غار علیصدر

غار علیصدر

غار علیصدر یكی از بی نظیرترین و خوش منظره ترین غارهای طبیعی قابل قایقرانی جهان است كه در روستای علیصدر از توابع بخش گل تپه شهرستان كبودراهنگ و 75 كیلومتری شمال غربی شهر همدان؛ به طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقه و عرض 35 درجه و 18 دقیقه و ارتفاع 1900 متر از سطح دریا واقع شده است.

غار علیصدر در كوه نه چندان مرتفع ساری قیه ( صخره زرد) ایجاد شده كه در قسمت جنوب روستای علیصدر و چسبیده به آن قرار گرفته است. در این كوه دو غار دیگر به نام های غار سراب و غار سوباشی وجود دارد كه به ترتیب 7 و 11 كیلومتر با غار علیصدر فاصله دارند و چنان كه در منابع جغرافیایی آمده آب غار علیصدر از غار سراب سرچشمه می گیرد.

تاریخچه غار علیصدر در همدان:

نام اصلی غار علی صدر «غار علی سرد» یا «غار علی سد» بوده كه به تدریج اصطلاحا به علیصدر معروف شده است. در فرهنگ جغرافیایی ایران و فرهنگ دهخدا، به نام « غار علی سرد» آمده ولی هر دو این منابع نام اصلی آن را « علی سد» ذكر كرده اند. آنچه مسلم است تا این تاریخ در هیچ نوع مدرك تاریخی نامی به عنوان علیصدر ذكر نشده با این وجود خود اهالی نیز آن را علیصدر می گویند. قدمت سنگ های تشكیل دهنده كوه غار علیصدر در حدود دوران دوم زمین شناسی یعنی دوره ژوراسیك ( 190 تا 136 میلیون سال قبل ) تخمین زده می شود.

مردم روستای علیصدر و روستاهای اطراف از قدیم غار علی صدر را می شناختند و از آب آن نیز بهره می بردند ( مجرایی كه از محوطه ورودیه غار علیصدر تا محل آب حفر شده، این مسئله را تایید می كند)؛ ولی شناسایی مفصل و معرفی آن به حدود 15 سال پیش از انقلاب بر می گردد كه بنابر نظری اولین بار توسط افسری به نام « سرهنگ یحیایی » كه فرمانده پادگان همدان بود و بنابر نظر دیگر توسط گروه كوهنوردی همدان انجام پذیرفت و توسعه آن با تعریض دهنه ورودیه غار علیصدر آغاز شد و به تدریج به صورت فعلی در آمد.
مشخصات غار علیصدر:

در بدو ورود شاهد رسوبات كربنات كلسیم در سقف و دیواره های محدوده وسیعی از غار علیصدر هستیم، این رسوبات گویای این هستند كه در گذشته در محدوده غار علیصدر نیز آب وجود داشته است. ارتفاع فعلی آب درون غار علیصدر در حدود ۵۰ متر پایین تر از این محدوده است. ارتفاع آب غار علی صدر همدان در قسمتهای مختلف آن از صفر تا ۱۴ متر در نوسان است. تمامی كانال های غار علیصدر در همدان هنوز كشف نشده اما در برخی از كانال های غار ۱۰ الی۱۱ كیلومتر پیشروی شده است؛ به طور رسمی در حال حاضر۲۱۰۰متر مسیر آبی از طول غار شناسایی شده كه ارتفاعی بین ۱ تا ۳۵ متر، عرض ۲ تا ۱۵ متر و عمق ۱ تا ۱۷ متر دارد. برای بازدید از غار علیصدر در همدان پس از طی مسیر قابل قایقرانی، مسیر نسبتا طولانی در خشكی طی می شود و پس از آن دوباره گردش با قایق ادامه می یابد. از ۱۴ كیلومتر مسیر كشف شده، ۴ كیلومتر از معابر كه با پرژكتور نور پردازی شده اند مورد بازدید قرار می گیرند.

