معرفی آثار تاریخی مشهد

آثار تاریخی مشهد

آثار تاریخی مشهد:
وقتی نام مشهد به عنوان مقصد سفر شنیده می‌شود، نخستین تصاویر ذهنی از این شهر، بارگاه امام هشتم شیعیان است، مشهد  مهم‌ترین مكان مذهبی ایران و پایتخت معنوی ایران نامیده می‌شود. مشهد علاوه بر جنبه مذهبی و زیارتی این شهر در جنبه‌های گردشگری نیز پیشرفت‌های چشمگیری داشته است و دارای مجموعه‌های تاریخی، تفریحی، فرهنگی متنوعی از جمله،  بقعه ی هارونیه، مدرسه عباسقلی خان، طاقی بازه هور،كلیسای مسروپو .. است و می‌تواند علاوه بر سیاحت، شهری جالب برای گردشگران باشد.

مشهد در زمان افشاریان پایتخت ایران بوده و با مساحتی بالغ بر 351 كیلومتر مربع دومین شهر وسیع ایران بعد از تهران می باشد. این شهر در گذران زمان دوره های مختلفی را بر خود دیده و آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. 
 
بناهای تاریخی مشهد به عنوان ابر شهری كه فراز و نشیب‌های بسیاری را در طول عمر طولانی خود دیده، می‌توانند ناگفته‌های بسیاری برای بازدیدكنندگان خود داشته باشند.

گنبد هارونیه:
بقعه ی هارونیه یكی از افسانه ای ترین بنایی است كه در خراسان وجود دارد.  هارونیه در ۲۵ كیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد و یكی از قدیمی ترین آثار شهر توس است كه در ابتدای شهرك تاریخی توس و در نزدیكی آرامگاه فردوسی قرار گرفته است. كارشناسان و پروهشگران زیادی سال هاست كه بر روی این بنای تاریخی در حال تحقیق هستند تا راز و كاربری آن را كشف كنند. گفته شده است كه زمان ساخت این بنا به قرن های هفتم یا هشتم هجری قمری باز می گردد؛ اما این موضوع هنوز به طور كامل ثابت نشده است.

هارونیه بنایی افسانه ای‌ست كه كاربری اصلی آن هنوز شناخته نشده و همین موضوع بازدید از آن را جذاب تر می كند و آن را به یكی از پرطرفدارترین جاذبه های مشهد تبدیل كرده است. هارونیه در میان مردم با نام های بقعه هارونیه، گنبد هارونیه و بقعه هارون نیز شناخته می شود.

تصویر بقعه ی هارونیه

مدرسه عباسقلی خان: 
این مدرسه درابتدای خیابان نواب صفوی و حاشیه زیر گذر قرار دارد و از جمله مدارس قدیمی دایر است كه توسط عباسقلی خان بیگلربیگی در ۱۰۷۷ ق. احداث شده است . سردر این مدرسه درسال های اخیر درجریان توسعه حریم حرم مطهر و تعریض خیابان نواب صفوی ، به عنوان یكی از آثار تاریخی – مذهبی ، بدون تخریب شكل ظاهری به عقب كشیده شد و اكنون در حاشیه ضلع جنوبی خیابان واقع شده است.

ساختمان مدرسه از نوع چهار ایوانی و از آثار معماری عهد صفویه می باشد و بخش های مختلف آن با مقرنس و كاشی كاری و گچبری های بسیارزیبا تزیین یافته است.

عكس مدرسه عباسقلی خان

 
چهار طاقی بازه هور:
نخستین اثر تاریخی كه در خراسان رضوی به ثبت در فهرست آثار ملی رسید، چهار طاقی بازه هور می باشد. طبق گفته های باستان شناس معروف پروفسور آرتور پوپ، درباره ی این شاهكار معماری كه براساس اسناد تاریخی قدیمی ترین چهارطاقی ایران است، كهن ترین گنبد جهان نیز محسوب می شود.

