نكاتی كه باید هنگام سفر رفتن بدانید!

7. اگر قصد سفر به مناطق گرمسیری دارید...
سفر به مناطق گرمسیری مثل آفریقا و عربستان ملاحظات خاص خود را دارد. یكی از مسائل مهم در این مناطق بحث دمای هوا و گرماست. تابش شدید خورشید در این مناطق افراد را در معرض خطر آفتاب‌سوختگی قرار می‌دهد.
 
دمای بالای هوا احتمال فساد مواد غذایی و به دنبال آن، مسمومیت‌های گوارشی را نیز افزایش می‌دهد. مساله دوم، بیماری‌های ناشی از گزش‌ها هستند كه مالاریا در راس‌ آنها قرار دارد. توصیه می‌شود برای آشنایی با راه‌های پیشگیری از بیماری در این مناطق، قبل از سفر با متخصص طب سفر مشورت كنید.

8. اگر دچار مشكلات اسكلتی- عضلانی هستید...
افرادی كه دچار كمردرد هستند، ممنوعیتی برای سفر ندارند، اما بهتر است قبل از سفر به متخصص مراجعه كنند و با ورزش‌های مخصوص، وضعیت كمر خود را بهبود بخشند. اگر كمردرد شدید باشد یا بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، نباید سفر كند. به‌طور كلی، افرادی كه دچار مشكلات اسكلتی-عضلانی هستند باید قبل از سفر از روش‌های توانبخشی یا بازتوانی بهره بگیرند.
 
این افراد در سفر حج لزومی به انجام تمام مناسك حج ندارند. برای مثال فردی كه از صندلی چرخدار استفاده می‌كند با حضور میان جمعیت نه‌تنها خود را در معرض خطر قرار می‌دهد، بلكه می‌تواند باعث زمین خوردن افراد دیگر شود یا فردی كه آرتروز شدید دارد، با فشار آوردن به مفاصل خود احتمال زمین خوردن را بالا می‌برد، بنابراین توصیه می‌شود افراد براساس توانایی‌ها و مقدورات خود اعمال حج را انجام دهند. خداوند نیز بیشتر از توان انسان از او انتظار ندارد.

9. اگر قصد سفر به مناطق كوهستانی دارید...
در مناطق كوهستانی و ارتفاع بالاتر از 3 هزار و 500 متر، بعضی از افراد با پدیده «كوه‌گرفتگی» یا «ارتفاع‌زدگی» مواجه می‌شوند. این حالت كه بر اثر كاهش میزان اكسیژن و افزایش هموگلوبین خون ایجاد می‌شود با علائمی مانند تنگی‌نفس، سردرد، بی‌حالی و... همراه است. افراد مسن و مبتلایان به بیماری‌های ریوی و قلبی-عروقی ممكن است در این وضعیت دچار مشكلات حیاتی شوند. این افراد باید بلافاصله به ارتفاع پایین برگردند و اكسیژن كمكی دریافت كنند.
 
به‌طور كلی، توصیه می‌شود افراد مسن قبل از كوهنوردی و سفر به مناطق مرتفع از لحاظ شمارش سلول‌های خونی (CBC) بررسی شوند. همچنین اگر فرد سابقه كوهنوردی نداشته باشد باید این ورزش را از ارتفاع كم آغاز كند و به‌تدریج در ارتفاع بالاتر قرار بگیرد.

10. اگر سن شما بالای 60 است
  طب مسافرتی برای سفرهای بین‌المللی در سنین زیر 35 سال، 35 تا 60 سال و بالای 60 سال پروتكل‌های خاصی دارد. افراد بالای 35 سال برای سفر به مناطقی مانند عربستان و انجام حج لازم است نوار قلب بگیرند و از لحاظ شمارش سلول‌های خونی و قندخون بررسی شوند.
 
افراد بالای 60 سال علاوه بر این آزمایش‌ها باید حتما از نظر میزان اوره و كراتینین خون و همچنین بیماری‌های قلبی-عروقی و ریوی، ناتوانی‌های جسمی و بیماری‌های عضلانی-اسكلتی بررسی شوند و از قفسه‌سینه عكس بگیرند. این افراد با صلاحدید پزشك ممكن است به آزمایش‌های بیشتری قبل از سفر نیاز داشته باشند.

