آیین های ویژه روزهای تاسوعا و عاشورا یك بار در سال برگزار می شود و فرصت مناسبی است برای اینكه به سفر بروید تا با آداب و رسوم شهرهای مختلف در عزاداری سیدالشهدا آشنا شوید.استان خراسان
مهمترین شهری كه برای برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) در استان خراسان رضوی می توان به آن اشاره كرد، شهر مقدس مشهد است.
اگر می خواهید تعداد زیادی از هیات های حسینی را كه زنجیرزنی و سینه زنی می كنند یكجا و در جوار نوادگان سیدالشهدا ببینید بهترین گزینه سفر به مشهد مقدس است.
در مشهد همه عزاداری ها به حرم مطهر حضرت رضا (ع) ختم می شود. در روزهای تاسوعا و عاشورا خیابان های منتهی به حرم یعنی خبابان تهران، چهارراه شهدا و خیابان طبرسی چنان مملو از جمعیت عزادار و دسته های سینه زنی و زنجیرزنی است كه از چهار طرف حرم مطهر، محدودیت های ترافیكی ایجاد می شود. حتی هیات های عزاداری سایر شهرهای دور و نزدیك همچون تبریز، شیراز، اصفهان و حتی بندرعباس نیز در این ایام به مشهد می آیند.
شام غریبان در حرم امام رضا (ع) خیلی دیدنی است. در این مراسم همه خادمان حرم دور تا دور یكی از بزرگترین صحن ها شمع به دست می ایستند و یكی در وسط نوحه می خواند. مردم نیز همراه خادمان می شوند و شمع دست می گیرند. یك سینی بزرگ هم وسط صحن می گذارند كه با شن پر شده و شمع های روشن را در آن فرو می كنند.
از نذری های رایج در مشهد می توان به نان قاق و چای شیرین (برای صبحانه)، شله مشهدی و شربت اشاره كرد.
همچنین ظهر عاشورا در مراسمی در میدان طبرسی همه خیمه آتش می زنند. پس از آن نماز ظهر عاشورا در چهارراه شهدا نیز شكوه خاصی دارد.
مراسم حسن حسین هم یكی از مراسم رایج در استان خراسان جنوبی است. این مراسم در دهه اول محرم اجرا می شود. بهترین اجرای آن را می توانید در روستای بصیران از توابع بیرجند ببینید. در این مراسم وقتی عزاداران دور علم می چرخند دست چپ را روی دوش فردی كه پهلویش قرار دارد، گذاشته و با دست راست در حین چرخیدن دوبار به سینه و دو بار به پای خود می زنند و یك نفر كه معمولا بزرگ روستا است، اشعاری را می خواند. قسمت اول این ابیات توسط مداح یا ذاكر و قسمت دوم توسط عزاداران یا همان افرادی كه دور علم می چرخند تكرار می شود.
استان لرستان
یكی از عزاداری های رایج در استان لرستان به ویژه خرم آباد مراسم گل مالی است. روز عاشورا در خرم آباد مراسمی با نام محلی «ده خره اوفتایه» كه به مفهوم به گل افتادن است، اجرا می شود. در این مراسم، از پیر تا جوان، زن و مرد همه و همه با گلی تركیب شده از خاكی نرم و گلاب ناب خود را یك رنگ می كنند. بدین ترتیب عده ای در حوضچه های گل می ایستند و به بقیه در گل مالی كردن تنشان كمك می كنند. بعد از این كار جلوی آتش می ایستند خشك شوند و یادشان آیدكه از خاك ساخته شده و به خاك بازمی گردند. آنها سپس در دسته های منظم به عزاداری می پردازند.
همچنین بسیاری از زنان و مردان بروجرد در این استان در شامگاه عاشورا با تهیه 40 شمع، با پای برهنه و پوشیدن چند لایه جوراب و بدون اینكه با كسی صحبت كنند از این خانه به آن خانه رفته و شمع های خود را در 40 سقاخانه می گذارند. همچنین زن ها عموما كل صورت خود را می پوشانند.
آنها با این كار ضمن عزاداری، حاجات و خواسته های خودرا نیز یادآوری می كنند. این آئین به 40 منبر مشهور است. سقاخانه هم الزاما به معنای سقاخانه هایی كه در ذهن ماست، نیست؛ بلكه مردم درهای خانه خود را به روی دیگرانباز كرده و سینی بزرگی در ورودی خانه یا حیاط می گذارند و در آن شمعی روشن می كنند. این رسم در شهرهای دیگری چون كرمان هم رایج است.
استان همدان
در شهر همدان امامزاده ای به نام امامزاده عبدالله وجود دارد كه همه دسته های عزاداری از خیابان های مختلف به این بقعه می رسند و در آنجا عزاداری می كنند. روز سوم شهادت امام حسین و یارانش هم دسته های عزاداری با پوشیدن لباس های تعزیه و سوار بر اسب در خیابان ها رژه می روند.
یكی از نذری های رایج در این شهر هم آبگوشتی است كه عاری از هرگونه حبوبات است. غذاهای نذری در همدان مانندفرهنگ تغذیه آنها با ترشی یا با مربا سرو می شود.
روستایی به نام مریانج هم در استان همدان در این ایام خیلی معروف است؛ چرا كه غذای نذری مردمان این روستا در روز عاشورا فقط حلیم است و غیر از حلیم هیچ نذری دیگری توزیع نمی شود تا جایی كه همسایه ها برای دادن حلیم به عزاداران با یكدیگر رقابت می كنند.
استان گیلان
در شهر لاهیجان می توانیدمراسم زیبای 40 منبر را تماشا كنید.
كسبه لاهیجانی شمع های رشته ای تهیه می كنند. بدین ترتیب كه با آغشته كردنموم روی رشته های پنبه ای تقریبا ضخیم شمع می سازند و سپس آنها را در بسته ای 40 تایی و در كنار بسته های 40 دانه ای خرما روی طبق می گذارند و به كسانی كه می خواهند در مراسم 40 منبر شركت كنند، می فروشند.
این مراسم بعد از اقامه نماز مغرب و عشای تاسوعا شروع می شود. عده ای از مردم كه عصرهای پنجشنبه در خانه های شان روضه خوانی دارند منبرهای روضه خوانی را جلوی خانه های شان قرار می دهند و روی آن سینی و دو ظرف خالی و یك ظرف برنج خام می گذارند.
مردم هم شمعی روشن می كنند و خرما یا سكه ای داخل ظرف می گذارند و در عوض چند دانه برنج خام برمی دارند و این كار را تا 40 منبر انجام می دهند.
