خرانق، بخشی است در فاصله 65 كیلومتری شهرستان اردكان و در مسیر طریقالرضا كه صاحب یكی از دیدنی ترین بناهای ایران است. منارجنبان خرانق تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا است كه شاید اگر در جایی دیگر از ایران بود، روزانه هزاران نفر از دوستداران میراث كهن ایران برای دیدن آن راهی یزد می شدند.
منار جنبان خرانق با نوع معماری خارق‌العاده خود كه با زور دست به حركت در می‌آید، یكی از دیدنی ترین منارجنبان های دنیا است كه روی آن هیچ كاشی كاری ای به چشم نمی خورد و پیكره آن تمام خشتی است. قدمت بنای اولیه بنای این منارجنبان به ساسانیان می‌رسد.
این منارجنبان 3 طبقه بوده و در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق بر پا شده كه قدمت آن از خود مسجد بیشتر است .این منارجنبان دو راه‌پله مجزا برای بالا و پایین آمدن دارد و نكته جالب این است كه جنبیدن این منارجنبان به وضوح قابل دیدن است. از این مناره كه مرتفع ترین بنای منطقه است، در قدیم به عنوان فانوس خانه و برج دیده بانی استفاده می شد. منارجنبان خرانق ارتفاع 15 متری از بام مسجد دارد كه از نقاط مختلف منطقه می توان آن را تماشا كرد. در گذشته قسمت بالایی این مناره، ساختاری چوبی داشته كه بر اثر زلزله و وزش باد كج شده است و اهالی از بیم افتادن آن را بریده و پایین آورده اند.
منار جنبان خرانق یك راه پله حلزونی دارد كه شامل دو ردیف پله برای رفت و برگشت است و نظیر آن در یكی از مناره های مسجد جامع یزد به كار گرفته شده است .عرض پلكان های داخل آن در قسمت پایین 60 تا70 سانتی متر است و در قسمت بالا به 40 تا 50 سانتی متر می رسد.
چرا مناره می لرزد؟
به كاربردن آجرهایی با ویژگیهای خاص كه ضریب ارتجاعی بالاتری نسبت به آجرهای به كار رفته در بخش های دیگر دارد باعث لرزیدن منار جنبان ها می شود. گفته می شود كه تقریبا همه مناره ها این خاصیت را دارند اما شاید كوتاهتر بودن منارجنبان ها سبب تكان خوردن كل بنا می شود.
به جز منار جنبان معروف اصفهان و منارجنبان خرانق، مناره های جنبان دیگری هم وجود دارند. مثلا مناره مسجد اشترجان در 40 كیلومتری غرب اصفهان كه قسمت اعظم آن تخریب شده یا یكی از مناره های مسجد حضرت علی (ع ) در بصره كه بنا به نظر ابن بطوطه، سیاح معروف مراكشی در قرن هشتم قمری، تكان می خورده و از این جهت ارزش مسجد را برای زائرین دوچندان كرده است.
