در ۱۲ كیلومتری شمال شرقی شهرستان بوكان و درنزدیكی تپه باستانی قلایچی كه محل حكومت و زندگی یكی از تمدنهای بزرگ بنام ماناهاست ، غاری است بزرگ و عمیق به همین نام (قلایچی)
این غار عظیم با دهانه ای بزرگ به قطر ۸ متر ، سالها با داستانهای فراوان پر رمزو رازترین مكان نامشكوف بوكان بود تا اینكه در سال ۱۳۸۱ نخستین تیم منتخب از كوهنوردان بوكان با جسارت و از جان گذشته گی زیاد موفق به فرود از چاه نخست این غار به طول ۱۱۰ متر شده و توانستند حس كنجكاوی اهالی را تا حدودی ارضا نمایند ، سپس در سال ۱۳۸۴ تیم مجهزتری به سرپرستی زنده یاد مقبل هنرپژو كوهنوردی عضو تیم ملی توانست سه تالار عظیم این غار را بعد از چاه مورد شناسایی و طول مسیر پیمایش شده این غار را به حدود ۳۰۰ متر برساند .
ازآن سال ببعد تیمهایی وارد این غار شده و هركدام مقداری از آن را بازدید كردند تا بالاخره تیمی از باشگاه سنگنوردان بوكان موفق به پیشروی بیشتر و نقشه برداری حدود ۴۰۰ متر ازاین غار برای اولین بار شدند .
درتاریخ ۱۷ لغایت ۲۰ تیرماه جاری به دعوت از مسئولین و كوهنوردان وغارنوردان شهر بوكان ششمین همایش سراسری غارنوردان كشوربه همت انجمن غارنوردان وغارشناسان(درشرف تاسیس) تیمی مركب از ۶۲ غارنورد ، زمین شناس ، نقشه بردار و تصویر بردار موفق شدند به قسمتهای دیگری از این دنیای زیبای زیر زمینی دست یابند از جمله پس از پیمایش تالارهای كشف شده قبلی به منبع بزرگی از آبهای زیرزمینی منطقه دست یافته كه بعلت وسعت زیاد آن نامش را دریاچه خزر نهادند . در این برنامه ضمن عبور از كنار این دریاچه به دالانها و تالارهای دیگری وارد شده كه وسعت بسیاری داشته و با وجود دهلیزها و پرتگاههای بیشمار از زیبایی های منحصر بفردی برخوردار بوده و كلكسیونی از تزئینات مختلف آهگی از چكنده و چكیده های بلند ، تزئینات كل كلمی ، گوش فیلهای رنگارنگ ، مروارید غار و گریستالهای سوزنی و … پوشیده شده است .
دراین برنامه تیم نقشه برداری داخل غار موفق به نقشه برداری از ۱۳۸۸ متر نقشه سه بعدی و تیم نقشه برداری و جستجوی سطحی ضمن بررسی حدود چهاركیلومتر مربع اقدام به نقطه گذاری و برداشت نمونه از سنگها ، گسلها و فرونشست اطراف غار نموده و با كمانه زنی های علمی بدنبال اثبات فرضیه ارتباط بین این غار عظیم و غار دوك چی در ارتفاعی موازی با غار غلایچی بودند
قراراست با ترسیم نقشه های سطحی و تتبیق آن با نقشه های زمین شناسی و توپوگرافی و همچنین ترسیم نقشه داخلی تا این نقطه گزارش كاملی به مسئولین شهرستان تقدیم تا با دید كارشناسانه تری به این غار بزرگ كه میتواند بسیاری از سوالات علمی و تخصصی را پاسخگو باشد نگاه كرد .
لازم به توضیح است ، برخورد بموقع مسئولین منجر به توقف اقدامات تخریب و خاكبرداری كه قرار بود برای نفوذ به غار از زیر كوه تونلی حفر و ندانسته به میلیونها سال فرایند زمین شناسی آسیبی جبران ناپذیربزنند ، جلوگیری شد.
شكل قرارگیری غار مذكور ، چاه یكصدو ده متری ورودی غار ،شكافها و كسلهای داخل غار كه منجر به ریزش و آسیب پذیری تشكیلات آهكی شده امكان استفاده توریستی عمومی این غار را منتفی نموده و درصورت حفر تونلی با انگیزه حذف چاه مذكور ضمن ایجاد گذرگاه خطرناك تنها وجه تمایزاین غار را كه میتواند به شهرتش در میان غارهای داخلی و خارجی بیافزاید از بین خواهد برد.