11. اگر سنگ كلیه دارید...
سنگ كلیه ممنوعیتی برای پرواز ندارد، اما افراد مبتلا به آن باید حتما حین سفر، به‌خصوص در هوای گرم به اندازه كافی آب و مایعات مصرف كنند تا دچار كم‌آبی نشوند. این افراد بهتر است قبل از سفر به متخصص اورولوژی مراجعه كنند و در صورت نیاز سنگ‌شكنی انجام دهند. البته سنگ‌شكنی و كلیه اعمال بزرگ و مهم باید حداقل 1 ماه قبل از سفر انجام شوند. اعمال كوچك‌تر نیز باید 2 هفته با سفر فاصله داشته باشند. حتی اعمال دندان‌پزشكی بهتر است با فاصله 7 تا 10 روز از سفر انجام شوند. مبتلایان به سنگ كلیه اگر حین سفر دچار احساس درد شوند باید خیلی سریع به پزشك مراجعه و برای درمان اقدام كنند.

12. اگر سردرد یا میگرن دارید...
افرادی كه از سردرد و میگرن رنج می‌برند باید توجه داشته باشند حمل مسكن‌های حاوی كدئین، دیازپام، لورازپام و... می‌تواند آنها را در بعضی كشورها از جمله عربستان تا مرز اعدام پیش ببرد. این موضوع درمورد داروها و شربت‌های ترك اعتیاد نیز صدق می‌كند، به‌خصوص امروزه كه در فرودگاه‌ها از سگ‌های پلیس نیز استفاده می‌شود. مصرف‌كنندگان این داروها باید قبل از مسافرت به متخصص طب سفر مراجعه كنند تا برای آنها پرونده تشكیل شود. در این پرونده نوع بیماری، داروهای مورد نیاز فرد، تعداد دقیق داروها و نام، برند و مشخصات دارو ذكر می‌شود. سپس پرونده به سفارتخانه فرستاده می‌شود و در صورت تایید، مهر می‌خورد.
 
از آفتاب‌‌سوختگی و گزش حشرات گرفته تا مسمومیت‌های غذایی، اسهال مسافرتی و عفونت‌های تنفسی، مسافران از لحاظ بهداشتی و سلامت با مسائل مختلفی روبرو هستند. این بیماری‌ها می‌توانند از لحظه شروع مسافرت تا ماه‌ها بعد از اتمام آن بروز پیدا كنند. اگرچه مراجعه به متخصصان در رشته‌های مختلف پزشكی از جمله قلب و عروق، دیابت، ریه و... می‌تواند در پیشگیری از بیماری طی سفر نقش بسیار مهمی داشته باشد، اما یك رشته پزشكی وجود دارد كه به‌طور اخص به مسائل بهداشتی و سلامت مرتبط با سفر می‌پردازد.
 
«طب مسافرتی» با معاینه مسافران و آموزش روش‌های خودمراقبتی به آنها، میزان تلفات و روزهای از دست رفته حین سفر را به حداقل می‌رساند.
 
متخصصان این طب با در نظر گرفتن وضعیت سلامت، سن و جنس افراد، شرایط سفر، مسیر حركت، آب و هوای مقصد، محل اسكان، ساعت خواب و بیداری، شیوه تغذیه، بیماری‌های شایع در مقصد و... نكات لازم را به آنها یادآور می‌شوند.
 
1. اگر حین سفر دچار حالت تهوع می‌شوید...
 بیماری حركت یكی از اختلالات مربوط به سفر است كه بر اثر تغییرات ایجادشده روی مویرگ‌های خونی منطقه حلزونی گوش ایجاد می‌شود. بسیاری از افراد زمانی كه در وسیله نقلیه قرار می‌گیرند به‌دلیل عدم انطباق اطلاعات دریافتی از گیرنده‌های چشم و منطقه حلزونی گوش دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شوند. برای كاهش این علائم در سفرهای هوایی ترجیحا صندلی فرد باید روی بال هواپیما قرار داشته باشد زیرا در این ناحیه، حركات هواپیما و تربیولنس‌های هوایی كمتر احساس می‌شوند.
 
این افراد همچنین باید در كل زمان پرواز كمربند خود را بسته نگه دارند. كاهش استرس، نوشیدن مایعات زیاد قبل از پرواز و خودداری از مصرف قهوه، چای، نوشابه‌های گازدار و مواد نفاخ نیز می‌تواند كمك‌كننده باشد. اگر علائم بیماری غیرقابل‌كنترل باشند، فرد می‌تواند با مشورت پزشك از داروهای ضدتهوع مثل دیمن‌هیدرینات، پرومتازین و متوكلوپرامید استفاده كند. توجه داشته باشید مصرف متوكلوپرامید برای بیماری حركت در كودكان توصیه نمی‌شود. این بیماری معمولا با گذشت زمان و افزایش تعداد سفر برطرف می‌شود. در زمان قدیم كه استفاده از وسایل نقلیه به اندازه امروز مرسوم نبود، بیماری حركت بسیار بیشتر دیده می‌شد.

