شمس ‌العماره

كاخ گلستان یكی از آثار جهانی ایران در فهرست میراث یونسكو است كه به‌لطف معماری و تزیینات منحصربه‌فرد، محلی ایدئال برای عكاسی و ثبت تصاویر فوق‌العاده زیبا به شمار می‌رود. این بنای ارزشمند در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران و در سال ۱۳۹۲ در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسید. علاوه بر این، وقوع رخدادهای تاریخی مهم در این محل، آن را به سندی زنده از تاریخ ایران تبدیل كرده است. این مجموعه كه از جاهای دیدنی تهران به حساب می‌آید، در بافت قدیمی شهر قرار دارد و به‌راحتی می‌توان با وسایل حمل‌ونقل عمومی به آن دسترسی داشت و مسحور این همه زیبایی، تاریخ، معماری، فرهنگ و هنر ایران شد. برای اینكه اطلاعات جامع و كاملی از كاخ گلستان به دست آورید..

معرفی كاخ گلستان

كاخ گلستان شامل مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در استان تهران می‌شود كه در زمان‌های مختلفی ساخته شده‌ است. این كاخ به‌لحاظ معماری و ارزش آثار هنری و تاریخی‌اش، یكی از مهم‌ترین بناهای تاریخی كشور به شمار می‌رود كه در طول سال، شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی است. كاخ مذكور از بخش‌های مختلفی همچون ایوان تخت مرمر، تالار سلام، تالار آینه، تالار سفره‌خانه، خلوت كریمخانی، تالار برلیان، عمارت بادگیر، كاخ شمس العماره، تالار الماس و كاخ ابیض تشكیل می‌شود. ایوان تخت مرمر و خلوت كریمخانی متعلق به دوران كریمخان زند، قدیمی‌ترین بناهای مجموعه گلستان هستند.

مجموعه‌ فرهنگی و تاریخی گلستان به‌غیر از ساختمان‌های فوق كه ذكر شد، از بخش‌های مختلفی نظیر كتاب‌خانه نسخ خطی، مركز اسناد تصویری، مركز اسناد خطی، دفتر فنی، امور بین‌الملل، كتابخانه چاپی، امور فرهنگی، امور معرفی، واحد كودك و نوجوان، واحد دفتر حقوقی تشكیل می‌شود.

جاهای دیدنی متعددی در اطراف كاخ گلستان وجود دارد كه از آن جمله می‌توان به بازار تهران، قهوه‌خانه حاج علی درویش، سبزه میدان، خیابان ناصرخسرو، سرای روشن، كوچه مروی و دارالفنون اشاره كرد.

مساحت كاخ گلستان

كاخ گلستان از معروف‌ترین دیدنی های پایتخت است كه قدمت آن به دهه‌ها قبل از دوران قاجار برمی‌گردد و بیش از ۴۴۰ سال تاریخ را در خود جای داده است. در حال حاضر مساحت كاخ گلستان به ۴٫۵ هكتار می‌رسد كه به‌اندازه یك‌دهم وسعت اولیه‌اش است؛ جایی كه محل سكونت پادشاهانی همچون آقا محمدخان، فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار بوده است.

كاخ گلستان كجاست؟

كاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ قرار دارد. استفاده از مترو، بهترین راه دسترسی به كاخ گلستان است كه برای این منظور باید در ایستگاه پانزده خرداد در خط یك مترو پیاده شوید و در ادامه به‌سمت شرق حركت كنید تا حدودا پس از پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان پانزده خرداد (میدان ارگ سابق) برسید و از طریق خیابان داور به ضلع شمالی این میدان بروید كه ورودی كاخ گلستان در آنجا قرار دارد.

