گوردخمه‌های سه گانه اسحاق‌وند یكی از اسرارآمیزترین آثار تاریخی استان كرمانشاه است كه در شهرستان هرسین قرار دارند. این گوردخمه‌ها در 25 كیلومتری جنوب غربی شهرستان هرسین و در شمال شرقی روستایی به نام «ده نو» قرار دارند.
نام این گوردخمه‌ها از روستایی به نام «اسحاق وند» كه در همان حوالی است گرفته شده، اما این گوردخمه‌ها در میان اهالی محل به «فرهاد تاش» نیز معروف هستند. این مجموعه شامل سه گوردخمه است.
ماد یا هخامنش؟
در دهه 1960م یك هیات باستان شناسی آلمانی به سرپرستی هاینز لوشای و ولفرام كلایس آثار باستانی زیر دهكده بیستون را كاوش كرده و در نتیجه بقایای معماری این سنگ تراشه ها از زیر خاك پدیدار شد كه آن را یك كاخ معرفی كردند. با این حال باستان شناسان آلمانی نتوانستند رابطه این بقایای معماری را با صفه فرهاد تراش توضیح دهند. فقط بعدها والتر سالزمان پیشنهاد كرد كه شاید صفحه فرهاد تراش نیز اثری ساسانی بوده و قصد داشته اند آثاری مشابه طاق بستان كرمانشاه در آنجا حجاری كنند.
پیش از این، گوردخمه‌ها را به دوره ماد نسبت می‌دادند، ولی امروزه در مورد زمان ساخت آنها اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. هرتسفلد، باستان‌شناس برجسته، آنها را به دوره هخامنشی نسبت می‌دهد و معتقد است كه گوردخمه میانی قبر «گئومات مغ» است.
عده‌ای دیگر انتساب آن را به "گئومات مغ" بی‌پایه و اساس می‌دانند. در پژوهش‌های اخیر این گوردخمه‌ها را به دوره سلوكی نسبت داده‌اند. چراكه در زمان اشكانیان نقش آتش‌دان و پیكره شخصیتی كه هر دو دست‌هایش را بلند كرده و از پشت شی را گرفته، حجاری شده است.
مردان پسِ دخمه ها
از میان این سه گوردخمه، گوردخمه سمت راست بالاتر از دو گوردخمه دیگر قرار دارد. گوردخمه سمت چپ به شكل طاقچه‌ای به عمق 85 سانتیمتر و عرض 2.10 متر است. گوردخمه میانی به عمق 1.75 و عرض 1.63 متر و گوردخمه سمت راست به عرض 2.10 متر است.
اطراف هر یك از این گوردخمه‌ها قاب‌بندی شده است. در قسمت بالای گوردخمه میانی، تصویر مردی به حالت تمام قد، به ارتفاع 1.87 متر و با چهره‌ای نیمرخ حجاری شده است. این شخصیت لباس چین دار بلندی به تن دارد و دست‌های خود را حالت نیایش در جلوی صورت خود قرار داده است.
در مقابل او مشعلی به ارتفاع 83 سانتیمتر و سپس آتش‌دانی به ارتفاع 94 سانتیمتر دیده می‌شود. در پشت این آتش‌دان، فردی به ارتفاع 80 سانتیمتر حجاری شده كه دست‌هایش را بلند كرده و از پشت یك شی را گرفته است.
افسانه های محلی
باور مردم برآن است كه این سنگ ها به داستان شیرین و فرهاد ارتباط دارد. آنها فرهاد تاش را تغییر نام یافته فرهاد تراش تعبیر كرده و می گویند این آثار، به دست فرهاد تراشیده شده اند.
در ضلع شرقی همین كوه فرهادتاش، دهانه غاری وجود دارد كه "اورل استین" مستشرق اروپایی هنگام بررسی منطقه غرب كشور، از این غار نام برده و ظاهراً نتوانسته وارد آن شود. حوالی منطقه فرهادتاش نمونه های فسیل دریایی زیادی وجود دارد و به همین دلیل مردم محلی معتقدند پیش از این در این منطقه دریای عظیمی وجود داشته است.
این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۸۸۷ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
