هامپی شهری از معابد تاریخی

معبد تاریخی هامپی 

" هامپی" نمادی از توانایی انسان در آفرینش شگفتی

هامپی در ایالت كارناتاكا در جنوب هند قرار دارد. این معبد روزگاری قلب امپراتوری «ویجایاناگارا» (Vijayanagara) در قرون ۱۴ تا ۱۶ میلادی بود. معبد «هامپی» (Hampi ) سال ۱۹۸۶ در فهرست میراث فرهنگی یونسكو قرار گرفت. یكی از معابد مورد توجه هندی ها، « هامپی» سالانه بیش از نیم میلیون نفر بازدید كننده و زائر دارد.

سنگ‌، سنگ‌، سنگ‌ و باز هم سنگ‌. این چیزی است كه هنگام شنیدن نام «هامپی» (Hampi) در ذهن تداعی می‌شود! اما این سنگ‌ها معنا و مفهومی دارند. برخی از آن‌ها ویران شده‌اند و به قرون‌ وسطی باز می‌گردند. برخی از آن‌ها تپه‌های چشمگیر سنگی را ایجاد كرده‌اند، برخی برای حكاكی و برخی دیگر برای ساخت معابد استفاده می‌شوند. اطراف شهر را تخته سنگ های بزرگ احاطه كرده است كه بالا رفتن از آنها ساده است.

هامپی "Hampi" شهریست در ایالت كارناتاكای هند كه در قرن 14 پایتخت پرزرق و برق امپراطوری آن دوره – ویجایاناگارا – بود. كه در سال ۱۵۶۵ توسط مسلمانان فتح و نابود شد. از آن زمان تا به حال هامپی در همان حال و احوال ویرانی باقی‌مانده ‌است و هیچ‌گونه بازسازی روی آن انجام نشده است، 

برخی معتقدند هامپی دومین شهر بزرگ جهان در آن زمان بوده است. شهری كه در آن معابد، قلعه ها و بناهای مجلل و چشمگیری وجود داشت كه بسیاری از آنها با دقت و ظرافت خاصی حكاكی شده اند. 

هامپی شامل بسیاری از مجتمع‌های مختلف معبدی است كه در یك منطقه وسیع توسط رودخانه پراكنده شده‌اند. تا چند سال پیش مردم محلی در مجتمع‌های معبد زندگی می‌كردند، اما از زمانی كه این مجتمع‌ها در میراث جهانی یونسكو ثبت شد، مردم محلی مجبور به ترك این معابد شدند.

تخمین زده می‌شود كه بیش از ۲۵۰۰ معبد و بنای یادبود در بیش از ۴۰۰۰ هكتار زمین از هامپی در میراث جهانی یونسكو ثبت شده است. كه هر كدام با دیگری فرق می كند. زیرا سه نوع معماری مختلف دارند. اول معماری كلی، دوم معماری هندو- اسلامی و سومی معماری نظامی مانند برج ساعت است.

نگاهی به تاریخچه هامپی

منطقۀ جغرافیایی بلاری، كه هامپی در آن جای گرفته از نظر پیشینۀ تاریخی منطقه ای است باستانی كه پیشینه اش به زمان آشوكا پادشاه نیرومند هندوستان در سدۀ سوم پیش از میلاد می رسد چرا كه دو فرمان از فرمانهای مشهور او در نزدیكیهای هامپی به دست آمده اند.

دركتیبه های شاهان محلی هند بین سده های ششم تا هشتم میلادی موسوم به چالوكیان بادامی هم به نام هامپی اشاره شده است و از خود محوطۀ هامپی مهرهایی گلی از سدۀ دوم میلادی به دست آمده است.

هامپی در سدۀ دهم میلادی به مركزی آموزشی و مذهبی در دوران شاهان هندو مذهب كالیانا چالوكیاس تبدیل شد. دركتیبه های شاهان هویسالا، هم به هامپی اشاره شده است.

شاهان مسلمان دهلی چندین بار به جنوب هند حمله كردند و طی هجوم آنها پادشاهی هویسالا و پایتختش دواراسامودرا، كه در جنوب كارناتاكا بود نابود گردید و پس از آن حكومت هندو مذهب دیگری به نام كامپالی،Kampali دركارناتاكا شكل گرفت كه پایتختش درفاصلۀ 33كیلومتری هامپی بود و پس از آن بود كه امپراتوری ویجایاناگارا در سال1336م، از خرابه های پادشاهی كامپالی برخواست.

شهر هامپی بین سالهای 1565-1336میلادی و به وسیلۀ شاهان حكومت ویجایاناگار بنا شده و هر یك از شاهان این دودمان بنایی را به آن افزوده اند و البته مهمترین سازه ها در زمان فرمانروایی كریشنا دوارایا بین سالهای 1530-1509 میلادی ساخته شده اند كه بزرگترین فرمانروای دودمان بود.

