20 اثر ثبت شده در فهرست میراث ملی ایران

۲۰ اثر از استان‌های اصفهان، كردستان، چهارمحال و بختیاری و آذربایجان شرقی در جلسه كمیته ثبت حریم آثار غیرمنقول توسط اعضای كمیته ثبت حریم آثار ملی غیرمنقول برای ثبت در فهرست آثار ملّی تایید شده است.

1. بافت و منظر فرهنگی اورامان تخت
روستای اورامان كه در دامنه رشته كوههای زاگرس و در ابتدای حوزه آبریز رودخانه سیروان واقع شده با توجه به معماری خاص و ویژگی های مختلف یكی از روستاهای مهم و ارزشمند كشور است.

 این روستا علاوه بر داشتن معماری زیبا، دارای چشمه‌ها، آبشارها و طبیعتی سرشار از زیبایی منحصر به فرد در استان كردستان است و در كنار رودخانه تنگیور قرارگرفته كه به رودخانه سیروان می‌پیوندد. رودخانه خروشان تنگیور كه از میان آبادی می‌گذرد آن را به د وقسمت تقسیم كرده است و خانه‌های روستا با سنگ و بیشترشان به صورت خشكه چینی ساخته شده است.
 
3. روستای تاریخی ژیوار
روستای ژیوار در منطقه هورامان استان كردستان، شهرستان سروآباد در جنوب كوه‌های كوسالان و در  كنار رودخانه سیروان واقع شده است. ژیوار در گویش كردی به معنی زنده است. 

 این روستا با توجه به شیب كوه و محیط در دره ای تنگ به صورت پلكانی ساخته شده وبناهای  آن را باغ های انار، انگور وانجیر فرا گرفته است. پیشینه روستا به دوره صفوی برمی گردد و تا كنون نیز زندگی در آن جریان دارد و از روستاهای ارزشمند و زیبای كشورمان است.

4. حمام پنج شنبه دین
حمام پنج شنبه دین ۵/۲ × ۱۴ × ۲۱ متر وسعت دارد و شامل بخش های هشتی، سربینه، گرمخانه، میاندر و خزینه است. پس از هشتی راهرویی كوتاه ارتباط با سربینه چهر گوش حمام را میسر می كند. سقف گنبدی سربینه بر چهار ستون سنگی با سرستون پلكانی استوار است. میاندر حمام در ضلع جنوبی سربینه و با چرخش ۹۰ درجه به گرمخانه متصل می شود.

فضای گرمخانه به نسبت فضای كوچكتری است و با شكل چلیپایی دارای ستونهایی مانند سربینه است. خزینه مسدود شده حمام در منتهی الیه ضلع قرار دارد. این بنا از آثار ارزشمند دوره قاجار در محله جوباره اصفهان است.

5. حمام ساحل زرین شهر
حمام ساحل در شهر زرین شهر، شهرستان لنجان، استان اصفهان قرار دارد. حمام مساحتی در حدود ۴۰۰ متر مربع دارد. حمام دارای دو بخشی قدیمی و نوساز است كه بعدها به آن اضافه شده است. بخش قدیمی شامل و شامل بخش¬های سربینه، گرمخانه، خزینه است.

  سقف حمام با استفاده از گنبهایی پوشیده شده كه در بخشهایی بر روی ستون¬هایی قرار گرفته است. 

6. سرجه دشت فین
بنای تاریخی سرجه احتمالا در اواخردوره صفوی و اوایل قاجار جهت اتراق سرجه پیما (مقسمآب) به همراه آب انباری(هوت) درعمق تقریباً ۳ مترساخته شده است.

 این بنا حدود ۴۰ متر مربع وسعت دارد و از بناهای  مهم كاشان در ارتباط  با  نظام آبیاری است.

7. آب انبار دروازه قدیم
آب انبار دروازه قدیم سفید شهر از مخزن، سردر و پاشیر تشكیل شده است. بنا از آجر ساخته شده گنبد مخزن به شكل نیم دایره است و از سطح زمین های اطراف پنج متر ارتفاع دارد وسطح خارجی آن كاملا ازآجر پوشیده شده است.

  این بنای ارزشمند از ساخته های دوره قاجار است.

8. خانه جلالی
خانه جلالی در هسته اولیه بافت قدیم تودشك از توابع بخش كوهپایه شهرستان اصفهان قرار دارد.

 بنا به صورت حیاط مركزی بنا شده و فضاهای خانه در چهار جبهه حیاط مستطیلی آن شكل گرفته اند و از بناهای مهم دوره قاجاریه بافت تاریخی تودشك است.

9. خانه بابا نورعلی
خانه بابا نوعلی مربوط به دوره پهلوی در روستای مزرعه شور بخش كوهپایه اصفهان است. این بنا حدود ۱۷۰ متر مربع وسعت دارد و در دو طبقه ساخته شده است. طرح خانه به صورت حیاط مركزی است و اتاقهایی در دو ضلع آن ساخته شده است. در شرق بنا سه اتاق با كاربری مطبخ، مهمانخانه و انبار به اصطلاح بالاچی وجود دارد.

  ضلع غربی شامل دو اتاق با كاربری انبار و نشیمناست كه اتاق نشیمن از یك ایوان كوچك دارد و دسترسی به پشت بام و دستشویی زیر پله از این بخش است. ضلع جنوبی شامل دو ایوان تابستانه ی كوچك است.
 
10. خانه رضوانیان
خانه رضوانیان در بافت تاریخی شهر كاشان قرار گرفته و از بناهای ارزشمند آن محسوب می شود.

