روستای وركانه

روستای وركانه معروف به چشمه قل قل:
وركانه روستایی در نزدیكی شهر همدان واقع در استان همدان ایران است. روستای وركانه همدان كه به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است با سنگ‌های لاشه كه تمام كوچه‌های آن را احاطه كرده‌اند زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌آیند كه تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور می‌شود. پیشینه روستای وركانه به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد و آنچه از تاریخ برمی‌آید اینكه نخستین و قدیمی‌ترین محله آن، محله درب مسجد است. زبان اهالی روستا فارسی و لری است. این روستا در سال 95 به عنوان لوكیشن سریال «علی البدل» انتخاب شد. این سریال نوروز 96 از شبكه یك سیما پخش شد.

علت نامگذاری روستای وركانه:
در گویش كردی «ور» به معنی كنار و «كانه» به معنی چشمه است. وركانه نیز به معنی قرار گرفتن در كنار آب و چشمه می‏باشد. از نقطه نظری دیگر روستای وركانه به دلیل اینكه در پیرامون آن معادن سنگ به فراوانی مشاهده میشود، نام وركانه را به خود گرفته و وجه تسمیه روستای وركانه را معادل محلی كه در نزدیكی معدن یا وركان است، آورده اند.

پیشینه روستای وركانه به بیش از 400 سال می‌رسد. روستای وركانه در دامنه جنوبی زاگرس مركزی قرار گرفته و عموما به دلیل كوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا از مناطق بسیار بكر به شمار می‌رود.

سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای وركانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلی ترین مصالح در ابنیه روستای وركانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم میخورد و به نظر میرسد كاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین كمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.

در روستای وركانه همدان كه به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است، سنگ‌های لاشه كه تمام‌ كوچه‌های آن را احاطه كرده‌اند، زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌‌آیند كه تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور می‌شود.

هسته اولیه این روستا كه پیرامون قنات روستا شكل گرفته، قدمتی نسبتاً طولانی دارد و سابقه تاریخی آن به اوایل دوره صفوی مربوط می‏شود. روستای وركانه همدان یكی از 6 روستای گردشگری همدان است كه نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان منطقه ویژه گردشگری كشور مطرح شد.

جاذبه های مذهبی وركانه:
جاذبه های مذهبی روستای وركانه عبارتند از:
* ساختمان مسجد روستا در بافت قدیمی
در روستای وركانه تنها یك مسجد وجود دارد كه در ضلع جنوبی روستا به چشم می خورد. بنای این مسجد نوساز می باشد و با مصالح جدید ساخته شده است. نمای ساختمان آن آجری است و به لحاظ معماری داخلی كاملا ساده می باشد. درون مسجد یك محراب كوچك وجود دارد كه كاشی‌كاری اندكی اطراف آن را زینت داده است. وضوخانه، فضاهای پشتیبانی و خدماتی نیز در اطراف مسجد قرار گرفته اند.

* آرامگاه امامزاده غیب
یكی از مكان های مقدس در وركانه آرامگاه امامزاده غیب است كه در بین مردم روستا از ارزش و احترام زیادی برخوردار می باشد. این آرامگاه در محله ای به نام درب مسجد قرار دارد و روزهای پنج‌شنبه و جمعه محوطه ی آن بسیار شلوغ می شود.

نظام ارباب رعیتی در روستای وركانه:
در روستای وركانه مانند سایر روستاهای استان، ریش‌سفیدان جایگاه خاصی دارند و در زمان‌های قدیم نیز نظام تصمیم‌‌گیری و قدرت بر اساس ارباب رعیتی بوده است.

در آن زمان نقی‌خان قراگوزلو، خان روستا بوده و بعد از او نیز دخترش ارباب و حاكم روستا شده است و در حال حاضر نیز بقایای اصطبلی كه در دو كیلومتری جنوب روستا ساخته شده، هنوز هم وجود دارد.

این اصطبل در سال‌های پیش از انقلاب به‌عنوان مركز پرورش اسب دربار مطرح بوده و در حال حاضر نیز جزو آثار دیدنی روستا به شمار می‌رود.

این بنا دارای طول و عرضی به ابعاد ۷۵ متر در ۲۲ متر و با زیربنای كل یك هزار و ۶۵۰ مترمربع ساخته شده و دارای یك حیاط مركزی است كه در دو طرف حیاط فضای نگهداری اسب وجود داشته و دو ضلع دیگر، ‌ورودی و انبار علوفه بوده است.

