اگر اهل تماشای بناهای تاریخی هستید و عادت دارید از گلچین تاریخی های هر شهر دیدن كنید، پیشنهاد می كنیم یك سفر كوتاه به سمنان داشته باشید تا بتوانید آرامگاه پیر علمدار را در این استان و در شرق شهر دامغان ببینید.
آرامگاهی كه در محله خوریا نزدیك مسجد جامع و مدرسه حاج فتحعلی بیگ قرار دارد و در آن محمد بن ابراهیم پدر ابو حرب بختیار ملقب به پیر علمدار، حاكم ایالت قومس به سلطنت محمد غزنوی دفن شده است.
آرامگاه پیر علمدار از جمله بناهای تاریخی شهر دامغان است كه به برج معروف شده و یكی از بهترین نمونه‌های معماری آرامگاهی است. تاریخ ساخت آرامگاه را به سال 417 قمری نسبت می دهند اما این آرامگاه در سال 1310 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 79 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
چشمگیرترین بخش آرامگاه را روی نوار حاشیه قوس سردر، خواهید دید. یعنی كتیبه‌هایی تزئینی كه روی آنها بقایای نوشته‌هایی با گچبری زیبا قابل تشخیص هستند
ورودی آرامگاه یك قاب مستطیل شكل است كه سردر و ستون‌هایی پیل پا مانند آن را دربرگرفته‌اند. اولین چیزی كه در آرامگاه پیر علمدار توجه تان را جلب خواهد كرد، كتیبه‌ای است كه به خط كوفی نوشته شده.
این كتیبه به جا مانده از ایوانی مقرنس است كه در گذشته در اطراف آن كتیبه ای از گچ بوده ولی اكنون از آن ایوان فقط كتیبه ای به چشم می خورد كه رویش نوشته شده:
بسم الله الرحمن الرحیم امر ببنا هذاالمسجد الشرف المولی المعظم خلیفه العرب والعجم سلطان قضاه الشرق كافل مصالح الخلق والدین عمل حاجی بن الحسین البنا الدامغانی غفرالله له
بعد از آن، چشمگیرترین بخش آرامگاه را روی نوار حاشیه قوس سردر، خواهید دید. یعنی كتیبه‌هایی تزئینی كه روی آنها بقایای نوشته‌هایی با گچبری زیبا قابل تشخیص هستند. بخش بالای برج شامل 7 نوار با تزئینات زیبای آجر تراش و یك كتیبه تسمه‌ای است كه دورتا دور پیكره برج را فراگرفته‌اند.
نگاره‌هایی كه در گوشه و كنار آرامگاه به چشم می خورند، به دو روش هندسی و دوردار كار شده‌اند. بدنه استوانه‌ای برج این آرامگاه دو بخش دارد. قسمت پایین كه حدود نیمی از ارتفاع كلی برج را دربرمی‌گیرد، آجركاری ظریف و ساده بدون بندكشی دارد و در این بخش فقط دروازه ورودی بنا جا گرفته كه با تزئینات خود یكنواختی سطح برج را تغییر می‌دهد.
نمای خارجی آرامگاه با گنبد مدور آجری كم‌خیز آن از نمونه‌های ارزشمند معماری آغاز قرن پنجم هجری قمری ایران به شمار می‌رود. ارتفاع گنبد این مقبره 13 متر، قطر داخلی آن چهار و نیم متر است. همچنین این بنا در فضای داخل و خارج، طرحی دایره شكل دارد. درگاه ورودی آن هم در جنوب غربی رو به سوی مسجد و صحن است.