 این خانه تاریخی در زمینی به مساحت ۳۲۰ متر مربع و در دو طبقه ساخته شده است ... فضاهای خانه در اطراف حیاط مركزی به صورت گودال باغچه استقرار دارند. 

11. كلیسای مریم مقدس ریحان آباد
یكی از كلیساهای تاریخی باقیمانده ارامنه در استان آذربایجان غربی و در شهرستان ارومیه است كه هنوز فرایض دینی و آئین و مراسمات در آن انجام می شود.

  كلیسا  دارای محور شرقی و غربی با پلانی متقارن با محور محراب است. این كلیسا مربوط به قرن ۱۷ میلادی است.

12. عمارت شیر و خورشید تكاب
عمارت شیر و خورشید در مركز بافت تاریخی شهر تكاب واقع شده و شامل ۳ ساختمان است كه با هم در بخشی متصل هستندو با مصالح سنگ لاشه، چوب و آجر بصورت منظم و متقارن دردو طبقه ساخته شده است.

   بنا حدود ۱۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و مربوط به اواخر دوره قاجار و پهلوی است.

 13. مسجد قره آغاج
مسجد قره آقاج  با پلانی مربع دارای مسجد شبستانی است و از سنگ و آجر به عنوان مصاح در ساخت آن استفاده شده است.

  این مسجد در كنار مسجد جامع و بازار تاریخی ارومیه در بافت قدیم قرار دارد ۵×۲۰×۲۰ با ملات آهك و گچ شكل گرفته و مربوط به دوره پهلوی است.

14. شاه تپه
تپه باستانی موسوم به شاه تپه به صورت برجستگی كم ارتفاعی در شرق و جنوب شرقی روستای اسلام تپه از توابع بخش مركزی میاندواب واقع شده است.

  این محوطه از آثار مهم دوره اورارتویی است و در جنوب آن ردیفی از پله درسطح صخره به طول بیش از ۴۰ متر ایجاد شده است.

15. كتیبه عین الروم
چشمه تاریخی عین الروم در جنوب روستای عین الروم، شهرستان اشنویه قرار گرفته است. دربالای این چشمه  طاقچه¬ایبا طاق قوس وجود دارد ویكی از كتیبه های مهم  اورارتوییدر آن ایجاد شده است. این كتیبه آسیب زیادی دیده و امروزه تنها بخشهایی از آن شامل ۷ و ۴ سطر باقی مانده است.

  متن كتیبه چنین است: «با قدرت گرفتن از خدای خالدی، من منوا هستم، پسر ایشپوینی، شاه بزرگ، شاه قدرتمند، شاه كشور بیائینیلی، سرور شهر توشپا، منوا این چشمه را ساخته است».

16. محوطه باستانی قلعه دم دم
محوطه باستانی قلعه دم دم در ۳ كیلومتری جنوب روستای بزرگ آباد از توابع بخش مركزی ارومیه قرارگرفته و ۴۵۰×۲۵۰ متر وسعت دارد. این محوطه در ارتفاع حدود ۷۰ متری از سطح زمین‌های برروی بستر صخره ای كوهستان قرار گرفته و از شمال و جنوب، به پرتگاه مرتفعی منتهی می شود. ورود به به محوطهقلعه از اضلاع شرقی و غربی آن امكان پذیر است.

آثار دیواره های لاشه سنگی به ارتفاع باقیمانده یك متر در ضلع غربی برجای مانده است. این محوطه با توجه به یافته های سفالی به دوره اورارتویی تاریخگذاری می شود.
 
17. محوطه باستانی سیسته
این محوطه مهم از سه تپه ۱، ۲ و ۳ تشكیل شده كه با ارتفاع بیش از ۷ متر دارای استقراری از دوره نوسنگی، مس و سنگی، آغاز نگارش و هخامنشی است.

 این محوطه با حدود ۴ هكتار وسعت در استان چهارمحال و بختیاری، شهرستان اردل قرار دارد.
 
18. مدرسه فرخی بروجن
مدرسهفرخیدر شهر بروجن استان چهار محال و بختیاری قرار دارد.  این مدرسه قدیمی ترین مدرسه بروجن است. مدرسه دارای حیاطی است كه در سه طرف شمالی، شرقی وغربی بنا شده است. 

 فضاهای ضلع شمالی شامل چهاركلاس كه كاملا قرینه ساخته شده، است. سقف بنا به صورت تخت و ازتیرهای چوب سپیدار و كبوده ساخته شده است. 

19. خانه بهرامی
خانه بهرامی در بافت تاریخی خرم آباد واقع شده است. اثردو بخش شمالی (زمستان نشین) وجنوبی (تابستان نشین) دارد. بخش شمالی بنا در سه طبقه ساخته شده وبخش  جنوبی آن شامل یك اتاق و ورودی اصلی و سرویس بهداشتی وانباری است.

 سقف بنا به وسیله تیرهای چوبی پوشیده شده است.

 20. خانه رحیمی
خانه رحیمی در بافت تاریخی شهر خرم آباد واقع شده و وسعتی در حدود ۵۵مترمربع دارد.  و مصالح به كار رفته شامل خشت، آجر، چوب، گچ و... است.

 پلان بنا نامتقارن است و اتاقهایی از سه سمت حیاط را در برگرفته اند و دارای پنجر ه هایی با قوس نیم دایر های در دو طرف ورودی است. در دیگر سمت حیاط دارای طاقنماهایآجریاست.