آسیاب دهنه رقه یكی از معدود آثار تاریخی ایران است كه هنوز در حال فعالیت است. سازه ای كه بیش از چهارصد سال قدمت دارد و هنوز مردم بشرویه و منطقه از آن استفاده می كنند، به همین دلیل آسیاب های بشرویه به یكی از جاهای دیدنی استان خراسان جنوبی تبدیل شده است. آسیاب دهنه، مربوط به دوره قاجار است و در شمال غربی روستای رقه در بخش ارسك از شهرستان بشرویه واقع شده است. این آسیاب در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۸۴ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آسیاب های بشرویه یكی از دیدنی های استان خراسان جنوبی هستند. این آسیاب های قدیمی در جاده قدیمی بشرویه به رقه قرار دارند. در جاده قدیمی بشرویه به سمت طبس هفت آسیاب قدیمی دیده می شود. این آسیاب ها به نامهای سروش، میرزا، زنگی، آقا (شیخی)، دهنه، میو (رودی) و فروغ شناخته می شوند. آسیاب دهنه رقه بشرویه در مجاورت قلعه دختر بشرویه قرار دارد. آسیاب های میو و فروغ هم بعد از قلعه واقع شده اند. این آسیاب ها در حقیقت به موازات جریان آب قنات بشرویه و به فاصله یك كیلومتر از یكدیگر ساخته شده اند. جالب اینجاست كه برخی از آسیاب های بشرویه هنوز فعال هستند. این اتفاق یك پدیده نادر در میان آثار باستانی محسوب می شود. همین گزینه می تواند برگ برنده منطقه نمونه گردشگری بشرویه باشد. زیرا بر خلاف سایر آثار باستانی گردشگران می توانند یك سازه قدیمی و باستانی را فعال و در حال كار ببینند.

هر آسیاب دارای مخزنی مدور است كه آب قنات از طریق یك كانال به آن جاری می شود. عمق این مخزن ۱۲-۱۰ متر، قطر دهانه آن ۲ متر و قطر كف آن نیم متر است. مجرای باریكی برای خروج آب از مخزن طراحی شده است. آبی كه از این مجرا خارج می شود از ارتفاع تقریبی ۵ متر بر روی توربین چوبی ریخته و آن را به حركت در می آورد. حركت این توربین سبب حركت اهرم و لغزیدن سنگ های آسیاب روی یكدیگر می شود. برای ریزش دانه های گندم نیز سیستمی طراحی شده تا به تدریج دانه ها را از سوراخ سنگ بالایی به میان این دو سنگ بریزد. در نهایت آرد گندم تنها با تكیه بر منابع طبیعی محدود كویر تولید می شود. درواقع آسیاب دهنه رقه بشرویه با مصالحی چون سنگ لاشه، گچ، ساروج، آهك، قلوه سنگ و آجرهای مربع شكل ساخته شده است. نكته جالب این است كه آسیاب دهنه رقه بشرویه كاملاً در زیر زمین احداث شده است. تاریخ ساخت این سازه ها به طور دقیق مشخص نیست. اما بنا بر برخی اسناد موجود مانند وقف نامه ها، كارشناسان قدمت آسیاب های بشرویه را حدود چهارصد سال تخمین می زنند. علاوه بر آن گفته می شود آسیاب دهنه قدیمی ترین آنها است. روستای رقه در فاصله هجده كیلومتری شهر بشرویه قرار دارد.








