بازارهای تاریخی یزد

بازارهای تاریخی یزد، هنر كهن معماری ایران اسلامی را با مناره‌ها و بادگیرهای زیبایش، به رخ گردشگران می‌كشاند.
 
شهر تاریخی یزد یكی از بهترین شهرهای خشتی جهان است كه همواره به عنوان صاحب یكی از درخشان‌ترین میراث‌های فرهنگی و تمدن كهن در ادوار مختلف تاریخی ایران مطرح بوده است.

شهر تاریخی یزد یكی از بهترین شهرهای خشتی جهان است

بازارهای قدیمی این شهر یكی از جاذبه‌های تاریخی آن محسوب می‌شود كه گردشگران داخلی و خارجی زیادی هنگام حضور در این شهر از آنها بازدید می‌كنند .

بازارهای تاریخی یزد هنوز در بین مردم این دیار اهمیت ویژه ای دارند و از كانون‌های مهم گردشگری استان نیز به شمار می روند، بازارهایی كه نقش استراتژیك مهمی در بافت تاریخی یزد داشته و محل فروش صنایع دستی قدیمی و سنتی است .

بازار خان
یكی از زیباترین و معروفترین این بازارهای كهن در شهر تاریخی یزد، بازار خان است كه ساخت آن به دوره ناصرالدین‌شاه برمی‌گردد؛ این بازار از جمله نقاط دیدنی و قدیمی شهر یزد به شمار می‌آید.

مجموعه زیبا و قدیمی بازار خان، حسینیه، آب انبار و حمام جنب آن معرف معماری گذشته این دیار است و ساختار متفاوت و عرض متباین این بازار، حكایت از ساخت تدریجی‌اش دارد .

یكی از زیباترین و معروفترین  بازارهای كهن در یزد، بازار خان است

 
مجموعه خان از چند راسته تشكیل شده و در دل خود بازارها و تیمچه‌های متعددی را جا داده است و هر چند هر كدام از این بازارها نام خاص خود را دارند اما امروزه در میان عموم مردم همه این بازارها تحت عنوان بازار خان شناخته می‌شوند .

‏از قسمت‌های مختلف بازار خان یزد می‌توان به بازار زرگری ، بازار پنجه علی، بازار قیصریه، بازار علاقبندی ، بازار كاشیگری، بازار چیت سازی، بازار ‏ملااسماعیل، بازار افشار، بازار صدری(شاهزاده فاضل)، بازار دروازه مهریز و بازار مسگرها اشاره كرد .

گفتنی است، مجموعه‌ی این بازار در سال 1382 با شماره 8544 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است .

بازار قیصریه
بازار قیصریه در حد فاصل میدان و مدرسه خان یزد قرار دارد كه محل فروش پارچه‌های یزدی است و از نظر معماری نسبت به بقیه بازارها نظم و ترتیب بهتری دارد و در چوبی با ارزشی در این بازار است كه به وسیله همین دو در، بازار بسته می‌شود .

قیصریه به فضایی گفته می‌شده كه از لحاظ خصوصیات معماری به یك راسته‌ی فرعی، دالان یا تیمچه و در مواردی به یك‌ سرا شبیه بوده است و غالباً به عرضه‌ی كالاهای گران‌بها و منسوجات عالی اختصاص داشته است . 

بازار قیصریه یزد متعلق به اواخر قرن دوازدهم هجری قمری است

گفتنی استف بازار قیصریه یزد متعلق به اواخر قرن دوازدهم هجری قمری است و یكی از پنج بازار معروف ایران به شمار می‌آید كه در استان‌های اصفهان، شیراز، كرمان، قزوین نیز وجود دارد.

این بازار در سال 1381 با شماره 7795 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است .
 

بازار زرگری
بازار زرگری یزد نیز به واسطه شهرت و معروفیت طلای یزد در كنار بافت تاریخی و قدیمی خود به واسطه شهرت و ویژگی‌های خاص طلای یزدی همواره مورد توجه گردشگران بوده است.

قدمت این بازار به سده‌های دوازدهم و سیزدهم هجری قمری برمیگردد و سقف بازار به صورت طاق و تویزه با قوس‌های هلالی و جناقی است و در طاق این بازار نورگیرهایی دیده می‌شود كه در وسط راسته بازار نیز بخشی به صورت طاق آهنگ می‌باشد . 

بازار زرگری یزد نیز به واسطه شهرت و معروفیت طلای یزد مورد توجه گردشگران است

 
بازار زرگری یزد دارای 53 باب مغازه است كه طلاهای موجود در آن‌ها، برق چشمان رهگذران را می‌رباید .

