای مصرف انجام می شود كه البته میراث فرهنگی استان در این زمینه اقدام های خوبی انجام داده اما ادامه این روند ضروری به نظر می آید.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینكه آموزش یكی از راهبردهای میراث فرهنگی برای حمایت از هنرمندان است تصریح كرد: از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاكنون آموزش های تخصصی صنایع دستی در رشته هایی مانند چرم،گلیم ،البسه محلی و سایر رشته ها در قالب ۱۲ دوره و هر دوره با شركت ۲۰ تا ۳۰ هنرمند برگزار شده است.
رحمانی اظهار داشت: این كارگاه های آموزشی در قالب دوره های آموزشی ۱۸۰ ساعته در مدت زمان سه ماه برای هنرمندان صنایع دستی كهگیلویه و بویراحمد برگزار شده است.
وی با بیان اینكه ۹۰درصد از این دوره های آموزشی در مناطق روستایی برگزار شده است اضافه كرد: زیلایی،دیشموك،لوداب و چرام از جمله مناطق برگزاری آموزش های صنایع دستی مذكور بوده است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد تصریح كرد: به شركت كنندگان در این دوره های مهارتی كه موفق به كسب حد نصاب لازم علمی و عملی در آزمون پایان دوره ها شدند مدرك مهارتی فنی وحرفه ای اعطاء شد.
ظرفیت های صنایع دستی
معاون صنایع‌دستی اداره كل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: در مرحله داوری دریافت نشان ملی مُهر اصالت كه پارسال به میزبانی استان خوزستان برگزار شد، هشت اثر صنایع‌دستی این استان موفق به دریافت این نشان ملی شدند.
محمدكاظم رحمانی اظهار داشت: در این دوره ۱۵ اثر انتخاب و به مرحله داوری كشوری ارسال شد كه از این آثار هشت اثر نشان ملی مهر اصالت را دریافت كردند.
معاون صنایع‌دستی كهگیلویه و بویراحمد بیان كرد: این آثار شامل دست‌بافت‌های داری مانند انواع گلیم، البسه محلی، كوسن و جای قرآنی بوده است.
وی افزود: كمك به ارتقا و بهبود كیفی محصولات، ایجاد رقابت سالم بین هنرمندان، تسهیل در شناسایی هنرمندان فعال و بروز استعدادها، خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها از مهمترین اهداف برگزاری دوره‌های داوری مُهر اصالت محصولات صنایع‌دستی در سطح ملی و استانی به شمار می‌رود.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت: سه روستای هدف صنایع دستی در این استان برای نخستین بار تعیین و معرفی شد.
محمدكاظم رحمانی اظهار داشت: این سه روستا شامل رودشتی و میمند در بخش پاتاوه شهرستان دنا و سربیشه در شهرستان گچساران است.
وی افزود: دلیل تعیین و معرفی این سه روستا آن است كه حدود ۹۵ درصد جمعیت آنها بافنده بوده یا در زمینه صنایع دستی مهارت دارند.
رحمانی عنوان كرد: ثبت ملی سه روستای كهگیلویه و بویراحمد به عنوان هدف صنایع دستی موجب پرداخت تسهیلات برای توسعه صنایع دستی و افزایش تولیدات آن در این مناطق و حمایت بافندگان و صاحبان مهارت صنایع دستی به لحاظ تأمین زیرساخت های مورد نیاز می شود.
وی ابراز داشت: حدود ۳۵ هزار هنرمند صنایع دستی در رشته های مختلف در كهگیلویه و بویراحمد وجود دارد كه تنها ۵۰ درصد آنها فعال هستند.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كهگیلویه و بویراحمد گفت: هم اینك ۱۶ هزار هنرمند صنایع دستی در این استان در رشته های مختلف از جمله گلیم بافی، چرم دوزی، دوخت و طراحی البسه محلی و جاجیم بافی فعالیت می كنند.
رحمانی اظهار داشت: میزان تولید سالانه انواع صنایع دستی در كهگیلویه و بویراحمد ۲۰ هزار مترمربع است.