معبد داش كسن بنایی صخره ای در زنجان ب
معبد داش كسن بنایی صخره‌ای است كه در حاشیه روستای ویر در حدود ۱۵ كیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی سلطانیه (زنجان) واقع شده است.
معبد سنگی داش كسن در ایران بی نظیر است. معبدی است با طرح اژدها كه وقتی گردشگران آن را می بینند تصور می كنند با معبدی چینی روبرو هستند (چین ایران)؛ اما این اثر تاریخی یادگاری از دوره ایلخانیان است.
بنای داش كسن به دو نقش برجسته اژدها و چند محراب اسلامی در دو سمت آن و به قرینه یكدیگر مزین است. نمونه‌های مشابه نقش‌های اژدهای آن در جای دیگری از ایران دیده نمی‌شود. طبق نظر برخی باستان شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام می‌رسد كه در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژدها بر آن افزوده شده‌است.
معبد سنگی داش كسن بنای تاریخی از دوره ایلخانیان
شكل گیری معبد داش كسن پس از مرگ ارغونشاه، با پشتكار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی به پایان نرسید.
داش كسن از نظر نقشه و نقوش تزیینی یكی از باارزش ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در تاریخ معماری ایران به شمار می‌رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به كار رفته‌است. نقش های اژدها به طول ۵ متر و عرض ۱٫۵ متر بزرگ ترین نقوش تزیینی این معبد است. دیگر نقوش تزینی معبد داش كسن، طاقچه‌های فاخری است كه در ضلع شرقی و غربی معبد در كنار نقوش اژدها كنده شده‌اند. این طاقچه‌ها مُقَرنَس های زیبایی دارد. همچنین نقوش اسلیمی كه ماهرانه تراشیده شده‌اند با طرح‌های متنوع در آن دیده می‌شود. در ساخت این معبد تقارن طولی در نظر بوده و این تقارن در كلیه بخش های معبد به چشم می‌خورد.
معبد داش كسن یكی از باارزش ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در تاریخ معماری ایران به شمار می‌رود
معبد تاریخی داش كسن از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف دارد. این معبد در كنار شهر قدیم سلطانیه با گنبد رفیع آن، آرامگاه چلبی اوغلو و آرامگاه ملاحسن كاشی، در مجموع محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشكیل می‌دهد.
راه رسیدن به معبد داش كسن در سال ۱۳۸۹ زیرسازی شده و تا خود معبد راهی خاكی اما صاف و ماشین رو است. در طی مسیر تابلوها نشان دهنده راه هستند و نیز امكانات رفاهی برای گذراندن شب نیز كم و بیش فراهم شده است. در كنار معبد یك كانكس كوچك و نمازخانه نیز وجود دارد كه نگهبان معبد در آن زندگی می‌كند.
معبد داش كسن در میان گردشگران به «معبد اژدها» هم مشهور است.
معبد تاریخی داش كسن از سمت شمال به بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف دارد
در حال حاضر آثار زیادی از شكل نخست معبد داش كسن باقی نمانده و تنها سنگ‌های بزرگ و پراكنده در گوشه كنار معبد دیده می‌شود. محدوده معبد اژدها مستطیلی و به ابعاد تقریبی ۱۰۰ متر در ۵۰ متر است كه یك قسمت از آن به واسطه حفاری در تپه ایجاد شده‌است. معبد در دامنه تپه‌ای قرار داشته و مشرف به دشت های وسیع و زیبایی است.
مجموعه تاریخی داش كسن مركب از ایوان‌ها، نقوش برجسته و محوطه‌های باستانی است كه در جهات مختلف به ویژه نقش حجاری شده اژدها، منحصر به فرد و قابل توجه است. آثار به جای مانده در محل این احتمال را قوت می‌بخشد كه ایلخان مغول "ارغون" پیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت این معبد نموده‌است. تاثیر متقابل ایران و چین در این مكان مشهود است و تلفیق طرح‌های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذكر می‌شود.
