عمارت و باغ اكبریه

عمارت و باغ اكبریه، یكی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است.باغ اكبریه در دوره قاجاریه و توسط شوكت الملك در دو طبقه ساخته شده‌است. این باغ در انتهای خیابان معلم در روستای اكبریه كه از توابع استان خراسان جنوبی می باشد، واقع شده است. باغ اكبریه با گسترش شهری بیرجند اكنون در داخل شهر قرار گرفته است این باغ در نشست سی و پنجم یونسكو در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسكو به ثبت رسید.  باغ اكبریه در ۲۰ خردادماه سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

عمارت و باغ اكبریه، یكی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است

 
 باغ اكبریه شامل چند قسمت است كه قدیمی‎ترین آن عمارت دو طبقه ی حشمت الملك در منتهی الیه شرقی این باغ می باشد. دو بخش دیگر عبارتند از طبقه همكف كه دارای دو دالان و راهرو نسبتا طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می‎كند و عمارت مركزی با عملكرد تشریفات و پذیرایی از مهمانان كه تقریبا به عنوان هستهٔ مركزی باغ به حساب می‎ آید و از تزیینات و چشم‎انداز بسیار عالی برخوردار است.

 باغ اكبریه در دوره قاجاریه و توسط شوكت الملك در دو طبقه ساخته شده‌است

این كوشك در دو طبقه ساخته شده است و دارای تزیینات منبت، مشبك و نیز ارسی با شیشه‎های رنگی، تزیینات گچی با طرحهای اسلیمی و هندسی می‎باشد. وجود درختان بلند قامت كاج در دو طرف خیابان و نیز خیابان های منتهی به خیابان اصلی عمارت مركزی بر زیبایی و طراوات باغ و نمای آن افزوده است. باغ جنوبی واقع در جبهه جنوبی و كوچكتر از باغ شمالی است. این باغ بوسیله فضاهایی چون فضاهای خدماتی، عمارت مركزی و دیواره غربی اصطبل احاطه شده است. یكی از عناصر مهم، استخر نسبتا بزرگ با طرح مربع است كه بخش عمده فضای باغ را به خود اختصاص داده است. استخر در وسط دارای سكویی مربع شكل است. باغ اكبریه كه در خیابان معلم بیرجند واقع شده است، هم اكنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.

باغ اكبریه در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسكو به ثبت رسید

كاربری كنونی عمارت و باغ اكبریه

هم اكنون بخش‌های مختلف باغ و عمارت اكبریه مورد استفادة ادارة كل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی است. بخش احداث شده در اوایل دوره قاجار، به عنوان كتابخانه فعال است. از بخش مركزی كه در دوره قاجار احداث شده به عنوان موزة باستان‌شناسی و مردم‌شناسی استفاده می‌شود. بخش ساخته شده در دوره پهلوی كاربری اداری دارد و بالاخره دیگر بخش‌ها به سفره‌خانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته‌است.  در موزه حیات وحش این مجموعه، نمونه‌های شاخص، كمیاب و نادری از پوشش جانوری منطقه جنوب خراسان به ویژه شهرستان بیرجند به معرض نمایش گذاشته شده است و كمیاب ترین گونه‌های پرندگان جنوب خراسان در این مجموعه قرار گرفته اند همچنین در موزه باستان‌شناسی و مردم شناسی باغ اكبریه كه در طبقه همكف واقع شده است، بخشی از معیشت، آداب و رسوم، مشاغل و حرفه منطقه جنوب خراسانبه نمایش گذاشته شده است.