كمتر كسی پیدا می شود كه از جاذبه های تاریخی یزد شنیده باشد و نام طاق شاه عباسی به گوشش نخورده باشد. بنایی كه شاید دیدنی ترین اثر تاریخی طبس به شمار بیاید و یكی از جاذبه های فراموش نشدنی استان یزد كه چندین لقب تكرار نشدنی را همراه خود دارد.
طاق شاه عباسی پر ركوردترین بنای تاریخی ایران است! سدی با 60متر ارتفاع كه نه تنها لقب قدیمی‌ترین و بزرگترین سد قوسی جهان را با خود یدك می كشد، بلكه به مدت 550 سال هم به عنوان بلندترین سد در جهان شناخته می شد. اما سد شاه عباسی یك لقب دیگر هم دارد كه هنوز هیچ سدی موفق به تصاحب آن نشده است: نازكترین سد جهان كه به خاطر عرض تاج یك متری اش به این نام شناخته می شود.
برای دیدن طاق شاه عباسی كه به سد شاه عباسی هم معروف است، باید به روستای 700 ساله خرو و در فاصله 27 كیلومتری شهر طبس سفر كنید. جایی در نزدیكی چشمه آب گرم مرتضی علی (ع) كه قبلا درباره اش مفصل نوشته ایم.
بالاتر از این چشمه، دره تنگی وجود دارد كه در آن طاق شاه عباسی بنا شده است. قدمت این طاق را به دوره صفویه نسبت می دهند و معتقدند كه سنگ نگاره‌های بزكوهی كه بر آن حك شده اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. عده ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می دانند كه برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره‌های طاق دعا می كنند.
اگر گذارتان به طبس و روستای خرو افتاد، بعد از تماشای این سد جالب و شگفت انگیز حتما سری هم به چشمه دیدنی مرتضی علی بزنید كه برگ های جدیدی برای غافلگیری شما رو خواهد كرد!
این چشمه در آن واحد دو بخش سرد و گرم دارد كه به موازات یكدیگر جریان پیدا می كنند. به این معنی كه یك سمت چشمه سرد و سمت دیگر آن گرم است و شما با قدم زدن در آن می توانید یك پای خود را در آب سرد چشمه فرو كنید و پای دیگرتان را در آب گرم آن!
دلیل این اتفاق آن است كه آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می كند كه گاهی به 10درجه هم می رسد! غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در كف رودخانه باعث می‌شود كه این آب ها تا مسافت حدود سیصد متری بستر رودخانه هم پیش بروند در حالی كه به طور كامل با هم مخلوط نشده اند و در بستر رودخانه قابل تفكیك هستند! به این ترتیب می بینید كه در یك طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد.
برای رسیدن به آبگرم مرتضی علی باید از شهر طبس بگذرید و بعد، حدود پنج كیلومتر را با پای پیاده طی كنید كه بیشتر این مسیر از داخل آب می گذرد. در طول راه، دیواره‌های بلند دره مانندی در دو طرف همراهی تان می كنند كه روی آنها حفره‌های كوچك و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته اند. بعضی از این حفره ها، چشمه های جوشان آب هستند كه بزرگترین شان به حمام مرتضی علی معروف شده است.
