آشنایی با ایمنی و امنیت پرواز

هرآنچه كه باید در مورد امنیت پرواز هواپیما بدانید! 

امنیت پرواز چیست؟

امنیت پرواز نوعی قانون بین المللی هواپیمایی است كه در تمام جهان گسترده است. امنیت پرواز حاكی از مجموعه قوانینی دارد كه ایمنی پرسنل و مسافران را در طول پرواز تأمین می كند. علاوه بر این امنیت پرواز شامل عملكرد مدیریت خطرات در هواپیما می شود كه دربردارنده ی آموزش های پرسنل سفر هوایی، عموم مردم، مسافران و تعبیه ی زیر ساخت های هواپیمایی است. 

شركت های هواپیمای قادر هستند تا بر اساس سیاست های پرواز قوانین جدیدی را وضع كنند.

اصطلاح "امنیت پرواز" به اختلالاتی اشاره دارد كه در طول پرواز هواپیما به وجود می آیند. در اكثر موارد تصادفات هواپیمایی در راستای پرواز و فرود آمدن صورت می گیرد. عوامل متعددی نظیر خراب كاری تأسیسات فرودگاه هواپیما، ایجاد موانع پرواز و فرود و بهره گیری از نشانه های تقلبی هواپیمایی در متزلزل سازی امنیت هواپیما نقش دارند. 

اهمیت پرواز ایمن

كاركرد هواپیما در طول پرواز به طور مستقیم با جان انسان ها سروكار دارد. این مؤلفه ی اساسی اولویت شركت های هواپیمایی است كه در مركز جنبه های حمل و نقل هوایی قرار دارد. 

در واقع وجه تمایز و ویژگی منحصر به فرد یك شركت هواپیمایی، امنیت پرواز است. در مواردی احتمال دارد به موجب ضعف در مدیریت ایمنی علاوه بر مخدوش شدن هواپیما جان صدها انسان به خطر بیافتد. 

مهم ترین نكته در صنعت هواپیمایی ایمنی است. صنعت هواپیمایی مشمول مشاركت عامه ی مردم در حوزه های متعدد است كه به یك فرایند پیچیده ختم می شود. در یك صنعت هواپیمایی ایمن عواملی نظیر كیفیت اجزاء سازنده ی هواپیما، پشتیبانی زمینی، نگهداری، خدمه ی پرواز و مسافران نقش دارند. 

ارتقای امنیت پرواز

امنیت پرواز در طی پیشرفت جوامع با اشتراك گذاری دانش اپراتور، تولیدكنندگان و تنظیم كنند گان در راستای بهبودی قرار دارد. به عبارتی دیگر امنیت حمل و نقل هوایی با مشاركت طراحان و تولید كننده ی هواپیما، كنترل ترافیك هوایی، روش های بهره گیری از هواپیما و زیر ساخت های فرودگاهی در حال رشد و پرورش است. 

در طراحی هواپیما، ایمنی های مختلفی در خصوص امنیت پرواز مورد استفاده قرار می گیرند كه در ادامه ی مطلب برخی از آن ها را ذكر می كنیم:

•فناوری "Cockpit Glass" در خصوص آگاهی بصری مناسب خلبان

•تجهیزات برش باد پیش بینی كننده

•سیستم هشدار مجاورت زمین اعم از "E-GPWS"

•كابین شیشه ای خلبان

مشخصه های اساسی در امنیت پرواز

حمل بار مجاز در هواپیما یكی از اولویت های نخست مسافران است كه مستقیما در حفظ ایمنی پرواز نقش دارد. مأمورانی در فرودگاه مشغول فعالیت هستند كه موظف به اندازه گیری وزن بار و بررسی وسایل می باشند. 

در ایستگاه های بازرسی، چمدان، بار و محموله ی مسافران علاوه بر وارسی های فیزیكی به وسیله ی دستگاه اشعه ی ایكس و ردیاب های دستی مورد تفتیش قرار می گیرد. 

لازم به ذكر است كه حمل اشیا هایی اعم از قطعات یدكی، سلاح سرد و گرم ، قطعات تیز و برنده داخل كابین هواپیما ممنوع تلقی می شود. 

بهبود امنیت پرواز با مدیریت ریسك تكمیل می شود. مدیریت ریسك حاكی از بررسی و شناسایی مشكلات هواپیما قبل از پرواز است كه اقداماتی در خصوص تعمیرات آن صورت می گیرد. 

انسان به طور روزانه در معرض بلاها و خطرات طبیعی قرار دارد كه می تواند با گزارش مشكلات به افراد دیگر جان خود را از بلاها مصون دارد. در پروازهای هواپیمایی نیز گزارش به موقع اختلالات می تواند زمینه ی افزایش ایمنی و قطع زنجیره ی تلفات جانی گردد. 

