پالمیرا زمانی در جهان باستان یكی از مهمترین مراكز فرهنگی جهان بود، این شهر تبلور هنر و معماری قرن‌های نخست و دوم به‌شمار می‌رود كه در آن تكنیك‌های یونانی و رومی با سنت‌های محلی و نفوذ ایران باستان در هم آمیخته است
زمانی كه در سراسر جهان قدم می زنید متوجه وجود مكان هایی تاریخی خواهید شد كه هر كدام معرف تاریخ و فرهنگ زمان خود می باشد. حال در میان این گستره از مكان های تاریخی شهرهایی وجود دارند كه در زمان خود جمعیت بسیاری را درونشان پوشش داده و محلی برای زندگی و تجارت بوده اند.
اینكه به چه دلیل این مهمترین شهرهای تاریخی كنار گذاشته شده و برای مدت های طولانی ترك شده اند تا مقادیر زیادی خاك و شن بر روی آن ها قرار بگیرد آن چیزی است كه محققان باستان شناسی در پی اكتشاف آن می باشند. تعداد این شهرهای كهن بسیار بوده اما در این مطلب می خواهیم شهر پالمیرا، یكی از این شهرهای تاریخی را معرفی كنیم.
شهر پالمیرا | Palmyra
پالمیرا نام شهری باستانی در استان حُمص سوریه و در ۲۱۰ كیلومتری دمشق است. ساكنان پالمیرا را آرامی‌ها، عموریان، عرب‌ها و اقلیتی از یهودیان تشكیل می‌دادند. در هم‌جواری ویرانه‌های باستانی پالمیرا، شهر تدمر واقع شده كه نام عربی معادل برای پالمیرا نیز هست.
این شهر باستانی كه به «مروارید صحرا» معروف است یكی از مهمترین ویرانه‌های تاریخی جهان و یكی از آثار ثبت شدهٔ سوریه است كه در فهرست میراث جهانی یونسكو قرار دارد.قدمت بخش اعظم ویرانه‌های پالمیرا به سده‌های یكم و دوم میلادی بازمی‌گردد.
امپراتوری رم Diocletian دیوارهای شهر را ساخته و آن ها را گسترش داد تا بتواند آن را از تهدید ساسانیان دور نگه دارد. این شهر در سال ۶۳۴ میلادی توسط اعراب مسلمان فتح شده اما به صورت دست نخورده باقی ماند تا اینكه شهر پالمیرا تحت سلطه حكومت عثمانی تنزل پیدا كرده و به اندازه یك روستا ارزش آن كاهش پیدا كرد تا اینكه در نهایت در قرن هفدهم توسط مسافران غربی مكان آن كشف گردید.
برای قرن ها شهر پالمیرا كه به شهر درختان نخل نیز شهرت داشت به عنوان مكانی مهم و ثروتمند و همچنین یكی از مهمترین شهرهای تاریخی در جهان به شمار می رفت كه در امتداد مسیر كاروان هایی كه از ایران به سمت بنادر رومی در سوریه می رفتند قرار داشت. در سال ۲۱۲ میلادی زمانی كه ساسانیان دهانه رودهای دجله و فرات را فتح كردند از میزان تجارت پالمیرا كاسته شد.
پالمیرا، از مهمترین مراكز فرهنگی جهان
پالمیرا زمانی در جهان باستان یكی از مهمترین مراكز فرهنگی جهان بود، این شهر تبلور هنر و معماری قرن‌های نخست و دوم به‌شمار می‌رود كه در آن تكنیك‌های یونانی و رومی با سنت‌های محلی و نفوذ ایران باستان در هم آمیخته است. این محوطه حاوی بیش از هزار ستون و یك گورستان عظیم شامل بیش از ۵۰۰ مقبره است. تا پیش از جنگ داخلی سوریه هر سال بیش از ۱۵۰ هزار جهانگرد از پالمیرا بازدید می‌كردند.
بخش‌های مختلف شهر پالمیرا
دژ
دژ پالمیرا، روی تپه‌های مرتفع اطراف شهر واقع شده و مشرف به شهر پالمیرا است.
معبد بَعَل
معبدی برای بزرگ‌ترین خدای بین‌النهرین. شهروندان پالمیرا در نخستین سده پس از میلاد دست به كار ساختن معبدی برای خدای «بعل» به سبك رومی‌ها شدند. مخارج ساخت این معبد را امپراتوری روم پرداخت كرد. این اقدام برای قدردانی از مردم این شهر به خاطر الحاق به امپراتوری روم بود.
ستون‌های این معبد در جریان جنگ داخلی سوریه به شدت آسیب دیده‌اند. جای گلوله‌ها بر ستون‌های معبد دیده می‌شوند.