این بنای سنگی كه متعلق به دوران قبل از اسلام و در زمان ساسانیان احداث گشته، در 70 كیلومتری جنوب غربی شهر مشهد در جاده قدیم مشهد تربت حیدریه، نزدیك روستای رباط سفید قرار دارد. وجه تسمیه اسم این بنا به معنای قسمتی از دیواره ی كوه می باشد كه خورشید از میانه باز آن طلوع كرده و بسیار باشكوه و زیبا می باشد. برخی عقیده دارن كه این بنا برای حفاظت از راه و جاده ساخته شده است و برخی دیگر آن را به آتشكده های دوران ساسانی نسبت می دهند. هرچند ساختمان بنا به گونه ای به نظر می رسد كه گویا باقیمانده ای از یك مجموعه معماری است.

عكس چهار طاقی بازه هور

 
آرامگاه نادرشاه:
مقبره كنونى نادرشاه واقع در ضلع شمال غربى چهارراه شهدا ( نادرى سابق)كه پس از حرم حضرت رضا علیه السلام مهمترین موضع توریستى ـ تاریخى شهر مشهد تلقى میشود، در باغى به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع ساخته شده است. مقبره شامل سكویى دوازده پله اى، محل گور، پوششى خیمه مانند بر روى قبر، سكویى مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن دیگر در پى او، یك غرفه فروش كتاب و دو تالار براى موزه است.

تصویر آرامگاه نادرشاه یكی از آثار تاریخی مشهد

آرامگاه فردوسی:
 مقبره‌ی فردوسی در ۲۵ كیلومتری غرب مشهد از مراكز دیدنی و تاریخی مشهور این شهر است. آرامگاه فردوسی در مشهد بارها ساخته و ویران شده است و در نهایت با آغاز سده ی چهارده خورشیدی تلاش برای ساخت بنایی شایسته ایشان و حفظ آن به نتیجه رسید.مساحت حدودی آرامگاه و مجموعه اطرافش به شش هكتار می رسد و شامل باغ آرامگاه، تندیسی از فردوسی و استخر در جلوی ورودی، كتابخانه، ساختمان های اداری، موزه و آرامگاه مهدی اخوان ثالث می باشد.

یكی از مهمترین آثار تاریخی مشهد، آرامگاه فردوسی می باشد

 
برج رادكان:
برج رادكان در استان خراسان رضوی و در ۸۰ كیلومتری مشهد در مسیر چناران در محل شهر قدیم رادكان قرار دارد برج رادكان، در روزگار اوج خود، تنها تعیین كننده فصل، سال و نوروز در جهان بوده است.

ارتفاع این برج ۳۵ متر، قطر داخلی‌اش ۱۴ متر و قطر خارجی آن ۲۰ متر می‌باشد. منظر بیرونی بنا تا ارتفاع ۵/۲ متری به شكل ۱۲ ضلعی و از آن جا تا زیر گنبد به صورت ۳۶ ترك نیم ستونی ساخته شده است. برج رادكان دارای گنبد مخروطی شكل است كه ساختمان آن احتمالاً در سال ۶۰۷ قمری به پایان رسیده است.

تصاویر برج رادكان

میل اخنگان ( اخنجان):
این بنای تاریخی كه به میل اخنجان نیز شهرت دارد در ۲۲ كیلومتری شمال مشهد و در روستایی به همین نام قرار دارد و در تابلوی اداره میراث فرهنگی خراسان این بناگور گوهرتاج ، خواهر گوهرشاد، همسر شاهرخ میرزا تیموری معرفی شده است.این اثر تاریخی درچند كیلومتری تابران و در حاشیه جاده ای كه از آرامگاه فردوسی به پاژ (زادگاه فردوسی) متصل می شود، در مجاورت روستایی به همین نام واقع شده و از آثار تاریخی توس است.ساختمان به شكل برج و به ارتفاع ۹/۱۷ متر و میلهای كنار جاده های قدیمی و دارای قاعده ای استوانه ای و پوششی مخروطی و پرشكن می باشد. پیكره اصلی آن آجری است و بر روی بنا پوششی گچی وجود دارد و به قطعات كاشی مستطیل و چند ضلعی و ستاره ای با نقوش برجسته و متنوع در رنگ های لاجوردی و فیروزه ای مزین است.

اهالی اخنگان و اطراف بر این باورند كه میل اخنگان گور یك دختر هندی است كه در این محل دارای آب و ملك پدری بوده است.

