اصفهان شهری قدیمی ‌با مساجد زیبا

اصفهان شهری قدیمی ‌با مساجد زیباست.این شهر دارای دو مسجد تاریخی است كه در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده، یكی مسجد امام و دیگری مسجد جامع عتیق.

اگر در محله‌های قدیمی ‌شهر اصفهان راه بروید، در هر كوچه و برزن می‌توانید مسجدی تاریخی را ببینید كه گاه عمرشان به قرون اولیه اسلام می‌رسد اما بیشتر این مساجد از دوران صفویه به جای مانده‌اند به همین دلیل شاید بتوان اصفهان را غیر از قطب گردشگری تاریخی به نوعی یكی از قطب‌های مهم گردشگری زیارتی هم نام برد، برای هر گردشگری شیرین است كه نمازش را در مسجدی تاریخی اقامه كند، مسجدی كه می‌داند مردم از صدها سال پیش در آن نماز می‌خواندند و هر سجاده‌اش یادگار ایرانیان گذشته است.

 مسجدی جهانی
به جرأت می‌توان گفت كه مسجد جامع عتیق اصفهان با آن شاخصه‌های منحصر به‌فردش، موزه ای برای معمارى ایران است؛ آلبومى از هنر معمارى ایرانى ـ اسلامی. این مسجد را می‌توان نگین مساجد اصفهان نامید.این مسجد كمتر مورد توجه گردشگران بوده و به همین دلیل آن را مفصل‌تر معرفی می‌كنیم.

در اوایل قرن سوم هجری قمری، این مسجد كهن ویران شده و بر ویرانه‌های آن مسجدی بزرگ‌تر نزدیك به ده جریب ساخته شده است كه طرح شبستان ستوندار آن با میانسرایی در میان و شبستان‌هایی پیرامون آنكه بخش جنوبی با شش دهانه، شمالی با چهار دهانه و شرقی و غربی با دو دهانه ساخته شده بوده است.

در سده چهارم در روزگار آل بویه بخش‌هایی به ساختمان مسجد اضافه شد؛ بدین‌گونه كه یك دهانه به شبستان‌ها با كوچك‌تر كردن میانسرا افزوده شد،ستون‌های نما دارای آجر‌كاری شد اما در سده پنجم و ششم (پس از آتش‌سوزی سال 515 هجری قمری )دگرگونی‌های بنیادی در معماری مسجد رخ داد و مسجد به چهار ایوانی تبدیل شد.

باید گفت كه مسجد جامع اصفهان از مساجدى است كه محراب‌هاى متعددى دارد .بلند آوازه‌ترین محراب آن در ضلع شمالى ایوان غربى آن در شبستانى كه به وسیله اولجایتو فرمانرواى ایلخانى ساخته شد قرار دارد. این محراب نمونه نفیسى از تزئین گچبرى است و در دو سوى تورفتگى تاق‌دار آن دو ستون كوچك تعبیه شده و كمان نوك تیزى بالاى آنها را به هم متصل مى‌كند .

همچنین مسجد جامع عتیق اصفهان در فهرست آثار جهانی یونسكو قرار گرفت.این مسجد در سی و ششمین اجلاس كمیته میراث جهانی یونسكو در شهر«سن پترزبورگ» روسیه توانست صفت جهانی شدن را از آن خود كند.

موعه آثار به جای مانده از این مسجد، كاشیكاری منقش به اشعار نظامی‌، كاشیكاری معرق كتیبه به خـط آرامی‌پیش از اسلام، گچبری از دوران ساسانی، انواع سفال و شیشه با رنگ‌های آبی، زرد و قرمز با روكش طلا متاثر از هنر ساسانی است .در مدت 25 سال كاوش‌های باستان‌شناسی در محـدوده این بنا تاكنون بیش از 10 هزار قطعه انواع شیشه، 500 قطعه گچبری، 200 نقاشی دیواری و پنج هزار قطعه انواع سفال از حفاری‌های این مسجد به دست آمده است.

این مسجد در سال 1310 با شماره 95 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.علاقه‌مندان به تماشای این مسجد نیز می‌توانند به میدان قیام، سبزه میدان، خیابان ‌هارونیه مراجعه كنند.

 مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله از شاهكارهای معماری و كاشیكاری قرن یازدهم است و به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال بنا شده است . سر در معرق این مسجد تا پایان سال 1011 ساخته شده و اتمام ساختمان و تزئینات آن در سال 1028 قمری پایان یافت.

كتیبه سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی دز سال 1012 قمری است و معمار و بنای مسجد، استاد محمد رضا اصفهانی بوده است كه نام او در داخل محراب مسجد در دو لوحه كوچك آورده شده است.شیخ لطف‌الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از قراء جبل عامل؛ لبنان امروزی بوده است كه به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داد.