2. اگر دچار بیماری قلبی- عروقی هستید...
افرادی كه جراحی قلب باز داشته‌اند، تا 3 هفته بعد از عمل حق مسافرت ندارند. اگر این افراد به دنبال جراحی دچار مشكل تنفسی یا ناراحتی ریوی شده باشند، این محدودیت به 6 هفته می‌رسد. كسانی كه سكته قلبی كرده‌اند نیز معمولا تا 2 هفته حق پرواز ندارند. حال اگر همین افراد بر اثر سكته دچار شوك یا نارسایی قلبی شده باشند تا 8 هفته بعد از كنترل علائم خود نباید سوار هواپیما شوند. افرادی كه آنژیوپلاستی كرده و در رگ خود استنت یا فنر قرار داده‌اند هم 1 تا 2 هفته اجازه سفر با هواپیما ندارند.
 
بیمارانی كه دچار نارسایی قلبی، گرفتگی عروق، آنژین و درد قلبی و فشارخون بالا هستند باید حتما قبل از سفرهای هوایی با پزشك مشورت كنند و بیماری خود را تحت‌كنترل درآورند. ارتفاع برای این افراد بسیار مهم است. اگر هواپیما از 6 تا 8 هزار پا بالاتر پرواز كند، این افراد دچار مشكل می‌شوند. به‌طور كلی، اگر فرد در راه رفتن عادی یا بالا رفتن از پله (20 عدد پله با ارتفاع 12 تا 15 سانتی‌متر) دچار تنگی‌نفس یا درد قفسه‌سینه می‌شود باید بداند در پرواز نیز دچار مشكل خواهد شد.

3. اگر قصد سفر با نوزاد یا كودك دارید...
 بعضی از كودكان با قرار گرفتن در هواپیما تا پایان پرواز گریه و بی‌قراری می‌كنند. خیلی از این كودكان دچار عفونت گوش میانی یا سینوزیت هستند و به‌دلیل آن در هواپیما درد شدیدی را تجربه می‌كنند. این وضعیت برای بزرگسالان نیز پیش می‌آید، اما سطح تحمل آنها از كودكان بالاتر است.
 
در بعضی موارد حتی این درد منجر به شوك وازوواگال و سنكوب در كودك یا نوزاد می‌شود و جان او را می‌گیرد، بنابراین لازم است حتما عفونت‌های گوش و سینوزیت قبل از پرواز تحت‌درمان كامل قرار بگیرند. لازم به ذكر است نوزادان تا 7 روز و ترجیحا 14 روز بعد از تولد نباید سفر هوایی داشته باشند.

7. اگر قصد سفر به مناطق گرمسیری دارید...
سفر به مناطق گرمسیری مثل آفریقا و عربستان ملاحظات خاص خود را دارد. یكی از مسائل مهم در این مناطق بحث دمای هوا و گرماست. تابش شدید خورشید در این مناطق افراد را در معرض خطر آفتاب‌سوختگی قرار می‌دهد.
 
دمای بالای هوا احتمال فساد مواد غذایی و به دنبال آن، مسمومیت‌های گوارشی را نیز افزایش می‌دهد. مساله دوم، بیماری‌های ناشی از گزش‌ها هستند كه مالاریا در راس‌ آنها قرار دارد. توصیه می‌شود برای آشنایی با راه‌های پیشگیری از بیماری در این مناطق، قبل از سفر با متخصص طب سفر مشورت كنید.

8. اگر دچار مشكلات اسكلتی- عضلانی هستید...
افرادی كه دچار كمردرد هستند، ممنوعیتی برای سفر ندارند، اما بهتر است قبل از سفر به متخصص مراجعه كنند و با ورزش‌های مخصوص، وضعیت كمر خود را بهبود بخشند. اگر كمردرد شدید باشد یا بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، نباید سفر كند. به‌طور كلی، افرادی كه دچار مشكلات اسكلتی-عضلانی هستند باید قبل از سفر از روش‌های توانبخشی یا بازتوانی بهره بگیرند.
 