ساعت بازدید كاخ گلستان

• ساعت كاری: در بهار و تابستان از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۸:۳۰ و در پاییز و زمستان از ساعت ۹ تا ۱۸:۳۰ (فروش بلیط تا ساعت ۱۷:۳۰)؛ مجموعه كاخ گلستان در زمان رحلت امام خمینی (ره) (۱۴ خرداد)، شهادت حضرت علی (ع) (۲۱ ماه رمضان)، تاسوعا و عاشورای حسینی (۹ و ۱۰ محرم)، اربعین حسینی (۲۰ صفر)، رحلت حضرت رسول اكرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) (۲۸ صفر)، شهادت امام جعفرصادق (ع) (۲۵ شوال) و روز طبیعت (۱۳ فروردین) تعطیل است.
• قیمت بلیط: مبلغ ورودی كاخ گلستان برای هر بازدیدكننده ایرانی معادل ۵۰۰۰ تومان است؛ هرچند برای بازدید از تالارها و موزه‌ها باید بلیط جداگانه تهیه كنید، بازدید از خلوت كریمخانی، تالار برلیان و تالار ظروف رایگان است. 
• تلفن: ۰۲۱-۳۳۹۵۶۶۶۲
• آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ، كاخ گلستان 

تاریخچه كاخ گلستان

بر اساس اسناد و مدارك و همین طور سفرنامه پیترو دلاواله، تاریخچه كاخ گلستان را به دوران شاه عباس صفوی نسبت می‌دهند؛ هرچند مهم‌ترین دوره تاریخی این كاخ به عصر آقا محمد خان قاجار مربوط می‌شود. وی پس از غلبه بر لطفعلی خان زند، در سال ۱۲۱۰ هجری قمری تاج‌گذاری و تهران را به‌عنوان پایتخت انتخاب كرد كه همین موضوع اهمیتی دوچندان به ارگ سلطنتی گلستان داد.

ناصرالدین شاه قاجار نیز در این كاخ تاج‌گذاری كرد و اولین پادشاه ایران بود كه سفری به اروپا داشت. همین امر باعث شد كاخ گلستان تحت‌تاثیر معماری اروپایی دستخوش تغییرات زیادی شود و شكل متفاوتی به خود بگیرد. در زمان قاجار، این مجموعه به‌عنوان محلی برای حكم‌رانی و اقامتگاه سلطنتی و همین طور تعلیم هنرمندان و معماران بود و از همین رو كاخ یادشده در قرن ۱۹ مركز مهمی برای تولید هنر محسوب می‌شد.

در زمان حكومت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار هیچ تغییر خاصی در این ارگ سلطنتی اتفاق نیفتاد؛ اما اهمیت این دوره به‌دلیل رخدادهای تاریخی مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاثیرات آن است. كاخ گلستان در عصر پهلوی اول و پهلوی دوم نیز تغییراتی را به خود دید.

با این اوصاف می‌توان قدمت كاخ گلستان را بیش از چهار قرن دانست كه هنوز هم از مجموعه‌های تاریخی منحصربه‌فرد ایران به شمار می‌رود و به‌دلیل وقوع اتفاقات مهم در آن، سندی باارزش از مهم‌ترین بخش تاریخ ایران است. این كاخ در حال حاضر همانند عضوی نامتجانس در معماری از هم گسیخته شهر تهران است كه اطرافش را ساخت‌وسازهای بی‌هویت و جدید احاطه كرده‌اند

تكیه دولت

تكیه دولت به فرمان ناصرالدین شاه در سال ۱۲۸۴ هجری قمری با هزینه‌ای بالغ بر ۳۰۰ هزار تومان ساخته شد كه كار ساخت آن حدود پنج سال طول كشید. این تكیه كه در ضلع جنوب شرقی كاخ گلستان و جنوب غرب شمس العماره ساخته شده بود، از نظر معماری با تمام تكیه‌های تهران آن روزگار تفاوت داشت.

برخی محققان، معماری تكیه دولت را برگرفته از آمفی‌تئاترها و تماشاخانه‌های غربی و برخی نیز آن را به تقلید از طرح كاروان‌سراها و تكایا و میدان‌های ایران می‌دانند.

نمای بیرونی تكیه دولت به‌شكل منشوری هشت ضلعی بود كه در داخل به‌صورت یك استوانه‌ بود. این تكیه سه ورودی برای آقایان، بانوان و پادشاه داشت.

پس از مشروطه و تحت‌تاثیر فرهنگ غرب و ظهور نمایش‌های جدید در ایران، تكیه دولت رونق و ارزش خود را از دست داد. تكیه مذكور به‌عنوان بزرگ‌ترین نمایش‌خانه كشور محسوب می‌شد كه سال‌ها متروكه ماند، تا اینكه در سال ۱۳۲۵ برای ساخت یك شعبه بانك ملی تخریب شد.

عمارت خروجی

عمارت بزرگی در ضلع شمالی شمس العماره وجود داشت كه عمارت خروجی نامیده می‌شد و باغ گلستان را به دو قسمت تقسیم می‌كرد. كار ساخت این عمارت از زمان آقا محمدخان تا فتحعلی شاه طول كشید و از اتاق موزه، صندوق‌خانه تالار آینه گلستان و رخت‌دارخانه سلطنتی تشكیل می‌شد. در دوره ناصرالدین شاه با هدف ساخت موزه‌ای شبیه به كشورهای اروپایی، این عمارت تخریب شد؛ هرچند بعدها استخر بزرگی به‌جای آن احداث شد كه در اوایل سلطنت پهلوی اول به شكل فضای سبز درآمد.

به باور برخی كارشناسان، نام كاخ گلستان از تالار گلستان همین عمارت گرفته شده است كه به‌تدریج به كل مجموعه اطلاق شد.

اندرون و خوابگاه ناصری

ناصرالدین شاه تغییرات زیادی در مجموعه گلستان ایجاد كرد كه یكی از آن‌ها گسترش عمارت اندرون بود. این بنا از روی كاخ دولمه باغچه سلطان عثمانی ساخته و به خوابگاه ناصری معروف شد. در زمان پهلوی اول برای از بین بردن این نشانه شهوت‌رانی، آن را تخریب كردند تا محلی برای ساخت ساختمان‌های وزارت دارایی باشد.

معماری كاخ گلستان

كاخ گلستان از یك مجموعه تاریخی تشكیل شده است كه شامل چندین كاخ و تالار سلطنتی در یك باغ می‌شود. معماری این مجموعه با معماری ایرانی آغاز شد و سپس مراودات تجاری، سیاسی و فرهنگی با كشورهای اروپایی منجر به تغییر و تحولاتی مبتنی بر معماری نئوكلاسیك اروپا شد. به همین دلیل امروزه شاهد تلفیق سبك معماری ایرانی و اروپایی هستیم كه نگاه هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند.

یكی از بهترین نمونه‌های كاشی‌كاری را می‌توانید در كاخ گلستان مشاهده كنید كه با مضامین مختلفی همچون اساطیری، شكار و شكارگاه، بزم، عاشقانه، رزم و نبرد، منظره، بناهای تاریخی، پادشاهان، درباریان و كارگزاران حكومتی، مذهبی و... هستند. در این كاشی‌كاری‌ها نیز تاثیر گسترش ارتباط با دنیای غرب و حمایت از هنر مشهود است. حجم نمایی، سایه روشن كاری و طبیعت‌گرایی كه از مشخصه‌های بارز نقاشی غربی به حساب می‌آیند، در كنار شیوه‌های سنتی تصویرسازی ایرانی استفاده شده‌اند.

این تنها نمای بیرونی ساختمان‌های كاخ گلستان نیست كه با كاشی‌كاری‌های زیبا باعث حیرت‌تان می‌شود، وقتی وارد این بناها می‌شود، آینه‌كاری‌های چشم‌نواز هوش از سرتان می‌برد؛ به‌خصوص در تالار آینه كه تزیینات آن بیش از هفت سال طول كشیده است.

تزیینات طلاكاری روی سنگ هم بخش دیگری از جذابیت شمس العماره و تخت مرمر را تشكیل می‌دهند كه در دوران قاجار رواج داشته است. در این تزیینات از ورق فلزی استفاده شده است كه مهارت هنرمندان طلاكوب آن روزگار را نشان می‌دهد. استفاده از طلا در تزیینات معماری كاخ گلستان و توجه به دوام آن، ارزش این مجموعه را دو چندان می‌كند. در ادامه به معرفی بخش‌های مختلف كاخ گلستان می‌پردازیم.

شمس العماره

شاید بتوان گل سرسبد مجموعه گلستان را شمس‌العماره دانست؛ بنایی مرتفع كه از شاخص‌ترین جاذبه‌های آن است و روزگاری نماد پایتخت محسوب می‌شود. ناصرالدین شاه در سفرهای اروپایی‌اش عاشق آسمان‌خراش‌های آن‌ها شد و از همین رو دستور ساخت این بنا را داد تا بتواند به‌همراه زنانش به بالای آن برود و چشم‌انداز تهران و اطرافش را تماشا كند.

این بنای پنج طبقه در سال ۱۲۸۴ ساخته شد كه با ارتفاع ۳۵ متر بلندترین ساختمان زمان خود بود. برای اولین بار در ساخت شمس العماره از فلز استفاده شد كه تحول مهمی در ساختمان‌سازی ایران به شمار می‌رفت. علاوه بر نمای باشكوه و زیبای شمس‌العماره، تزیینات داخلی آن از آینه‌كاری و نقاشی تا گچ‌بری باعث شگفتی هر بیننده‌ای می‌شود.

ایوان تخت مرمر

ایوان تخت مرمر یا ایوان دارالاماره یا دیوانخانه، قدیمی‌ترین بنای تاریخی كاخ گلستان از دوران كریم خان زند است كه با تزیینات زیبای گچ‌بری، خاتم‌كاری، سنگ‌تراشی، منبت، مشبك و آینه‌كاری همچون نگینی در دل این مجموعه می‌درخشد.

زیباترین بخش ایوان، تخت مرمری است كه به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. او در سال ۱۲۲۱ هجری قمری به سنگ‌تراشان اصفهانی دستور ساخت تختی از سنگ مرمر زرد یزد را داد كه شامل ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و كوچك می‌شد. طراحی تخت به‌شكلی است كه تخت حضرت سلیمان را در ذهن تداعی می‌كند كه روی دوش سه دیو و ۶ فرشته یا انسان قرار دارد. علاوه بر یك اژدها و دو شیر، ابیاتی از ملك الشعراء در ستایش فتحعلی شاه نیز روی این تخت مرمر حجاری شده است.

 محوطه كاخ گلستان

علاوه بر بناهای مختلفی كه در مجموعه گلستان خودنمایی می‌كنند، تعداد زیادی درخت و استخر و فواره نیز در اطراف این سازه‌ها به چشم می‌خورد كه فضای مناسبی برای قدم‌زدن و عكاسی به حساب می‌آید. در واقع، كاشی‌كاری‌های رنگارنگ و چشم‌انداز زیبای هر یك از ساختمان‌ها ارزش گشت‌وگذار در محوطه كاخ گلستان را دارند.

كاخ اختصاصی

كاخ اختصاصی مجموعه گلستان شامل تالارهای سلام، عاج، آینه، ظروف و برلیان می‌شود كه در ادامه توضیح مختصری درباره آن‌ها خواهیم داد.

تالار سلام

تالار سلام یا اتاق موزه یا تالار تاج‌گذاری در ضلع شمال غربی كاخ گلستان قرار دارد كه از همان ابتدا با هدف ایجاد موزه ساخته شد. ناصرالدین شاه با دیدن موزه‌های كشورهای غربی تصمیم گرفت موزه‌ای مشابه آن‌ها را در این ارگ سلطنتی بسازد. در همین راستا، ساختمان‌های قدیمی این بخش از باغ تخریب و اتاق موزه، حوضخانه و .... ساخته شدند. به این ترتیب، اولین موزه ایران در كاخ گلستان شكل گرفت. جالب اینكه قدمت عكاسی و تشكیل موزه در ایران به زمان قاجار برمی‌گردد.

كار ساخت بنای تالار سلام و سایر بخش‌ها در سال ۱۲۹۳ هجری قمری به پایان رسید؛ اما چیدمان و نصب تابلوها و تكمیل دكوراسیون تا سال ۱۲۹۶ هجری قمری ادامه یافت. این طور به نظر می‌رسد كه شخص ناصرالدین شاه در طراحی ترتیب موزه مشاركت داشته است.

از آنجا كه در این محل، مراسم سلام برگزار می‌شد، به تالار سلام معروف شد و در ادامه نیز به‌خاطر تاج‌گذاری شاهان پهلوی، به‌عنوان تالار تاج‌گذاری شناخته می‌شد.

موزه مخصوص

موزه مخصوص قسمتی از حوضخانه تالار سلام است كه اشیای نفیس به‌جای مانده از شاهان قاجار را در خود جای داده است؛ بخشی از آن‌ها در گذشته در اتاق موزه ناصرالدین شاه نگهداری می‌شدند كه از دوره‌های گذشته به قاجارها رسیده بود یا هدیه‌ای از سایر پادشاهان و هنرمندان هم‌عصر آن‌ها به حساب می‌آمد یا توسط خود این پادشاهان خریداری شده بود.

• موزه نگارخانه

بخش دیگری از حوضخانه تالار سلام به موزه نگارخانه اختصاص دارد كه شامل تابلوهای نقاشی ایرانی دوره قاجار است. این موزه شامل دو بخش می‌شود: در بخش جنوبی، پرده‌های نقاشی دوران قاجار به نمایش گذاشته شده است كه آثار هنرمندانی همچون میرزا بابا نقاشباشی شیرازی، اسماعیل جلایر، ابوالحسن ثانی علی اكبر خان مزین الدوله و... در میان آن‌ها خودنمایی می‌كند. بخش شمالی نیز برای نمایش آثار نقاشان متاخر دوره قاجار نظیر محمود خان صبا، كمال الملك، مصورالملك و آقا میرزا موسی انتخاب شده است. این دو بخش در سال ۱۳۷۴ به یك بخش تبدیل و در سال ۱۳۷۶ به‌عنوان موزه نگارخانه آغاز به كار كرد.

تالار آینه

تالار آینه یكی از تالارهای مشهور كاخ گلستان است كه درست كنار تالار سلام قرار دارد. بخش اعظمی از شهرت این تالار به نقاشی معروف كمال‌الملك از تالار آینه و ناصرالدین شاه مربوط می‌شود كه تكمیل آن پنج سال طول كشید. نكته جالب این نقاشی، وسعت تالار است كه در مقایسه با تالار واقعی، بسیار بزرگ‌تر به نظر می‌رسد و همین موضوع هنر نقاش در عظمت‌بخشی به تالار را نشان می‌دهد.

تالار عاج

تالار عاج یكی دیگر از بناهای باشكوه گلستان است و با اینكه تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست؛ بر اساس شواهد، قبل از تالار سلام و تالار آینه ساخته شده است.

اوج زیبایی این تالار را می‌توان در تابلوی آبرنگ محمود خان ملك الشعرا مشاهده كرد كه در سال ۱۲۸۶ هجری قمری از نمای بیرونی تالار كشیده است. طبق این نقاشی، تالار عاج سه ارسی بزرگ، ایوانی با ۶ ستون و یك راه پله داشته است.

در حال حاضر دو عاج بزرگ فیل در این تالار قرار دارد كه می‌تواند علت نام‌گذاری تالار را نشان دهد؛ هرچند برخی معتقدند در گذشته از این محل برای پذیرایی و صرف غذا استفاده می‌شد و نام درست آن «تالار آج» است كه در زبان تركی به‌معنای گرسنه می‌شود.

تالار ظروف

تالار ظروف در سال ۱۳۴۴ روی بقایای سازه‌ای از عهد قاجار ساخته شد و همان طور كه از نامش مشخص است، از آن برای نگهداری و نمایش برخی از هدایای پادشاهان كشورهای اروپایی به شاهان قاجار استفاده می‌شود. سرویس چینی مربوط به جنگ‌های ناپلئون بناپارت، سرویس جواهر‌نشان اهدایی ملكه ویكتوریا، سرویس اهدایی الكساندر سوم، سرویس اهدایی نیكلای اول امپراتور روسیه و... از جمله این هدایا هستند كه بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست.

تالار برلیان

تالار برلیان از آن جهت شهرت دارد كه چندین اتاق زیبای مملو از آینه‌كاری و چلچراغ دارد. پیش از شكل‌گیری تالار برلیان، كاخ یا تالار بلور از بناهای دوران فتحعلی شاه در این محل وجود داشت. این تالار به‌خاطر فرسودگی در عصر ناصرالدین شاه تخریب و تالار برلیان به‌جای آن ساخته شد. علاوه بر مرمت بنا در دوران مظفرالدین شاه، تزیینات زیبایی به آن اضافه شد. تابلو رنگ روغنی از تالار مذكور قبل از این مرمت وجود دارد كه در تالار سلام نگهداری می‌شود.

در زمان ناصرالدین شاه از تالار برلیان برای نگهداری هدایای پادشاهان خارجی استفاده می‌شد و در عصر پهلوی به‌عنوان محلی برای برگزاری مهمانی‌های رسمی دربار بود.

خلوت كریمخانی

خلوت كریمخانی در گوشه شمال غربی كاخ گلستان قرار دارد و بنایی سرپوشیده به‌شكل یك ایوان سه دهنه و ستون‌دار است كه وسط آن حوضی زیبا دیده می‌شود. اهمیت این بنا به‌خاطر اتفاق دوران آقا محمدخان قاجار است. او بقایای جسد كریمخان زند را از مدفن آن در شیراز بیرون كشید و به این محل منتقل كرد؛ چراكه در آن زمان محل عبور روزانه شاه بود و با عبور از محل دفن كریمخان می‌توانست او را لگدكوب كند.

در دوران ناصرالدین شاه اینجا به محوطه كوچكی با نام حیاط كریمخانی تبدیل شد كه برای استراحت پادشاه به كار می‌رفت. با روی كار آمدن پهلوی اول، استخوان‌های كریمخان به قم منتقل شد.

دو اثر باارزش در خلوت كریمخانی وجود دارد كه اهمیتی دوچندان به آن بخشیده‌اند. سنگ مزار ناصرالدین شاه كه در اوایل انقلاب اسلامی ایران از حرم حضرت عبدالعظیم (ع) به كاخ گلستان منتقل شد و در نهایت در خلوت كریمخانی قرار گرفت. روی این سنگ، تصویر ناصرالدین شاه با شمشیری در دست نقش بسته است.

علاوه بر این، تخت مرمرین فتحعلی شاه نیز در این محل قرار دارد؛ هرچند پیش‌تر در قسمت دیگری از كاخ بود كه در دوره پهلوی دوم به خلوت كریمخانی انتقال یافت.

عمارت بادگیر

عمارت بادگیر كه در ضلع جنوبی مجموعه گلستان قرار دارد، در زمان فتحعلی شاه ساخته و در عصر ناصرالدین شاه دستخوش تغییرات زیادی شد كه نتیجه آن را امروز شاهد هستیم.

علاوه بر ارسی‌ها و ستون‌های زیبا، بالاخانه‌ها، گوشواره‌ها و دهلیزهای این عمارت درخور توجه هستند. تزیینات فوق‌العاده زیادی نیز در عمارت بادگیر به كار رفته است كه از آن جمله می‌توان به نقاشی، آینه‌كاری، گچ‌بری، منبت‌كاری و زرنگاری اشاره كرد. جذاب‌ترین بخش عمارت، تالار شاه نشین با ۹ ارسی، ازاره‌های مرمری منقوش، آینه‌كاری، دو ستون مارپیچ نقاشی شده، كفپوش معرق هفت رنگ، نقاشی دیوارها و سقف است كه نگاه هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند.

موزه عكسخانه 

تالار الماس

تالار الماس یكی از قسمت‌های قدیمی گلستان است كه بعد از عمارت بادگیر قرار دارد و به‌خاطر آینه‌كاری‌های فضای داخلی‌اش به نام الماس خوانده می‌شود. مقرنس‌های آینه‌كاری در ایوانچه سمت جنوبی تالار، از بقایای آثار عهد فتحعلی شاه هستند كه قدیمی‌ترین بخش این بنا به شمار می‌روند. این تالار به دستور فتحعلی شاه ساخته شد؛ هرچند در دوران ناصرالدین شاه تغییراتی در تزیینات و ظاهر آن به وجود آمد. تالار مذكور از دهلیزها، بالاخانه‌ها و پستوهای متعددی تشكیل شده است؛ ضمن اینكه در زیر این تالار حوضخانه بزرگی وجود دارد.