به منظور تجلیل از او این مسجد برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و وجه تسمیه مسجد مزبور به نام شیخ لطف‌الله از همین جهت است. شیخ لطف‌الله شش سال قبل از در‌گذشت شاه عباس اول

درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب كتیبه‏هایى به خط علیرضا عباسى و خطاط دیگرى كه باقر نام داشته است، دیده مى‏شود.این مسجد هم در میدان نقش جهان ضلع شرقی قرار دارد.

تنها مسجد غیرمتقارن دنیا
مسجد امام، تنها مسجد در دنیاست كه در تمام اجزایش هیچ‌گونه تقارن و همانندی به چشم نمی‌خورد؛این مسجد در ضلع جنوبی میدان نقش جهان اصفهان واقع است و در زمان صفویان، برای اقامه نماز جمعه توسط شاه، درباریان و مردم عامه ساخته شد.

 اگر در ورودی را با دقت نگاه كنید، پی می‌برید؛ برعكس دیگر مساجد تقارنی در آن نیست؛ علاوه بر زیباتر شدن آن، دو نوع نظر درباره آن وجود دارد؛ نظر اول این است كه چون خداوند یكی است و بی‌همتاست و دیگر اینكه نمادی از آغاز زندگی كه از یك گلدان شروع می‌شود و در طرف دیگر پایان زندگی و مرگ آدمی ‌است؛ حتی سكوهای مقابل مسجد هم با یكدیگر متفاوتند و زمانی كه قدم به صحن مسجد می‌گذاریم، باز هم این عدم تقارن و یكسانی در همه جا مشهود است. روی در ورودی مسجد، جای سه گلوله است كه گفته می‌شود، در زمان جنگ با روس‌ها ایجاد شده است.

پس از طی یك حیاط كوچك، وارد یك سالن خالی می‌شوید. در كف آن یك قطعه سنگ با رنگی متفاوت و تیره جلب توجه می‌كند.

 این سنگ را «سنگ شیطان» می‌نامند. مؤذن با ایستادن روی آن و اذان گفتن، به دنیا پشت می‌كند؛ همچنین وقتی در این سالن كسی چیزی بگوید و یا با ایجاد كوچك‌ترین صدا، هفت بار انعكاس آن شنیده می‌شود؛ درنتیجه زمانی كه مؤذن در آنجا اذان می‌گفت، در تمام میدان صدایش می‌پیچید.

 دیگر مساجد اصفهان

در اینجا تنها به تعدادی از مساجد تاریخی اصفهان اشاره می‌كنیم:

مسجد جمعه: به جا مانده از دوره دیالمه، ثبت در سال 1310.نشانی: محله باب المسجد

مسجد شیعا: به جا مانده از دوره سلجوقیان.ثبت در سال 1310، نشانی: میدان قیام، سبزه میدان، خیابان‌ هاتف

مسجد میدان: به جا مانده از دوران سلجوقیان، ثبت در سال 1311، نشانی: انتهای خیابان میرعماد، در امتداد راسته بازار بزرگ شهر

مسجد علی: به جا مانده از دوره سلجوقیان و صفویه.ثبت در سال 1310.نشانی: میدان قیام سبزه میدان، خیابان ‌هارونیه

مسجد ساروتقی: به جا مانده از صفویه،ثبت در سال 1310، نشانی: میدان امام، بازارچه حسن آباد، كوی امامزاده

مسجد حكیم: به جا مانده از صفویه، ثبت در سال 1313، نشانی: خیابان عبدالرزاق

 مسجد شمس‌آباد: به جامانده از صفویه، ثبت در سال 1348، نشانی: خیابان شیخ بهایی

مسجد آقانور: به جامانده از صفویه، ثبت در سال 1377، نشانی: محله تاریخی دردشت، كوچه مسجدآقا نور

مسجد وزیر: به جامانده از دوران صفویه، ثبت در سال 1321، نشانی: خیابان ملاحبیب الله شریف، ابتدای گذر در اصفهان

مسجد درجوباره: به جا مانده از قرن دهم، ثبت در سال 1315، نشانی: میدان قیام، سبزه میدان، بازار غاز

مسجد ایلچی: به جامانده از قرن یازدهم، ثبت در سال 1315، نشانی: چهارراه شكرشكن، چهارراه احمدآباد

مسجد سرخی: به جا مانده از قرن یازدهم، ثبت در سال 1315، نشانی: چهارباغ پایین، كوچه مسجد سرخی

مسجد خان: به جا مانده از قرن یازدهم، ثبت در سال 1318، نشانی: خیابان ولیعصر، كوچه مسجد خان

مسجد علیقلی آقا: به جا مانده از قرن 12، ثبت در سال 1313، نشانی: خیابان مسجد، سیدچهارسوق علیقلی آقا

مسجد ركن‌الملك: به جامانده از قرن 13، ثبت در سال 1357، نشانی: مجموعه تخت فولاد

مسجد رحیم‌خان: به جامانده از قاجاریه،ثبت در سال 1377، نشانی: محله نونارون، كوچه مسجد رحیم خان