این افراد در سفر حج لزومی به انجام تمام مناسك حج ندارند. برای مثال فردی كه از صندلی چرخدار استفاده می‌كند با حضور میان جمعیت نه‌تنها خود را در معرض خطر قرار می‌دهد، بلكه می‌تواند باعث زمین خوردن افراد دیگر شود یا فردی كه آرتروز شدید دارد، با فشار آوردن به مفاصل خود احتمال زمین خوردن را بالا می‌برد، بنابراین توصیه می‌شود افراد براساس توانایی‌ها و مقدورات خود اعمال حج را انجام دهند. خداوند نیز بیشتر از توان انسان از او انتظار ندارد.

9. اگر قصد سفر به مناطق كوهستانی دارید...
در مناطق كوهستانی و ارتفاع بالاتر از 3 هزار و 500 متر، بعضی از افراد با پدیده «كوه‌گرفتگی» یا «ارتفاع‌زدگی» مواجه می‌شوند. این حالت كه بر اثر كاهش میزان اكسیژن و افزایش هموگلوبین خون ایجاد می‌شود با علائمی مانند تنگی‌نفس، سردرد، بی‌حالی و... همراه است. افراد مسن و مبتلایان به بیماری‌های ریوی و قلبی-عروقی ممكن است در این وضعیت دچار مشكلات حیاتی شوند. این افراد باید بلافاصله به ارتفاع پایین برگردند و اكسیژن كمكی دریافت كنند.
 
به‌طور كلی، توصیه می‌شود افراد مسن قبل از كوهنوردی و سفر به مناطق مرتفع از لحاظ شمارش سلول‌های خونی (CBC) بررسی شوند. همچنین اگر فرد سابقه كوهنوردی نداشته باشد باید این ورزش را از ارتفاع كم آغاز كند و به‌تدریج در ارتفاع بالاتر قرار بگیرد.

10. اگر سن شما بالای 60 است
  طب مسافرتی برای سفرهای بین‌المللی در سنین زیر 35 سال، 35 تا 60 سال و بالای 60 سال پروتكل‌های خاصی دارد. افراد بالای 35 سال برای سفر به مناطقی مانند عربستان و انجام حج لازم است نوار قلب بگیرند و از لحاظ شمارش سلول‌های خونی و قندخون بررسی شوند.
 
افراد بالای 60 سال علاوه بر این آزمایش‌ها باید حتما از نظر میزان اوره و كراتینین خون و همچنین بیماری‌های قلبی-عروقی و ریوی، ناتوانی‌های جسمی و بیماری‌های عضلانی-اسكلتی بررسی شوند و از قفسه‌سینه عكس بگیرند. این افراد با صلاحدید پزشك ممكن است به آزمایش‌های بیشتری قبل از سفر نیاز داشته باشند.

11. اگر سنگ كلیه دارید...
سنگ كلیه ممنوعیتی برای پرواز ندارد، اما افراد مبتلا به آن باید حتما حین سفر، به‌خصوص در هوای گرم به اندازه كافی آب و مایعات مصرف كنند تا دچار كم‌آبی نشوند. این افراد بهتر است قبل از سفر به متخصص اورولوژی مراجعه كنند و در صورت نیاز سنگ‌شكنی انجام دهند. البته سنگ‌شكنی و كلیه اعمال بزرگ و مهم باید حداقل 1 ماه قبل از سفر انجام شوند. اعمال كوچك‌تر نیز باید 2 هفته با سفر فاصله داشته باشند. حتی اعمال دندان‌پزشكی بهتر است با فاصله 7 تا 10 روز از سفر انجام شوند. مبتلایان به سنگ كلیه اگر حین سفر دچار احساس درد شوند باید خیلی سریع به پزشك مراجعه و برای درمان اقدام كنند.

12. اگر سردرد یا میگرن دارید...
افرادی كه از سردرد و میگرن رنج می‌برند باید توجه داشته باشند حمل مسكن‌های حاوی كدئین، دیازپام، لورازپام و... می‌تواند آنها را در بعضی كشورها از جمله عربستان تا مرز اعدام پیش ببرد. این موضوع درمورد داروها و شربت‌های ترك اعتیاد نیز صدق می‌كند، به‌خصوص امروزه كه در فرودگاه‌ها از سگ‌های پلیس نیز استفاده می‌شود. مصرف‌كنندگان این داروها باید قبل از مسافرت به متخصص طب سفر مراجعه كنند تا برای آنها پرونده تشكیل شود. در این پرونده نوع بیماری، داروهای مورد نیاز فرد، تعداد دقیق داروها و نام، برند و مشخصات دارو ذكر می‌شود. سپس پرونده به سفارتخانه فرستاده می‌شود و در صورت تایید، مهر می‌خورد.

