اینجا جایی است كه شاید حتی نامش را هم نشنیده باشید اما مقصد بسیاری از توریست های خارجی بوده است. این جا «جم» است شهر اسرارآمیز، بام استان بوشهر. بوشهری های این منطقه ادعا می كنند گویش شان نزدیك ترین گویش به زبان فارسی اصیل است. مردمی كه كنار تخت پادشاهی جمشید سكونت دارند؛ درست كمی دورتر از قلعه ضحاك و مارهایی كه حالا چند هزار ساله شده اند. جم نزدیك ترین نقطه به خورشید است... شهری كه در میان بومیان منطقه مركز عالم لقب گرفته است.
جایی میان عسلویه و شیراز
شاید خیلی ها تا زیر گوش جم هم بیایند اما نادانسته سفر به این شهر را از دست بدهند. جم فاصله اندكی- چیزی در حدود یك ساعت از راه زمینی- با عسلویه دارد. مسیر دوم از شیراز می گذرد. اگر از مسیر جنوب شهر شیراز به مقصد جم با ماشین راه بیفتید، بعد از سه ساعت به این شهر می رسید. جم، نقطه اول بوشهر و نقطه آخر فارس است. البته راه آسان تری هم هست كه لازم نباشد برای سفر به جم، این شهرها را مبدا قرار دهید جم فرودگاه هم دارد. یك فرودگاه جمع و جور كه معمولاً در هفته یك پرواز از تهران به آن صورت می گیرد.
«جم» خنك ترین شهر استان بوشهر است و میزان رطوبتش هم از شهرهای همسایه اش بسیار كمتر. شهرهای استان بوشهر ارتفاعی كمتر از 100 متر از دریا دارند، اما جم با ارتفاع 700 متری نسبت به دریاهای آزاد، آب و هوای مساعد و بارش بیشتری به نسبت دیگر همسایه هایش دارد.
برفراز چگاسه
بومی های جم تا بفهمند غریبه ای سفر دیارشان شده است با آب و تاب و با همان لهجه شیرین شان از تاریخچه شهر برایتان می گویند اما هر چه این بومی ها در توصیف «جم» واژه ها را به هم گره بزنند، شما نمی توانید تصویر به درد بخوری از این شهر داشته باشید. در عوض می توانید راهی «چِگاسه» شوید و در چند ثانیه جم را زیر نظر بگیرید.
«چگاسه» نام تپه ای در این شهر است كه اگر بالای آن بروید، كل شهر را می بینید. البته لطفی كه این تپه یا تل در شب دارد، هرگز در روز عایدتان نمی شود. بنابر این چند ساعتی در شب را به مهمان چگاسه شدن اختصاص دهید.
اگر به دنبال معنا و ریشه «چگاسه» هستید كافی است چند حرف آن را جا به جا كنید تا به «چون كاسه» برسید. تپه چگاسه كه از دور به یك ظرف یا همان كاسه خودمان می ماند، كاملاً نا نامش هماهنگ است. چون كاسه در گویش جمی های به چگاسه تبدیل شده است.
اگر دلتان آمد، بی خیال این تپه خنك شوید، روی نقطه های مختلف شهر تمركز كنید آن وقت كوه بلندی را می بینید كه گاهی شبیه یك بستنی قیفی می شود كه انگار طبق قاعده خورده نشده است! انگار این كوه كه به آن «پوز پدری» یا «پردیس» می گویند، با همه كوه های دنیا فرق می كند.
افسانه و واقعیت
«پدر جمشید پیشدادی بعد از تولدش در این نقطه، همین جا غسل تعمید داده شده». «اولین جایی كه نفت در آن سوزانده شده است، این جاست»، «قدیمی ترین آتشكده زرتشتیان این جا بوده است.»، «شما الان روی اولین نقطه خاكی زمین ایستاده اید.»، «می بینید نزدیك ترین نقطه به خورشید است اما آفتابش نمی سوزاند.»
همه این جملات را از زبان جمی هایی می شنوید كه از خدا خواسته راهنمای افتخاری تان در شهر شده اند و برای تمام گفته هایشان دلیل و مدرك دارند. «پوز پُدری» نام همین كوه تاریخی و البته اسرارآمیز است. كوهی بلند كه باید حتما تجربه كوهنوردی را داشته باشید تا بتوانید از ارتفاعاتش بالا بروید.
بومی ها می گویند قلعه ضحاك داخل همین كوه بوده است و محل تولد پدر جمشید پیشدادی و تخت پادشاهی جمشید هم به همین دلیل هم نام شهر واژه «جم» را یدك می كشد.
اسرارآمیز بودن «پوز پدری» كه جمی ها یكی از مكان های مقدس قلمدادش می كنند، به همین جا ختم نمی شود. جمی ها توضیح می دهند كه این جا میدان مغناطیسی است و وقتی بیماری سراغ اهالی این دیار می آید، شف می گیرد. آقای ریزی یكی از ریش سفیدان جم می گوید: «خارجی هایی كه به جم می آیند، كاملاً به این امر باور دارند. بیشترشان ساعت ها را در این جا می گذرانند چون می دانند مشكلات جسمی شان یا رفع می شود یا تخفیف پیدا می كند.»
آنها برای اثبات حرف شان یك آزمایش عینی را هم پیشنهاد می كنند. ماشین مسافرها را روی جاده كنار كوه خاموش می كنند و ترمز دستی را پایین می كشند با این كه شیب جاده به سمت مخالف كوه است اما ماشین بدون اغراق به سمت پوز پدری كشیده می شود. برای اثبات اینكه جم و به طور دقیق تر پوز پدری اولین نقطه خاكی جهان است هم دلایلی دارند. برای همین نام چند محقق و باستان شناس را هجی می كنند و اصرار دارند كه آن ها را یادداشت كنید و بعدها در اسناد معتبر به دنبال ادعایشان باشید.
پیش گویی یادگار ضحاك
دیدنی های جم به آن چه گفتیم، محدود نمی شود. این شهر آن قدر برایتان گفتنی دارد كه باید چند روزی را در آن بگذرانید تا چیزی را از قلم نیندازید. مثلاً در فاصله اندكی از پوز پدری، امامزاده ای معروف به پیر بی بی بانو هست كه از اماكن مقدس این شهر محسوب می شود چند متر دورتر از این امامزاده حفره ای در صخره هست كه به قول جمی ها مار مقدس در آن خانه دارد. اگر حاجتی داشته باشید و آن را با صدای آهسته كنار این روزنه زمزمه كنید و جناب مار از صخره بیرون بیاید یعنی حاجت روا می شوید! و گرنه باید شانس تان را روی رویاهای دیگرتان امتحان كنید تا بلكه یكی از آنها به مذاق مار خوش بیاید و بتوانید از او «بله» بگیرید!
این طور كه بومی های جم می گویند عمر این مار آن قدر زیاد است كه در خاطرات پدربزرگ مادربزرگ های ریش سفیدهای جم هم قصه هایی از آن هست. خیلی ها دلیل عمر زیاد این مار پیش گو را مغناطیس موجود در فضای زندگی اش می دانند و خیلی ها هم معتقدند سال ها پیش عمر جاودانه نصیب او شده است. برخی هم با استناد به خاطرات اجدادشان آن را یادگاری از قلعه ضحاك می دانند.