اغلب مردم، مشهد را با زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) می‌شناسند؛ اما در كنار زیارت می‌توان جاذبه‌های بیشتری را در گوشه و اطراف مشهد كشف كرد. پارك سنگی كمر مقبولا یكی از همین موارد كمتر‌شناخته‌شده است.
هنرهای صخره‌ای و نگاره‌ها از هویت تاریخی هر منطقه می‌گویند و از آن‌ها به‌عنوان قدیمی‌ترین آثار هنری بازمانده از گذشته‌های دور یاد می‌شود. تعداد بسیاری از این سنگ‌نگاره‌ها در شهرستان طرقبه شاندیز در استان خراسان رضوی و در فاصله كمی از مشهد واقع شده‌اند. بخشی از این سنگ‌نگاره‌های با نام بوستان سنگی كمر مقبولا شناخته می‌شوند
معرفی بوستان سنگی كمر مقبولا
دشت حاصل‌خیز توس، واقع در میان دو رشته‌كوه هزار مسجد و بینالود به‌لحاظ داشتن شرایط زیست‌محیطی در طول هزاران سال اقوام مختلف را به سوی خود جذب كرده و از كهن‌ترین ایام، بستر مناسبی را برای زیستن و تداوم حیات انسان فراهم آورده است. كشف دست‌افزارهای سنگی در میانه دشت و كناره‌های كشف‌رود متعلق به دوران پارینه سنگی زیرین، وجود غارهای باستانی و تراكم و تعدد زیستگاه‌های پیش از تاریخ، تاریخی و دوران اسلامی و عصر حاضر، شواهدی ارزشمند در این زمینه هستند. در حوالی این زیستگاه‌ها نگاره‌های صخره‌ای متعددی بر جای مانده‌اند كه می‌توان آن‌ها را گوشه‌ای از آثار هنری و یادمان‌های مردمان ساكن در این زیستگاه‌ها قلمداد كرد. این سنگ‌نگاره‌های در بخش‌های مختلف شهرستان جای گرفته‌اند؛ اما بیشترین تراكم در دره‌های داغستان و كلاته درخت بید و همچنین كمرسیاه دیده می‌شود كه مجموعه سنگ‌نگاره‌های دره داغستان تحت نام بوستان سنگی كمر مقبولا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از مكان های دیدنی مشهد در طرقبه به شمار می‌رود.
بوستان سنگی كمر مقبولا كه از دیدنی های استان خراسان رضوی محسوب می‌شود، با وسعت حدود پنج كیلومتر مملو از تخته سنگ‌های آتش‌فشانی بكر، آثار سنگی، سنگ نوشته‌ها و نگاره‌های باستانی ارزشمند است كه هویت دیرین این بخش از ایران را بر دل سنگ‌ها حفظ كرده است. این میراث قابلیت دارد به‌صورت جدی به‌عنوان بزرگ‌ترین مجموعه سنگ‌نگاره‌های ایران در فهرست جهانی یونسكو به ثبت برسد؛ چراكه دارای بازتاب فرهنگی و ظرفیت مطالعاتی بسیار است.
نقوش سنگ‌نگاره‌های بوستان سنگی كمر مقبولا
این سنگ‌نگاره‌ها مضامین یكسانی را با طرح‌ها و اندازه‌های مختلف به نمایش گذاشته‌اند و با پراكندگی در حاشیه‌های دشت توس، موضوعات مختلف از قبیل صحنه‌های شكار، ابزار اولیه، نقوش مسبك انسان برهنه، گاومیش كوهان‌دار، نقوش و علائم نمادین، نقش انسان در حال نزاع و شكار و انجام مراسم، بزهای كوهی به‌همراه علامت‌های نمادین از قبیل گردونه خورشید در آن‌ها عرضه شده‌اند. بیشترین سنگ‌نگاره‌هایی كه در شهر طرقبه كشف شده‌اند، حاوی نقش بز كوهی هستند و بعد از آن نقش انسان‌هایی كه در حالات مختلف حك شده‌اند.