محوطه اصلی غار علیصدر در همدان از تعداد زیادی تالار بزرگ و كوچك و پیچ در پیچ تشكیل شده است كه به وسیله دهلیز ها و دالان های مشبك با یكدیگر مرتبط می شوند و برخی از آنها وسعتی بیش از چند صد متر مربع دارند. سقف غار علی صدر ( كه در برخی قسمت ها تا ۱۰ متر از سطح آب ارتفاع دارد) پوشیده از رسوبات كربنات كلسیم خالص و مخلوط با عناصر شیمیایی دیگر است. این رسوبات به صورت های مختلف استالاگتیت هایی با فرم های جذاب ایجاد كرده اند و در كف غار علیصدر و در جاهایی كه آب وجود ندارد نیز استالاگمیت ها منظره زیبایی بوجود آورده اند.

مشخصات آب  غار علیصدر:

منشا آب غار علیصدر چشمه های زیر زمینی و علاوه بر آن، ریزش های جوی است كه به صورت قطرات آب از دیواره ها و سقف غار به درون آب می ریزد. در كل غار علیصدر عظیم از طریق فرسایش و ایجاد حفره های ریز در توده سنگ های آهكی و به هم پیوستن تدریجی این حفره ها در طی سالیان طولانی ایجاد شده است.

بر اساس رده بندی حرارتی آب غار علی صدر جزو آب های سرد (حدودا ۱۲ درجه) محسوب می شود. همچنین فاقد بو و مزه خاص است، رنگ آن آبی كم رنگ و بسیار زلال است به طوری كه حتی در نقاطی با عمق آب غار علیصدر  ۵ متر بستر آن در نور معمولی و با چشم غیر مسلح به خوبی قابل رویت است.

طبق آزمایشات آب جزو آب های بی كربناته كلسیك سبك دارای pH اسیدیسیته نزدیك به خنثی می باشد همچنین به دلیل وجود املاح آهكی غیر قابل شرب و از لحاظ میكروبی نیز آلوده و در نتیجه فاقد هر نوع حیات جانوری می باشد. هوای داخل غار علی صدر همدان سبك، تمیز، عاری از گرد و غبار و كاملا ساكن است به طوری كه چنانچه شمعی در آن روشن كنند هیچ گونه حركتی در شعله شمع دیده نمی شود.

قایقرانی در غار علی صدر:
آنچه غار علیصدر در همدان را از سایر غارهای آبی جهان متمایز می كند، سهولت استفاده از كانالهای آبی درون غار علی صدر  است كه به سبب وسعت آن به راحتی می توان در آن طی مسیر كرده و با قایق های معمولی از درون آنها گذشت.

توسعه گردشگری غار علیصدر:

 تا سال ۱۳۵۲ دهانه غار علیصدر تنگ و در حدود ۵۰ سانتیمتر بود و دسترسی به داخل غار آبی علیصدر تنها توسط كوهنوردان حرفه‌ای ممكن بود؛ تا این كه عبدالله حاجیلو كه از سال ۱۳۴۱ ریاست هیئت كوهنوردی همدان را بر عهده داشت و از جلب توجه مقامات برای توسعه غار علیصدر مأیوس شده بود، شخصاً دست به كار شد و با مقبولیتی كه در شهر و استان داشت با كمك مردم محلی و استفاده از بازوی هیئت كوهنوردی و انجمن شهرستان و استان، سرانجام دهانه غار علیصدر در اردیبهشت ماه ۱۳۵۳ به عرض ۵ متر و ارتفاع ۳ متر باز شد. در سال بعد، با بتون ریزی قسمتی از كف غار، مسیر خشكی نیز برای راهپیمایی در غار ایجاد شد و سپس با تجهیز غار به چند قایق و نیز تأمین روشنایی داخل آن، در تاریخ ۴ خردادماه ۱۳۵۵، غار علیصدر به بهره‌برداری رسید.

موفقیت عبدالله حاجیلو در توسعه و معرفی غار تا بحدی بود كه شاه را نیز برای بازدید از غار در ۵ مهرماه ۱۳۵۵ ترغیب كرد كه طی آن مقرر شد علاوه بر ارتباط برق سراسری به علیصدر و روستاهای اطراف و آسفالت راههای دسترسی به غار علیصدر، نسبت به ایجاد مهمانسرای جهانگردی در ده علیصدر اقدام شود.