میل اخنگان در ۲۲ كیلومتری شمال مشهد قرار دارد

 
گنبد خشتی مشهد:
بنای تاریخی-مذهبی موسوم به گنبد خشتی در یكی از گذرگاهای قدیمی مشهد منشعب از میدان طبرسی به نام چهار سوق نوغان قرار دارد . این بنا مدفن (سلطان غیاث الدین محمد)از سادات مشهور موسوی شهر مشهد است كه نسب شریفش با هفده واسطه با امام موسی بن جعفر (ع)می رسد. قدمت این بنا حدود ۶۰۰ سال تخمین زده شده است . این بقعه از نظر معماری مشتمل بر دو بخش مهم پیوسته‌ است كه شامل فضای زیر گنبد به صورت چهار شاه نشین و هشت ورودی می باشد. به دلیل برخورداری از گنبدی خشتی، این مكان به این نام معروف شده است. سبك ساختمان ، به بناهای دوره تیموری شبیه بوده و ساقه گنبد چندی پیش به كاشی و سوره توحید مزین شد، اما پس از آن آجر پوش گردید.

عكس گنبد خشتی از بنای تاریخی مشهد

 
خانه داروغه مشهد:
كی دیگر از بناهای تاریخی موجود در بافت قدیم شهر مشهد است كه زیبایی آن گردشگران بسیاری را به خود جلب می­‌كند. این بنا در خیابان نواب صفوی، راسته حوض مسگران، كوچه داروغه قرار دارد. این اثر به دستور «یوسف‌خان هراتی»، داروغه مشهد در ابتدای دوران مشروطه توسط معماران و بناهای روس در مساحت حدود هزار و ۱۰۰ مترمربع احداث شد.

این خانه‌ به لحاظ فرم و شكل معماری به شیوه مرسوم خانه‌های تاریخی ایران یعنی سه طرف ساخت بنا شده است و عناصر معماری آن، به ویژه طرح تراس پله‌های دوطرفه و تزئینات، نشان از الگوبرداری از طرح‌های معماری روسی دارد. خانه تاریخی داروغه منزل شخصی بوده كه مراسم پذیرایی رسمی در آن انجام می‌گرفت. در بخش تابستان‌نشین بنای خانه داروغه وجود اتاق‌های بادگیر و حوض آب جاری سنتی به نوعی این امر را به رخ آیندگان كشیده است كه با استفاده از انرژی‌هایی مانند آب، باد و آفتاب چگونه می‌توان یك بنای بزرگ را بدون هیچ هزینه‌ای اداره كرد. حمام كوچك در این خانه، قدیمی‌­ترین حمام خصوصی مشهد محسوب می‌شود.

 
حمام موزه شاه:
این بنای تاریخی كه در گذشته در حاشیه بازار بزرگ و جنب مسجدی به همین نام قرار داشت، اكنون با توسعه حریم حرم رضوی در جنوب غربی صحن جامع رضوی واقع و به عنوان یك بنای تاریخی مربوط به دوران صفویه و منتسب به شاه عباس اول صفوی، تبدیل به موزه مردم شناسی مشهد شده است. بخش های مختلف این حمام قدیمی از جمله سربینه، گرم خانه و سقف های گنبدی اندرونی و بیرونی با همان ساختار قدیمی در معرض تماشای علاقمندان است. بزرگ ترین و زیباترین بخش حمام سربینه آن است كه به صورت مربع احداث شده و هشت ستون سنگی پوشش گنبدی را برپا داشته اند.
این حمام قدیمی از آثار مهدی قلبی بیگ، میر آخورباشی شاه عباس صفوی است كه سازنده آن را وقف آستان قدس رضوی كرده است و سال تأسیس آن به روایت كتیبه از میان رفته ۱۰۲۷ قمری بوده است.

حمام موزه شاه

 
خانه ملك:
این بنا یكی از نمونه‌های زیبای برجای مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می‌شود. بنای مزبور در گذشته بسیار وسیع‌تر بوده، اما اكنون تنها بخش بیرونی آن برجای مانده كه شامل دو طبقه است. طبقه بالایی دارای سقف مشبك و منبت‌كاری شده چوبی و شومینه گچبری زیبایی است.

در حال حاضر خانه ملك به صورت یك مركز اداری، فرهنگی و هنری با حضور هنرمندان توانمند به صورت كارگاه‌های زنده هنری فعالیت می‌كند و بالغ بر ۱۰ كارگاه در این مركز فعال است.