بوستان سنگی كمر مقبولا كجاست؟
بوستان سنگی كمر مقبولا در سه كیلومتری شمال شهر طرقبه و یك كیلومتری دره داغستان واقع شده است و در شمال غرب مشهد قرار دارد. برای دسترسی به كمر مقبولا دو مسیر وجود دارد. در مسیر اول، پس از پمپ‌بنزین طرقبه، وارد جاده فرعی شوید. این مسیر با شیبی به سمت پایین به دره داغستان می‌رسد. در این مسیر تابلویی برای راهنمایی نصب نشده است و با پیاده‌روی و كمك از راهنما می‌توانید به بوستان سنگی كمر مقبولا برسید. مسیر اصلی كمر مقبولا نیز از طریق دوراهی طرقدر است كه قابلیت تردد با ماشین را دارد
پراكندگی سنگ‌نگاره‌ها در منطقه
طرقبه با داشتن بیش از ۱۵۰۰۰ سنگ‌نگاره یكی از بزرگ‌ترین موزه‌های طبیعی كشور را در این زمینه دارد. سنگ‌نگاره ها در مناطق مختلف شهرستان پراكنده هستند. در دره‌های داغستان، كلاته زیری، چشمه عسل، كمرسیاه، بیلدر، كلاته عبدل، كلاته درخت بید و باغو وجود دارند. در دره‌های داغستان و كلاته درخت بید و همچنین كمرسیاه بیشترین سنگ‌نگاره‌ها قرار دارند.
در روستاهای گلستان و حصار در مناطقی مانند دره خرگوش، چنار سوخته، سنگ سفید، چشمه درخت توت، بازه نسر، كلاته باغ عنبر، كلا ته حرلو، دره حرزان، كلمبو، كال سیر، محدبا نیز سنگ‌نگاره‌های تاریخی با نقوشی متعدد و زیبا خودنمایی می‌كند.
در روستاهای مایان و ازغد نیز در مناطق دره كلدر، پنج بازه، چدر، زفو، حاجت بیگی و... نقوش مختلف زینت‌بخش دره‌ها و كوه‌ها شده است.
روستاهای كلاته آهن و دهبار در ارتفاعات جنگل‌های تنك ارس و در دره‌ها درختچه‌های ارغوان، سماق و زرشك چشم‌اندازی بدیع به این منطقه هدیه كرده است. در دره‌های تشتربالا، برف‌افشان، انجیر دره، روباه پشته، زو دره، چشمه سماق‌زار و بازه روبوسه سنگ‌نگاره‌هایی روی صخره‌هایی قابل‌مشاهده است.
در روستاهای اردمه، مغان و خانرود در دره‌های سرز آب، پی رودخانه، سونقور، چنار ستون، كوشدره، كوه مزار و ابادره سنگ گاره‌های بزكوهی، انسان‌ها و نمادهای دیگر مشاهده می‌شود.
پرسش‌های متداول
بوستان سنگی كمر مقبولا كجاست؟
بوستان سنگی كمر مقبولا در سه كیلومتری شمال شهر طرقبه و یك كیلومتری دره داغستان واقع شده است و در شمال غرب مشهد قرار دارد.
چه نقوشی روی سنگ‌نگاره‌های بوستان سنگی كمر مقبولا حك شده‌اند؟
نقش‌هایی نظیر صحنه‌های شكار، ابزار اولیه، نقوش مسبك انسان برهنه، گاومیش كوهان‌دار، نقوش و علائم نمادین، نقش انسان در حال نزاع و شكار و انجام مراسم، بزهای كوهی به‌همراه علامت‌های نمادین از قبیل گردونه خورشید روی سنگ‌نگاره‌های بوستان سنگی كمر مقبولا حك شده‌اند.
آیا بوستان سنگی كمر مقبولا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است؟
بله. بوستان سنگی كمر مقبولا در فروردین ۱۳۹۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
دسترسی به بوستان سنگی كمر مقبولا چگونه است؟
برای دسترسی به كمر مقبولا دو مسیر وجود دارد. در مسیر اول، پس از پمپ‌بنزین طرقبه، وارد جاده فرعی شوید. این مسیر با شیبی به سمت پایین به دره داغستان می‌رسد. در این مسیر تابلویی برای راهنمایی نصب نشده است و با پیاده‌روی و كمك از راهنما می‌توانید به بوستان سنگی كمر مقبولا برسید. مسیر اصلی كمر مقبولا نیز از طریق دوراهی طرقدر است كه قابلیت تردد با ماشین را دارد