ورودی اصطبل در ضلع شمال‌شرقی بناست و در ضلع‌های شرقی و غربی انبار علوفه و فضای نگهبانی تعبیه شده و كف انبارها از كف حیاط در حدود یك متر پایین‌تر است.

قلعه مهری خانم:
قلعه اربابی نیز بنایی است كه ساختمان آن با پلان چلیپایی طراحی شده است. این قلعه مربوط به مهری خانم، ارباب روستا بوده است. این بنا در ابعاد ۱۲ در ۲۰ متر و با زیربنای ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه ساخته شده و طبقه دوم در قسمت مركزی بنا ایجاد شده است.

ورودی بنا نیز از طبقه همكف و طبقه اول و از ضلع شرقی بنا صورت می‌گرفته است و دو پله از دو طرف ورودی طبقه همكف به طبقه اول منتهی می‌شود.

این بنا در فاصله ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز كوهپایه و مشرف به روستا واقع شده است.

گورستان روستای وركانه:
وجود گورستان ساده‌ای در روستای وركانه كه در آن هیچ سنگ قبری دیده نمی‌شود از دیگر مواردی است كه مورد توجه قرار دارد.

وركانه، زادگاه نابغه علمی جهان:

این روستا با طبیعت و خانه های قدیمی اش زادگاه پروفسور توفیق موسیوند، مخترع نخستین قلب مصنوعی در جهان می باشد. او در سال ۱۳۱۵ در این روستا متولد شد و تا سن ۱۴ سالگی برای كمك به خانواده‌ به چوپانی مشغول بود.

تلاش و پشتكار وی و پیمودن مسیر وركانه به همدان برای تحصیل باعث شد تا به عنوان دانشمند برتر جهان شناخته شود و  اختراعات بسیاری را از جمله  قلب مصنوعی كنترل از راه دور، تعیین DNA انسان با اثر انگشت و بدون نیاز به خون‌گیری و ۱۴ اختراع پزشكی دیگر را به ثبت برساند. عالی‌ترین مقام علمی جهان از انجمن سلطنتی كانادا و بریتانیا، عضویت انجمن دانشمندان نیویورك، بنیانگذار درمان پزشكی از راه دور، رئیس بخش قلب و عروق انستیتو تحقیقات قلب دانشگاه اوتاوا از جمله عناوین علمی وی در دنیا می باشد.

زبان مردم وركانه:

مردم روستای وركانه به زبان‏های آذری، فارسی و كردی سخن می‏گویند.

غذاهای محلی وركانه:
غذاهای محلی روستا مشتمل بر آبگوشت، انواع كباب و انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو و ترخینه میباشد.

سوغات روستای وركانه:
محصولات باغات وركانه شامل گردو، زردآلو، انگور و سیب بهترین سوغاتی های این روستا هستند.

آب و هوای روستای وركانه:
به دلیل قرارگیری روستای وركانه در دامنه جنوبی زاگرس مركزی، آب و هوایی كوهستانی بر این روستا حاكم است كه حكایت از سرمای سخت زمستانی دارد.

بهترین فصل سفر به روستای وركانه:
بهترین زمان برای سفر به وركانه اواسط بهار تا پایان تابستان است چرا كه آب و هوای معتدلی بر منطقه حاكم می شود.

بهار و تابستان: با گرم شدن هوا، وركانه آب و هوای معتدلی پیدا می كند و سرسبزی باغ ها چهره ی این روستا را زیباتر جلوه می دهند.

پاییز و زمستان: در فصول سرد، سرمای سختی به وركانه می آید اما علاقه مندان به طبیعت برای دیدن هزار رنگ پاییز و برف زیبای زمستانی باز هم، وركانه را به عنوان مقصد

توصیه های كارناوالی:
در سفر به روستای وركانه بردن لباس گرم را فراموش نكنید چرا كه آب و هوای این روستا در بیشتر روزهای سال سرد است.

احترام به فرهنگ بومی باعث می شود تا ارتباط بهتری را با روستاییان تجربه كنید و موجب ناراحتی آنها نشوید.

زباله های شما چهره ی این روستا را زشت می كند پس آنها را در روستا بر جای نگذارید.

راه رسیدن به روستای وركانه:
مسیر رسیدن به روستای وركانه از همدان، در ابتدا انتخاب جاده همدان به ملایر و سپس محوریست كه از این جاده منشعب می شود. پس از عبور از سد اكباتان و روستاهای یلفان، شمس‌ آباد و علی‌آباد از طریق جاده وركانه به روستای وركانه خواهید رسید.
گذشته از جاذبه های گردشگری ذكر شده در بالا، محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم ‌اندازهای زیبایی است كه می‌تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود.