این تنگ در جنوب روستایی به همین نام واقع است. شروع مسیر تنگ از كنار مسجدی، چند صد متر پایین تر از روستا است. تنگه بسیار سرسبز و پوشیده از درختان پده ،انار، بنه ، بادام وحشی (باسوره)، مركبات ، نخل ، كنار ، انجیر ،درختچه هایی همچون گز ، خرزهره ، شیر بادام ،بوته هایی همچون هلپه ، گون ، گل گندم و علفهایی مثل گاوزبان ، بارهنگ ، دم روباه ، است كه هر چه به انتهای آن نزدیك میشوید بر تراكم درختان افزوده می شود، تا جایی كه در برخی ازمناطق برای عبور از میان درختان باید نشست. در میان تنگه رودی جاری است كه آب آن را چشمه های واقع در انتهای تنگ تامین می كنند. نیزارهای زیبایی اطراف رود را پوشانیده است. چشمه ها در كنار یكدیگر واقع شده اند و دو حوضچه به عمق حدوداً یك متر را تشكیل داده اند. البته چشمه سمت چپ را به یك منبع آب هدایت كرده اند كه پس از پر شدن آن به درون حوضچه سرازیر میشود. دسترسی به این تنگ از طریق جاده ارتباطی شهرستان اهرم به روستای بنیون میسر است.
منطقه خاییز در جنوب شرقی شهرستان تنگستان به وسعت تقریبی حدود ۳۵۰۰۰ هكتار قرار دارد. این منطقه از شمال به رودخانه باهوش و ارتفاعات قلعه دختر ،از جنوب به ارتفاعات بیرمی ،از شرق به كوه سرخ و از غرب به اهرم محصور می شود. كوه های خاییز از مجموعه رشته كوههای زاگرس است وبلندترین كوه منطقه بیرمی نام دارد كه ارتفاع آن۱۹۵۰ متر می باشد.به این كوه بلندبام استان بوشهر نیز گفته اند. وجود این كوه و همینطور وجود چشمه های آب شیرین كوه بیرمی باعث وجود آب وهوایی معتدل در این منطقه شده است . متوسط درجه حرارت سالانه ۶/۲۴ سانتیگراد و بارندگی ۲۶۰ میلیمتر می باشد. خاییز مجموعا شامل ده روستا و آبادی را شامل می شود كه مهمترین آنها عبارتند از بنیون ، گشی ،مخدان ، یخ و آشی .
منطقه خاییز در جنوب شرقی شهرستان تنگستان به وسعت تقریبی حدود ۳۵۰۰۰ هكتار قرار دارد. این منطقه از شمال به رودخانه باهوش و ارتفاعات قلعه دختر ،از جنوب به ارتفاعات بیرمی ،از شرق به كوه سرخ و از غرب به اهرم محصور می شود. كوه های خاییز از مجموعه رشته كوههای زاگرس است وبلندترین كوه منطقه بیرمی نام دارد كه ارتفاع آن۱۹۵۰ متر می باشد.به این كوه بلندبام استان بوشهر نیز گفته اند. وجود این كوه و همینطور وجود چشمه های آب شیرین كوه بیرمی باعث وجود آب وهوایی معتدل در این منطقه شده است . متوسط درجه حرارت سالانه ۶/۲۴ سانتیگراد و بارندگی ۲۶۰ میلیمتر می باشد. خاییز مجموعا شامل ده روستا و آبادی را شامل می شود كه مهمترین آنها عبارتند از بنیون ، گشی ،مخدان ، یخ و آشی .
موقعیت خاص جغرافیایی این منطقه باعث بوجود آمدن چند نوع پوشش آب وهوایی منحصر به فرد گردیده كه در هیچ جا یا كمتر جای استان بوشهر می توانیم شاهد آن باشیم.
مناطق پست : از ارتفاع ۱۵۰ متری در بستر رودخانه فصلی رود شیرین در شمال غربی منطقه شروع می شود و تا ارتفاع ۵۰۰ متری در تپه های مشرف به تنگه های بیرمی ادامه پیدا می كند.عموماً گیاهان علفی یكساله، گیاهان بوته ای یكساله وچند ساله مانند خارشتر،قیچ،اشك ودربعضی از نقاط خرزهره و درختچه های كهور ایرانی، كنار، گزشور و استبرق را درخود جای داده ، آب وهوا در این مناطق با سایر نقاط استان بوشهر زیاد تفاوت ندارد.
تنگه های كوه بیرمی نوع دیگری از پوشش آب و هوایی را تشكیل می دهند كه از ارتفاع ۵۰۰ متری از ابتدای تنگه بنیون شروع می شود و تا ارتفاع ۹۰۰ متری ادامه پیدا می كند . كوه بیرمی دارای۷ تنگه مهم بنامهای تنگ تلخ آب بید ،تنگ بنیون ،تنگ روانی ،تنگ گشی ،تنگ یخ ،تنگ مخدان و تنگ آشی می باشد . وجود چشمه های آب شیرین ودائمی درابتدای این تنگه ها و ارتفاع نسبتا بالا از سطح دریا باعث رویش گیاهان مختلف و ایجاد جنگلها و نیزارهای زیبا شده است . طبیعت این تنگه های منحصر به فرد را درختان چندین ساله همچون پده ،انار، بنه ، بادام وحشی (باسوره)، مركبات ، نخل ، كنار ، انجیر ،درختچه هایی همچون گز ، خرزهزه ، شیر بادام ،بوته هایی همچون هلپه ، گون ، گل گندم و علفهایی مثل گاوزبان ، بارهنگ ، دم روباه ، پرسیاوشان تشكیل می دهند. وجود حیات وحش متنوع این تنگه ها را به اكوسیستمی بارز با چشم اندازی زیبا تبدیل شده است. دمای هوا در این منطقه بطور محسوب باسایر نقاط استان بوشهر تفاوت دارد و بهتر و خنكتر است.
نوع سوم، اقلیم كوهستانی منطقه است كه از ارتفاع ۱۰۰۰ متر، با تغییر در پوشش گیاهی شروع می گردد و كم كم درختچه ها و بوته های برگ ریز جای درختان پهن برگ را می گیرند . بارز ترین گیاه این منطقه آویشن شیرازی است كه فقط در ارتفاع ۱۰۰۰متری به بالا مشاهده می گردد . پوشش غالب درختان، بادام كوهی وبه ندرت بنه و افرا در این منطقه دیده می شود . ضمن اینكه بوته های برگ ریز یكساله و گلهایی همانند گل پامچال به وفور یافت می شود . دمای هوا به صورت محسوسی كاهش می یابد و در اغلب زمستانها قله كوه كه ارتفاع ۱۹۵۰ متر دارد، برای مدت كوتاهی پوشیده از برف می گردد. فصل ها در این منطقه نسبت به سایر نقاط استان بوشهر متمایزترند و بارندگی نیز زیادتر است .
حیات وحش این منطقه، گونه های جانوری زیادی را درخود جای داده است . كه می توان گفت؛ بدلیل وضعیت نسبتا مناسب زیست محیطی،منطقه توانایی افزایش این گونه های جانوری را در خود دارد . از پستانداران می توان به قوچ و میش ، كل و بز،پلنگ، گربه وحشی ، خارپشت ایرانی ،تشی ، خفاش میوه خوار، روباه معمولی وشنی ، گراز ، شغال ،كفتار ، گرگ ، خدنگ ، سمور كوهی و انواع جوندگان اشاره كرد . ازرده بزرگ پرندگان در حدود ۱۰۰ گونه پرنده در منطقه خاییز زندگی می كنند، از آنها می توان انواع عقابها، كبك ،تیهو ،كبوترچاهی ، قمری ها ، سبزقبایان ، داركوب سوری و تعداد قابل توجهی گونه های گنجشك سانان را نام برد.
از رده خزندگان نیز چندین گونه وزغ ویك نوع قورباغه، اگاما ، اسكینك ، بزمجه و انواع مارهای سمی همچون جعفری و نیمه سمی مانند تیرمار و غیر سمی مثل مارقیطانی در این منطقه زندگی می كنند . از ماهیان نیز دو گونه بركه زی از كپور ماهیان (سیپرینیون و گارا) و گونه ای مارماهی مشاهده گردیده است.