13. اگر واكسیناسیون خود را كامل نكرده‌اید...
افرادی كه قصد سفر حج دارند باید حتما قبل از سفر واكسیناسیون معمول كشور (واكسن هپاتیت و دوگانه كزاز و دیفتری) را كامل كنند. این موضوع برای سایر سفرهای خارجی نیز توصیه می‌شود. تزریق واكسن مننژیت هم برای سفر به مكه و مدینه ضروری است.
 
در فصول سرما باید از واكسن آنفلوانزا نیز استفاده كرد. بهترین زمان برای تزریق واكسن 2 هفته قبل از سفر است. با این حال اگر فرد این موضوع را فراموش كند، بهتر است در هر زمانی حتی در پایگاه بهداشتی فرودگاه نیز آن را تزریق كند.
 
توجه به مسائل بهداشتی از جمله شستشوی مرتب دست‌ها از دیگر راهكارهای موثر در پیشگیری از بیماری طی سفر حج است. استفاده از ماسك‌های مخصوص هم می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های میكروبی و ویروسی و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی كمك كند.

14. اگر از دارو استفاده می‌كنید...
افرادی كه تحت‌درمان با دارو هستند باید بیش از نیاز خود در سفر دارو همراه داشته باشند. در سفر حج نیز توصیه می‌شود حداقل به اندازه 50 روز با خود دارو داشته باشید. همچنین باید داروها را در دو قسمت یا دو چمدان قرار دهید تا در صورت گم شدن یكی به دیگری دسترسی داشته باشید.
 
این موضوع درمورد عینك، سمعك و... نیز صدق می‌كند. علاوه بر اینها بهتر است فهرست داروها و نسخه پزشك با نام ژنریك و تجاری داروها را در كیف خود قرار دهید. بعضی از داروها مانند استامینوفن كدئین، دیفنوكسیلات و لوپرامید در بعضی از كشورها ممنوع هستند، بنابراین برای حمل آنها حتما باید از پزشك و سفارتخانه تاییدیه داشته باشید. توجه كنید حتما برند داروی ذكرشده در نسخه را از داروخانه تهیه كنید. داروهای ژنریك معمولا دارای نام‌های تجاری مختلف هستند و تهیه برند تجاری متفاوت از برند داروی مذكور در نسخه می‌تواند باعث ایجاد مشكل در فرودگاه شود.

15. اگر سابقه بیماری ریوی و تنفسی دارید...
مبتلایان به بیماری انسداد مزمن ریه، مصرف‌كنندگان سیگار و قلیان، كارگران نانوایی و سایر افرادی كه در شغل خود با دود، زغال و... در تماس هستند، ممكن است در سفرهای هوایی دچار مشكل شوند، بنابراین لازم است حتما قبل از سفر با پزشك مشورت كنند. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریه باید از اسپری مخصوص استفاده كنند.
 
گاهی استفاده از این اسپری برای آنها حكم مرگ و زندگی دارد. از آنجایی كه حمل اسپری در كابین هواپیما ممنوع است، این افراد باید حتما از قبل هماهنگی‌های لازم را با حفاظت پرواز انجام دهند. همچنین باید نسخه مهرشده پزشك را به زبان فارسی و انگلیسی همراه داشته باشند و دارو و اسپری اضافی در چمدان خود قرار دهند. علاوه بر این، باید احتمال نیاز به اكسیژن را در ارتفاعات بالا در نظر بگیرند و آژانس هواپیمایی یا كاروان حج را پیش از سفر از این موضوع مطلع كنند.
 
افراد مبتلا به سینوزیت و حساسیت‌های فصلی نیز باید از چند هفته قبل از سفر یا حج، درمان خود را آغاز كنند تا در طول پرواز دچار مشكل نشوند. عفونت‌های ریه مثل سل و آنفلوانزا هم باید حتما قبل از پرواز به‌طور كامل درمان شده باشند. در غیر این صورت اجازه سفر هوایی به فرد داده نمی‌شود. این افراد نه‌تنها جان خود را به خطر می‌اندازند، بلكه سایر مسافران را در معرض خطر انتقال عفونت قرار می‌دهند.