از دیگر مشخصه های اساسی برای تأمین امنیت پرواز می توان به موارد زیر اشاره كرد:

•بستن كمربند ایمنی

•حفظ تمركز در موقعیت های اضطراری

•توجه به دستورالعمل های مهماندار هواپیما

•انتخاب یك شركت هواپیمایی ایمن با بررسی تاریخچه و سوابق سقوط

اختلال در امنیت پرواز 

سازمان بین المللی هواپیما در جهان سه عامل انسانی، ماشینی و محیطی را در ایجاد تداخل كاركرد پرواز هواپیما مؤثر بر می شمارد. 

نخستین عامل؛ انسان

در استخدام شركت های هواپیمایی در خصوص انتخاب پرسنل هوایی حدود 110 تست جسمانی و روانشناسی وجود دارد كه صحت سلامت كاركنان را تأكید می كند. در واقع برخورداری از تجارب، تخصص و سلامت جسمانی یك مقوله ی حائز اهمیت در پرواز موفق است. 

به عبارتی دیگر كوچك ترین خطای انسانی منجر به نقص و اشكالاتی در پرواز می گردد كه حوادث مرگ باری را رغم می زند. خطاهای كاركنان هواپیما شامل خطای بینایی، زبان، ارتباطات رادیویی، واحد های اندازه گیری، استرس و اختلالات روانی، خستگی، كهولت سن، عملكرد نامناسب، هماهنگی های خدمه ی پرواز می شود.

دومین عامل؛ مكانیزم هواپیما

اجزاء سازنده ی هواپیما اعم از مهندسی ساخت، استاندارد هواپیما و نوع طراحی  در شكل گیری امنیت پرواز نقش دارند. به عبارتی امنیت پرواز در كنار پرسنل های مجرب، به یك هواپیمای استاندارد نیاز دارد.

هر كشوری از یك سازمان هواپیمایی برخوردار است كه وضعیت سلامت و استاندارد هواپیما را بررسی می كند و نوعی گواهی نامه در خصوص پرواز را صادر می سازد. 

به منظور ارتقای ایمنی هواپیماها در طراحی آن ها پشتیبانی های متعددی تعبیه می شوند. به طور مثال بعضی از هواپیماها به موتور دو قلو مجهز هستند كه در صورت اختلال در كاركرد یك موتور، موتور دیگر روند كارایی را آغاز می كند و به سلامت هواپیما را به مقصد می رساند. 

سومین عامل؛ محیط

عوامل خارجی و محیطی در اطراف هواپیما نظیر ترافیك هوایی، اختلال ارتباطات، شرایط جوی نامناسب و اختلالات فرود هواپیما از جانب فرودگاه مقصد منجر به نا ایمنی پرواز می گردد. 

قوانین و مقررات هواپیماها در خصوص امنیت پرواز 

همانطور كه بیان كردیم شركت های هواپیمایی به منظور ارتقای ایمنی پرواز وزن محموله و اشیا داخلی بارها را به وسیله ی ردیاب دستی، اشعه ی ایكس و وارسی های فیزیكی مورد بررسی قرار می دهند. 

به عبارتی در روزهای گرم سال كه درجه ی دمای هوا بالا است، پرواز هواپیمای دارای محموله ی سنگین امری غیر ممكن تلقی می شود. 

وزن محموله های هواپیما برای هر مسافر به میزان مشخصی معین می شود كه از لحاظ امنیتی اهمیت بالایی در تأمین امنیت پرواز دارد. 

در قوانین شركت های هواپیمایی ذكر شده است كه ضرورت دارد بارهای تحویلی شامل لوازم شخصی و ضروری فرد نظیر لباس، كفش، تلفن همراه، پول، كتاب، دارو و... باشد. 

در شرایطی كه داخل چمدان وسایلی اعم از مایعات گازی، اسپری، ژل، چاقو، اشیاء منحنی با لبه ی تیز، قطعات یدكی و كبریت وجود داشته باشد، جهت حفظ امنیت جانی مسافران وسایل غیر مجاز به كارگو یا محموله به صورت امانتی داخل شركت هواپیمایی نگه داری می شوند. 

علاوه بر این، غذای مورد استفاده ی خلبان ها با یكدیگر تفاوت دارد. این وجه تمایز در خصوص پیشگیری از مسمومیت خلبان ها است. در واقع تفاوت در نوشیدنی و غذاها نوعی حركت پیشگیرانه به شمار می رود تا در صورت مسمومیت یك خلبان، خلبان دیگر از سلامت جسمانی مناسب برخوردار باشد.

مهمان داران قبل از پرواز هواپیما از مسافران خواستار خاموش كردن تلفن همراه می شوند. علت خاموش كردن تلفن همراه به امنیت سفر باز می گردد. در واقع در صورتی كه تلفن های همراه روشن باشند، نویز هایی داخل بی سیم خلبان ارتعاش داده می شوند كه تمركز او را مختل می سازد.