دروازه هادریان
دروازه ورود به مسیری با ستون‌های عظیم با طول حدود یك كیلومتر است كه در قرن دوم میلادی بهره‌برداری شد. دروازه هادریان كه به افتخار هادریان امپراتور روم ساخته شده، آغاز این مسیر طولانی است. ساخت این مسیر با سبك معماری رومی - یونانی است كه در آن ایام بسیار رواج داشت.
بنای چهار وجهی یا تتراپیلون
بنای چهار وجهی یا تتراپیلون در چهارراهی در پالمیرا قرار دارد. چهار بنای چهار ستونه بلند و باریك از جنس سنگ گرانیت قرمز كه از معادن اسوان به این منطقه آورده شده‌اند. این چهار بنا سرپوشیده‌اند. در گذشته در میان هر یك از بناهای چهار ستونه مجسمه‌هایی قرار داشته‌اند. امروزه تنها یكی از ستون‌ها باستانی است و بقیه در دوران‌های بعد ساخته شده‌اند.
معبد بَعَل شَمین
معبد بعل شمین وقف خدای فنیقی توفان و باران‌های حاصل‌خیزكننده شده‌بود.
در تاریخ ۲۳ اوت ۲۰۱۵ میلادی، سازمان میراث باستانی سوریه گزارش داد كه گروه دولت اسلامی عراق و شام، با استفاده از مواد منفجره، «درون‌خانه معبد را از داخل تخریب و ستون‌های اطراف معبد را فروپاشیده است». قدمت معبد بعل شمین به سده اول میلادی برمی‌گشت.
معبد شامین- بعل (خدای باد)
شامین- بعل نام خدای باد بود. جالب این كه معبد خدای باد بیشتر از دره قبرها، در انتهای مسیر ستون‌ها، از آسیب باد و طوفان‌های صحرایی در امان مانده‌است. گفته می‌شود فنیقی‌های مهاجری كه بعدها بر پالمیرا مستقر شدند، این معبد را ساخته‌اند. زمان دقیق ساخت معبد شامین- بعل مشخص نیست.
آمفی تئاتر
بر روی این صحنه نمایش (آمفی تئاتر) كه جلوی كاخ قرار داشت نمایشنامه‌های شرقی اجرا می‌شدند. از این مكان همچنین برای جنگ حیوانات یا مبارزه گلادیاتورها نیز استفاده می‌شد. پالمیرا تحت تأثیر شدید شهرهای یونانی-رومی بود. میدان‌هایی با ستون‌های بلند، معادن آب‌های معدنی یا آمفی تئاتر مشخصه شهرهای یونانی- رومی بودند كه در پالمیرا نیز یافت می‌شدند.
میدان آگورا
آگورا میدان تجمع قشرهای حاكم بود. در این میدان بزرگ با ستون‌های بلند افرادی از قشرهای حاكم در پالمیرا تجمع می‌كردند. مجسمه قهرمانان این سرزمین نیز در این میدان جمع‌آوری می‌شد. در جنوب غربی این میدان آثاری از یك عمارت وجود دارد كه احتمالاً جلسه «شورای شهر» در آن برگزار می‌شد. در شورای شهر خانواده‌های پرنفوذ تاجران عضویت داشتند.
گورهای لوكس
در جلوی دروازه‌های شهر قبرستان قرار داشت. خانواده‌های پرنفوذ مقبره‌هایی با برج‌های بلند برای اعضای خود می‌ساختند و در آن قبرهایی بود برای نسل‌های مختلف. چند مقبره تزئین شده هنوز پابرجا هستند با تابوت‌دان‌هایی از جنس سنگ برای نگهداری از جسدها.
تاق پیروزی
قدمت تاق پیروزی پالمیرا حدود دو هزار سال بوده‌است. تروریست‌های داعش در ۵ اكتبر ۲۰۱۵ میلادی (۱۳ مهر ۱۳۹۴) این تاق را ویران كردند.
پالمیرا قبل و بعد از داعش
گروه تروریستی داعش كنترل شهر باستانی پالمیرا را در اردیبهشت 1394در دست گرفت. علاوه بر اینكه دهها یا شاید صدها تن از ساكنان این شهر قربانی جنایات گروه تروریستی داعش شدند، بسیاری از ابنیه تاریخی این شهر نیز تخریب شد.
تروریست‌های داعش در خلال اشغال پالمیرا از آمفی تئاتر این شهر باستانی برای اعدام‌های عمومی استفاده كرده و خالد الاسعد، باستان شناس و رئیس سابق آثار باستانی این شهر را كشتند.
تروریست‌های داعش همچنین معبد 2000 ساله «بعل شامین» و «معبد بل» را تخریب كرده و «طاق نصرت» این شهر را كه قدمت آن به سال 200 بعد از میلاد می‌رسید، منفجر كردند.