كاخ ابیض

زمانی كه سلطان عبدالحمید، پادشاه عثمانی، تعدادی اثاثیه گران‌قیمت مثل مبل‌های استیل لوئی شانزدهم، دو قطعه آینه، پرده‌های مخملی، مجسمه‌های برنزی و چند فرش دست‌بافت تركیه را برای ناصرالدین شاه فرستاد؛ همه كاخ‌های پادشاه در اوج زیبایی و شكوه بودند و به این وسایل نیازی نداشتند؛ از همین رو شخص ناصرالدین شاه كاخ جدیدی را در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان برای قراردادن این وسایل طراحی می‌كند. پس از ساخت این كاخ، او دستور می‌دهد كه به تقلید از معماری اروپایی، آن را رنگ سفید بزنند و برای پله‌ها از مرمر سفید استفاده كنند. به همین دلیل، بنای جدید گلستان به كاخ ابیض معروف شد.

در ادامه با چیدن وسایل پادشاه عثمانی، این تالار باشكوه را تالار عبدالحمید نامیدند. كاخ ابیض به‌عنوان محل كار صدر اعظم و نخست وزیر دولت‌های بعدی و جلسات هیئت دولت به كار می‌رفت، تا اینكه در سال ۱۳۳۲ به هنرهای زیبا و پس از آن به محل نمایشگاه‌های موقت اختصاص یافت. در نهایت نیز در سال ۱۳۴۷ به موزه مردم شناسی تبدیل شد كه علاوه بر پوشش مردان و زنان قاجار، پوشاك مناطق مختلف ایران را نیز به نمایش گذاشته است. این موزه از غنی‌ترین و قدیمی‌ترین موزه‌های مردم شناسی ایران به حساب می‌آید.

كتابخانه كاخ گلستان

كتابخانه كاخ گلستان از دو بخش كتابخانه نسخ خطی و كتابخانه چاپی تشكیل می‌شود:

پیشینه كتابخانه و گنجینه نسخ خطی به اوایل قرن ۱۳هجری قمری می‌رسد كه با همت فتحعلی شاه قاجار با نام كتابخانه شاهنشاهی تاسیس شد. كتابخانه چاپی نیز در دوران پهلوی دوم آغاز به كار كرد كه در ابتدا در طبقه اول كاخ ابیض قرار داشت؛ تا اینكه در سال ۱۳۸۴ به فضایی بالغ بر ۹۳ مترمربع مساحت در ضلع شمال شرقی كاخ منتقل شد. این كتابخانه بیش از ۷۰۰۰ هزار كتاب تاریخی، هنری و چاپ سنگی دارد كه از این تعداد، حدود ۲۵۰۰ كتاب تاریخی هستند و از این‌رو، كتابخانه این كاخ را می‌توان منبع كتاب‌های قاجاری دانست.

در بخش كتاب‌های چاپی، دیوان شمس با ۵۲ سال قدمت، قدیمی‌ترین كتاب مجموعه است؛ قدیمی‌ترین كتاب از دوره قاجار نیز «طوفان البكاء» نام دارد كه فقط ۵۶ نسخه از آن در دنیا وجود دارد و روایتی تصویری از زندگی و داستان‌های امامان است. در بخش نسخه‌های خطی، كتاب‌هایی همچون مرقع گلشن، هزارو یكشب، نسخه شاهنامه بایسنقری و قرآن‌های نفیس دوره فتحعلی شاه و پیش از آن، قدیمی‌ترین نسخ محسوب می‌شوند.

كتابخانه كاخ گلستان مشابه سایر كتابخانه‌های عمومی نیست و امكان استفاده از آن فقط برای دانشجویان، استادان، نویسندگان و محققان با ارائه معرفی‌نامه میسر است.

امكانات و خدمات كاخ گلستان

 علاوه بر سرویس بهداشتی و نمازخانه، در بازدید از كاخ گلستان می‌توانید از چایخانه و بخش عكاسی آن نیز استفاده كنید. علاوه بر سرویس بهداشتی و نمازخانه، در بازدید از كاخ گلستان می‌توانید از چایخانه و بخش عكاسی آن نیز استفاده كنید.

• چایخانه كاخ گلستان: حین گشت‌وگذار در كاخ گلستان می‌توانید در چایخانه كمی استراحت كنید و از دمنوش‌های معطر یا غذاهای خوشمزه آن نهایت لذت را ببرید.
• عكاسی با حال و هوای دوران قاجار: در طول بازدید از كاخ گلستان، به غرفه عكاسی سر بزنید و با پوشیدن لباس‌های قاجاری، خاطره‌ای همیشگی را برای خود به یادگار بگذارید.