محوطۀ هامپی1600یادمان تاریخی دارد كه بیشتر آنها از  آیین هندوییسم هستند،ضمن این كه چند نیایشگاه از آیین جایینیسم هم دارد و البته آرامگاهی از آن مسلمانان. سبك بیشتر سازه ها بر مبنای معماری دراویدی در جنوب هند است كه البته دارای عناصری از هنر پیشرفتۀ دوران پادشاهی هویسالا است. 

بهترین زمان برای بازدید از شهر هامپی

بهترین زمان برای بازدید از هامپی ماه اكتبر تا مارس است (پاییز و زمستان). در ماه‌های فروردین و اردیبهشت فوق‌العاده گرم می‌شود و توصیه می‌شود كه در فصول بارندگی نیز به آنجا نروید. فصل باران‌های موسمی در هامپی مانند جاهای دیگر هند است و از ماه خرداد تا شهریور طول می‌كشد. به‌شدت به شما توصیه می‌كنم كه در فصل باران‌های موسمی به هند سفر نكنید.

در ابتدای ماه نوامبر یعنی 12، 13 و 14 آبان نیز یكی از مهم ترین فستیوال های شهر به مدت سه روز در هامپی برگزار می شود ، هزاران نفر از كلاه قرمزی‌ها با توریست‌ها، ستاره‌های بالیوود و محلی‌ها قاطی می‌شوند و از اجرای برنامه‌های رقص و آوازخوانی لذت می‌برند.

چگونه میتوان به شهر هامپی رفت؟

هامپی در شرق ایالت كارناتاكا در نزدیكی شهر هاسپت واقع شده ‌است. نزدیك ترین شهر به هامپی شهر هوبلی ( Hubli ) است كه در فاصله 160 كیلومتری آن واقع شده است. با هواپیما می توانید از شهرهای دیگر هند همانند گوا به هابلی بروید كه از این شهر نیز با تاكسی می توانید خیلی سریع به هامپی بروید. اما برای اینكار باید یك توقف در بمبئی داشته باشید كه ممكن است سفرتان را پرهزینه تر كند.

اگر به دنبال سفری كم هزینه تر هستید، از هر شهری كه خواستید به سفر هوایی بروید مقصد بنگالور را انتخاب كنید كه یك مقصد بین المللی تر است. از بنگالور نیز می توانید با قطار به هامپی بروید كه ارزانتر است اما مدت زمان بیشتری را در راه خواهید بود. قطارها معمولا چند بار در هفته از شهرهای بنگالور، حیدر آبار و گوا به سمت هامپی می روند كه باید در ایستگاه Hopset پیاده شوید كه 13 كیلومتر از این منطقه فاصله دارد. پس از رسیدن به هاسپت می توانید با اتوبوس مسیر13كیلومتری را طی كنید و به شهر باستانی و با شكوه هامپی برسید.

بازدید از هامپی چه مدت زمان طول می كشد؟ 

برای دیدن آثار دست كم به 3 روز زمان نیاز دارید و می توانید در اقامتگاه های موجود در هامپی اتاقی را برای خود كرایه كنید. برای دیدن آثار هم سه گزینه در برابر شماست اگر با كمبود زمان مواجه نیستید برای بازدید از هامپی می توانید پیاده روی كنید و با دقت بیشتری آثار را ببینید كه البته در این حالت به زمانی بیش از 3 روز نیاز دارید و هم می توانید با دوچرخه به دیدن آثار بروید یا با موتورسیكلت اجاره ای محوطه را بگردید.

معرفی مهم ترین مكان های دیدنی در هامپی

1. معبد ویروپاكشا، پرستشگاه هندوها

یكی از معابد معروف تاریخی هند معبد ویروپاكشا نام دارد. معبد ویروپاكشا، پرستشگاهی در آیین هندوها است كه ساخت آن به قرن هفتم میلادی برمی گردد. 

معبد ویروپاكشا متعلق به مجموعه تاریخی كارناتاكا است. مجموعه ایی متشكل از معابد قدیمی فراوان از آئین هندو و جین. معبد ویروپاكشا از نظر معماری یكی از شاهكارهای پاتاكارال است كه در میان ویرانه های اطرافش و با وجود سالها در معرض تاخت و تاز قرار گرفتن، همچنان پا برجاست و در فهرست میراث جهانی یونسكو قرار دارد.

این معبد دارای گوپورامها (درهای ورودی) بلندی است كه به راهروها و تالارهای متعددی می پیوندد. راهروهایی پوشیده از بناهای سنگی، دست نوشته ها و مجسمه های سنگی كه هر كدام داستانی از خدایان و الهه های هندو را در خود نگه داشته اند.

سقف درونی یكی از اتاقهای نیایشگاه ویروپاكشا با نقاشیهایی از اسطوره های هندی همانند زناشویی شیوا و پارواتی تزیین شده كه البته از نظر زمانی نسبت به خود نیایشگاه جدیدتر است. یكی از جاذبه های درون این نیایشگاه یك فیل است كه اگر ده روپیه را در خرطومش بگذارید خرطومش را روی سر شما می گذارد و به نوعی حضور شما را گرامی می دارد!