این بازار نیز در سال 1382 با شماره 8527 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است .

بازار دورازه مهریز
بازار دروازه مهریز از دیگر بازارهای قدیمی و تاریخی یزد است كه جهت آن شمالی- جنوبی است و جنوب آن از «بازار خان» شروع می‌شود و به كوچه دارالشفاء یا «دروازده تاریخی» شهر ختم می‌شود.

این بازار توسط «علی آقا داروغه یزدی» در زمان «گوركانیان» ساخته شده و ارتفاع این بازار حدود چهار متر و مصالح به كار رفته در آن خشت، گل، آجر و گچ و همچنین سقف آن به صورت طاق و تویزه است .

بازار دروازه مهریز از دیگر بازارهای قدیمی و تاریخی یزد است

بازار دروازه مهریز متعلق به دوره قاجار است و با شماره 8543  در سال 1382 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است .
 
بازار كاشیگری
بازار كاشیگری یزد نیز مجموعه‌ای از كارگاه‌ های كوچك آهنگری و تهیه‌ی ابزارهای ساده‌ كشاورزی و لوازم مورد نیاز روستاییان است.

این بازار مربوط به زندیه و در میدان خان واقع شده است. بازار مذكور در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۷۹۴ به ‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است . 

بازار كاشیگری یزد نیز مجموعه‌ای از كارگاه‌ های كوچك آهنگری و تهیه‌ی ابزارهای ساده‌ كشاورزی است

بازار پنجه علی
بازار پنجه علی كه به بازار مسگران یزد نیز شهرت دارد، قدمتی ۶۰۰ ساله دارد و هنوز بافت سنتی قدیم خود را حفظ كرده است و مسگرها در حجره‌هایشان، سر به زیر و پی در پی با چكش و مس، اثری بی‌بدیل خلق می‌كنند .

بازار پنجه علی كه به بازار مسگران یزد نیز شهرت دارد، قدمتی ۶۰۰ ساله دارد

 
بازار مسگرها از بازارهای سنتی و قدیمی شهر یزد متعلق به قرن نهم هجری و قمری است كه درحد فاصل خیابان قیام قرار دارد و در آن انواع مصنوعات مسی و فلزی از قبیل صنایع دستی تزئینی، ظروف آشپزخانه و ابزار آلات كشاورزی ساخته و عرضه می‌شود و از این رو علاقه مندان به ظروف مسی می‌توانند انواع ظروف مسی را در بازار مسگرهای یزد بیابند .

یادآور می‌شود، بازار مسگرهای یزد در سال 1381  با شماره 7786 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده است .

تیمچه‌های یزد
یزد بازارهای تاریخی دیگری هم اعم از بازار افشار مربوط به دوره قاجار به شماره ثبت ۸۵۴۲ ، بازار صدری مربوط به اواخر دوره قاجار با شماره ثبت ۸۵۲۶ ، بازار جعفرخان متعلق به دوره زندیه  با شماره ثبت 7789، بازار میرزا كریم مربوط به دوره قاجار با شماره ثبت 8528 ، بازار سراج‌ها متعلق به قرن هشتم و با شماره ثبت 8525، بازار حضرت عباسی مربوط به دوره قاجار و با شماره ثبت 7793 ، بازار علاقبندی متعلق به اواخر قرن نهم و با شماره ثبت 7791 و بازار ریسمانیان مربوط به دوره پهلوی اول و با شماره ثبت 7790، دارد .

این بازارهای قدیمی نیز تیمچه‌ های متعددی را در دل خود جای داده‌اند كه منظور از تیمچه، كاروانسرای كوچكی است كه در بطن بازارهای قدیمی وجود داشته است. البته در دوره‌های معاصر به‌ كاروانسراها یا سراهای كوچك و سرپوشیده، تیمچه گفته می‌شود.

یزد بازارهای تاریخی دیگری هم اعم از بازار افشار مربوط به دوره قاجار دارد

فضای تیمچه‌ها نسبت به كاروانسراها از لحاظ اقتصادی گرانتر بوده و برای عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمی‌شده است .

در بازارهای یزد بالغ بر 20 تیمچه وجود دارد كه این تعداد حاكی از رونق و رفت و آمد تجار از شهرهای دیگر به یزد است و به عنوان نمونه‌ای از آنها می‌توان به تیمچه علی خان، ملك، وكیل و تیمچه هراتی كه از تیمچه‌های با قدمت و كهن سال یزد است، اشاره كرد .