كوه خواجه زاهدان

در سال ۱۳۷۰ نیز میراث فرهنگی به كار بررسی و نقشه برداری از آثار كوه خواجه پرداخت و پس از كاوش های مختلف در سال های متمادی در این محل ‪ ۱۱ اثر از دوران تاریخی مختلف كشف شد .

تزیین های معماری بكار رفته در برخی قلعه های این بنا شباهت به شیوه یونانی دارد ، سر ستون هایی به سبك دور یك با پیچ های توماری ، تزیینهای دیگری مانند گل كوچك پرپر به صورت نیلوفری (لوتوس) ، از هنر هخامنشی اقتباس شده است و بعضی از آنها به هنر بینالنهرین نیز شباهت دارد .

كوه خواجه در میان ادیان سه گانه كهن شامل اسلام ، مسحیت و زرتشت ( ایران باستان) از اهمیت و قداست زیادی برخوردار بوده است .

این كوه نام خود را از آرامگاه خواجه مهدی یكی از دوستداران خاندان علوی كه مزارش بر فراز این كوه واقع شده ، گرفته است .

خواجه غلطان ، كوه نور ، كوه موعود و كوه باطنی از دیگر عناوینی است كه این كوه به آنها نامیده شده است .

این بنا برای مسیحیان نیز مقدس است زیرا كه آورده اند ، در زمان تولد حضرت مسیح در بیت الله سه مغ ( روحانی ) برفراز این كوه ایستاده و نظارهگر نوری كه از این پیامبر خدا در هنگام تولد ساطع می شد ، بودند و آن سه به مسیح ایمان آوردند .

مقبره خواجه مهدی و قبرستانی كه از دوره اسلامی ، اتاق پیر گندم دریان و اتاق بیباد در كوه خواجه باقی مانده این بنا را برای مسلمانان نیز مقدس كرده بطوری كه در اعیاد مذهبی ، ملی و ایام تعطیل زایران برای زیارت به این مكان می آیند .

از مهمترین آثار بر جای مانده از دوران تاریخی در كوه خواجه " كهن دژ " ، " كك كوهزاد " و قلعه " كافران " كه برخاسته از تمدن عظیم ساسانی و اشكانی است را می توان نام برد .

آتشدان ، اتاق طواف ، رواق هایی با نقاشی های دیواری زیبا و محلی كه گالری نام گرفت به خاطر وجود تعداد زیادی از نقاشی های دیواری از پرتره پادشاهان ، بزرگان و داستانهای مذهبی با كادر و قابی در اطراف كه در تمام نقاط اتاق خودنمایی می كند و حتی تا سقف نیز كشیده شده از جمله آثار مهم كشف شده در كوه خواجه سیستان است .

نقاشی دیواری سه مغ یا سه پادشاه ، نقش خدای " اوروس " خدای پیروزی سوار بر اسب ، نقش شاه و ملكه و تصاویری از بزرگان پارتی و برج و بارو های قلعه نیز از نقوش اصلی این بنای به جای مانده از تمدن عظیم ایرانی است .

دو نقش برجسته گلی با تصویر سه سوار بر اسب در حال حركت در پشت هم و دیگری تصویر شیری كه یورش برده بسوی فردی كه سوار بر اسب است كه بوسیله میخ های چوبی به دیوار نصب شده از دیگر آثار بدست آمده از كوه خواجه است .

در كاوش های انجام شده در كوه خواجه و قلعه های موجود در آن ، دیوار هایی با ارتفاع‪ ۴۰ متر كه با خشت ساخته شده و بیش از یك هزار سال قدمت دارد نیز كشف شده اند .

روزگاران نه چندان دور دریاچه هامون پر آب بود و كوه خواجه به مانند جزیره ای سربر آورده از میان آب های این دریاچه از دور خودنمایی می كرد .

آن زمان كوه خواجه و قلعه اشكانی آرام گرفته بر پشته آن خوشبخت بودند .

خوشبخت از آن رو كه انسان كمتر می توانست به آن دسترسی داشته باشد و همه از دور به زیارت این كوه مقدس می پرداختند .

اما به مرور زمان با استمرار خشكسالی و خشكی دریاچه هامون و نیز قهر طبعیت این بنای مهم در آستانه تخریب قرار گرفته است .

با این وجود سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان این بنای عظیم را به همراه دو اثر منحصر بفرد دیگر سیستان به نام های شهر سوخته (‪ ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد ) و دهانه غلامان ( شهر هخامنشی ) برای ثبت در فهرست آثار جهانی به سازمان علمی ، فرهنگی ، تربیتی و آموزشی ملل متحد ( یونسكو ) پیشنهاد داده است .

منطقه سیستان با جمعیت ‪ ۵۰۰ هزار نفر و دو شهرستان زابل و زهك در شمال استان سیستان و بلوچستان قرار دارد