سبك معماری شگفت انگیز این معبد از متداول ترین سبك های معماری جنوب هند است، ساختمانی چند طبقه كه پایین ترین طبقه بزرگترین طبقه آن است و طبقات به ترتیب بالا رفتن كوچك تر می شوند اما از نظر شكل كامل مشابه طبقه زیرین هستند. این طبقات تا رسیدن به بالاترین نقطه برج كوچك و كوچك تر می شوند. دو طبقه پایین برج از سنگ و طبقات بعدی از خشت و ملات است.

2. بازار هامپی

درگذشته در خیابانی كه از معبد ویروپاكشا به سمت تپه مانتانژا به طول یك كیلومتر منتهی می‌شد، بازاری پر رونق وجود داشت. در بازار هامپی در گذشته مردم به خرید و فروش الماس و سایر سنگ های با ارزش می پرداختند. در هر دو طرف بازار، بقایای غرفه‌ها وجود دارد و تا همین اواخر، برخی افراد محلی این مكان را به خانه‌های خود تبدیل كرده و دوباره آن را به یك بازار كوچك تبدیل كرده‌ بودند؛ اما وقتی كه هامپی رسماً به عنوان یكی از مكان‌های میراث جهانی یونسكو اعلام شد، به ناچار همه آنجا را ترك كردند

نیایشگاه دیگر مجموعه نیایشگاه كریشنا، Krishna است كه البته از آن با نام بالاكریشنا،Balakrishna هم یاد می شود و در یك كیلومتری ویروپاكشا قرار دارد،در برابر نیایشگاه خیابانی است كه بازار بوده، منبع ذخیرۀ آب هم در همین بخش است و نزدیك منبع ذخیرۀ آب تالاری عمومی برای نشستن مردم ساخته اند كه از آن با نام مانداپا نام برده می شود.

در جنوب نیایشگاه كریشنا هم مجسمه ای از شیوا لینگا،Shiva Linga دیده می شود كه در آب قرار دارد و در اتاقی مكعبی شكل است. شیوا لینگا نمادی خلاصه شده از وجود و حضور شیوا ایزد هندو است. كنار شیوا لینگا پیكره ای بزرگ و 6 متری از ناراسیمها، به شكل نیمی مرد نیمی شیر به چشم می خوردكه جلوه ای از حضور ویشنو برای از بین بردن اهریمن و پایان بخشیدن به بیچارگی در زمین است.

4- مجسمه سنگی گاو نر

در پایان بازار هامپی، بر روی یك سكوی دو پله، شما یك مجسمه بزرگ گاو را می‌بینید. یك گاو نر عظیم‌الجثه كه از سنگ تراشیده شده‌ است. برای محافظت از این مجسمه یك مقبره در اطراف آن ساخته شده است.

5- معبد ویتهالا یا ویتالا در هامپی

اثر شاخص دیگر هامپی مجموعه نیایشگاه ویتهالا، است كه همراه بازار درون آن3 كیلومترگستردگی دارد و در شمال شرقی نیایشگاه ویروپاكشا جای دارد این نیایشگاه یكی از مهمترین و پیچیده ترین نیایشگاه ها در هامپی است. نیایشگاه اصلی به شكل گردونه ای سنگی كه دو فیل آن را می كشند ساخته شده و به نمادی از شهر باستانی هامپی تبدیل شده است.

6- اصطبل فیل ها

اصطبل فیلها نام بنای دیگری در مجموعه هامپی است كه دارای یازده اتاق مربع شكل است. ورودی اصطبل تاق دار است و روی ده تا از اتاقها گنبدهای ساده ای وجود دارد و نزدیك اصطبل فیلها محوطه ای موسوم به زنانه هست كه نام پارسی محوطه برای بیننده پارسی زبان بسیار جالب است. 

7- معبد راگوناتا مالیاوانتا (RAGHUNATHA MALYAVANTA)

این معبد در اطراف یك تخته‌سنگ بزرگ در تپه مالیاوانتا ساخته شده‌ است، منزلگاه یك زوج كشیش است كه دین خود را با موسیقی و سرود تمرین می‌كنند. این یك مكان توریستی مشهور در هامپی برای تماشای غروب آفتاب است. اتومبیل‌ها و سه‌چرخه‌ها می‌توانند تا ورودی معبد بروند، بنابراین برای گردشگران تنبل این آسان‌ترین مكان برای بازدید است.

8- لوتوس محل

بنای دیگر مجموعه كه بر مبنای معماری هندی- اسلامی و بر اساس طرحی هندسی با تاقهایی آویز دار ساخته شده است لوتوس محل نام دارد، این بنا كتیبه ندارد بنابراین تاریخ گذاری آن نیز دشوار است. در واقع آمیزه ای از سبكهای گوناگون معماری به ویژه هندی- اسلامی است و هدف از ساخت آن چندان روشن نیست شاید سالن شورا بوده است.