دیدار از پاتوق دزدها حتما میتواند موضوع جذابی برای یك سفر ماجراجویانه باشد؛ كمینگاههایی كه از زمانهای دور باقی ماندهاند و برگی از تاریخ ایران را تشكیل میدهند.
روی «دژ كرشاهی» یا «قلعه دزدها» در نزدیكی روستای ابوزیدآباد هنوز هم آثار گلولههای توپ از نبرد نیروهای دولت رضاشاه و حسین كاشی، یاغی معروف دیده میشود.
برای رفتن به ابوزیدآباد و دیدن قلعهای كه روزگاری كمینگاه راهزنان كویری بوده، باید 70 كیلومتر از شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان دور شد و پس از گذر از ابوزیدآباد، راه روستای قاسم آباد را در پیش گرفت، 30 كیلومتر بعد از روستا، قلعه دزدها دیده میشود.
پس از عبور از شهر ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل، به روستایی به نام قاسمآباد میرسید كه پس از ورود به روستا و گذر از آن، راه خاكی به سمت شمال وجود دارد كه پس از طی مسافت ۳۰ كیلومتر به قلعه كرشاهی میرسد. از مرنجاب هم میتوان به این قلعه رفت، دژ در حاشیه غربی كوههای یخ آب است.
با آن كه قلعه حاضر قدمتی 130 ساله دارد، اما گفته میشود شالوده آن پیش از اسلام بنا شده است. كرشاهی از خشت و گل ساخته شده و مساحتی بیشتر از چهار هزار متر مربع دارد. سازه خشتی قلعه چنان محكم و پیچیده بنا شده كه در مقابل یورشهای مغولها هم تاب آورده است. مغولها زمانی كه قلعه را محاصره میكنند، بر این تصورند كه با تمام شدن آب و آذوقه، ساكنان تسلیم و قلعه تسخیر خواهد شد، اما غافل از آنكه معماری كویری قلعه به شكلی است كه سطح زمین آن با سفرههای زیر زمینی كمترین فاصله را داشته، حوضی كه حالا هم در وسط دژ دیده میشود، گویای همین موضوع است. قلعه جدا از این معماری دوراندیش، به تونلهای مخفی مجهز بوده كه هنگام شبیخونهای شبانه به دشمن به كار میآمد. نایب حسین خان كاشی قلعه خود را روی ویرانههای همان دژ قدیمی برپا كرد.

قلعه در دورههای مختلف بارها بازسازی شده تا جلوی پیشروی دشمنانی را كه قصد داشتند از راه كویر به مركز ایران نفوذ كنند بگیرد. پس از آن قلعه مقر حاكمان و راهزنان دیگر شده است. آخرینبار هم همان راهزن معروف دوره رضاشاه، حسین كاشی قلعه را بازسازی كرد، البته در اواخر دوره قاجار.
حسین خان آن زمان بر كل منطقه كاشان از نطنز تا ساوه تسلط داشت و یاغیگری میكرد و عاقبت به دستور رضا شاه كشته شد.
قلعه كرشاهی با این تاریخ اسرارآمیز و معماری پیچیدهاش در دل كویر با آن كه میتواند جاذبهای برای سفرهای كویری باشد و شایسته مرمت، حفاظت و احیای دوباره است، اما سالهاست به حال خود رها و به متروكهای مخروب تبدیل شده است و فقط هر از گاهی مقصد كویرنوردان و گردشگران میشود.

به جز دژ كرشاهی یا دزد قلعه كه گفته میشود بعد از زلزله بم و تخریب ارگ بم، بزرگترین قلعه خشتی ایران به شمار میآید، چندین قلعه دیگر هم وجود دارد كه عنوان دزد را یدك میكشند و كمینگاه راهزنان و یاغیان بودهاند، دزد قلعه در شهرستان نوشهر یكی از همین قلعههاست كه در فهرست آثار ملی هم ثبت شده است.
دزد قلعه به عصر آهن دو مربوط است كه در روستای دوآب بخش كجور شهرستان نوشهر واقع شده و سال ۱۳۸۲ هم به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده است.



