كلیساهای تهران جزو جاهای دیدنی تهران هستند كه برخی از علاقمندان مخصوصا اقلیت های مذهبی و یا گردشگران خارجی از این كلیساها بازدید می كنند. یكی از بخشهای جاذبه گردشگری فرهنگی هر شهر به بازدید از بناهای تاریخی و مذهبی تعلق دارد كه كلیسا هم نمونه ای از این نوع جاذبه می باشد .در ایران ۳۰۰ كلیسا اعم از فعال و غیرفعال،با توجه به اینكه اكثر مردم مسلمان هستند وجود دارد، در نقشه ایران هر چه به سمت شمال و شمال غربی پیش برویم تعداد كلیساها افزایش می یابد وهرچه به سمت جنوب و جنوب شرقی پیشروی می كنیم تعداد كلیساها كاهش می‌یابد. بیشترین كلیساها در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی وجود دارند، و بعد از آن ها اصفهان و تهران دارای بیشترین كلیساها هستند. در این مطلب به معرفی ۱۰ كلیسای تاریخی و دیدنی تهران می پردازیم :
۱-كلیسای سركیس مقدس
كلیسای سركیس مقدس در تهران، خیابان كریم خان زند،نبش خیابان استاد نجات الهی واقع و كلیسای جامع ارامنه تهران است. كلیسای سركیس مقدس تهران با هزینه شخصی فردی خیر از ارامنه تهران بنام مارگار سركیسیان و طرح مهندس آفتاندیلیان بنا شد و كار بنای كلیسا و ساختمانهای اداری واقع در جنوب محوطه آن در سال ۱۳۴۹ ش (۱۹۷۰ م) خاتمه یافته و مقر خلیفه گری ارامنه تهران از كلیسای مریم مقدس به این محل جدید انتقال یافت. كلیسا بر روی صفه نسبتا كوتاهی قرار دارد بطوریكه بخش غربی آن بصورت پله هایی در مقابل در ورودی كلیسا در آمده است.
۲-كلیسای نیكلای مقدس
كلیسای نیكلای مقدس واقع در خیابان شهید مفتح تهران از سال ۱۳۲۰تاكنون، پس از مهاجرت روس ها به ایران، مامن و معبد اصلی مسیحیان ارتودكس شرقی است. این كلیسا (كلیسای جامع سنت نیكلاس)، كلیسای مهاجران روس، معبد اصلی مسیحیان ارتودكس شرقی در ایران در خیابان شهید مفتح (روزولت سابق) روبه روی ساختمان لانه جاسوسی فعلی (سفارت سابق ایالات متحده آمریكا)، كوچه عطارد واقع شده است.
۳-كلیسای مریم مقدس (س)
كلیسای حضرت مریم مربوط به دوره پهلوی است و در تهران، خیابان میرزا كوچك خان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۲۳۷ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. كلیسای مریم مقدس در تهران؛ خیابان جمهوری اسلامی؛ خیابان میزا كوچك خان جنگی واقع است كه در سال ۱۳۲۴ ش (۱۹۴۵م) با هزینه شخصی فردی خیر بنام رومان عیسی یان بنا گردیده و معمار آن نیكلای ماركف بوده است. این كلیسا اولین كلیسای جامع ارامنه تهران بین سالهای ۱۳۲۴ ش (۱۹۴۵ م) تا ۱۳۴۹ ش (۱۹۷۰ م) بوده و بناهای مربوط به دفاتر اداری خلیفه گری ارامنه تهران و محل سكونت اسقف اعظم نیز در محدوده آن قرار داشته است.
۴-كلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس
این كلیسا درتهران،خیابان شهید مصطفی خمینی، چهارراه مولوی، بازار حضرتی، كوچه ارامنه واقع است كه در سال ۱۸۰۸ میلادی توسط ده تن از شیشه برانی كه به “جام بر” معروف بوده و جهت انجام آئینه كاریهای كاخ گلستان در دوره قاجار به تهران آمده بودند و سپس نیز همانجا ساكن شدند، بنا شده است. قبر دو تن از شیشه بران مذكور در حیاط كلیسا بر جای مانده است. بنای این كلیسا كه اولین كلیسای ارامنه تهران محسوب میشود از نظر معماری شباهت زیادی به كلیساهای ارامنه جلفای اصفهان دارد.وسعت محوطه كلیسا كه خیلی كوچكتر از مساحت اولیه آن است به انضمام حیاط و اتاقها مجموعا ۳۵۰ متر مربع و مساحت بنای كلیسای ۵۰ مترمربع است.
۵-كلیسای سورپ تارگمانچاتس
كلیسای تارگمانچاتس یا ” مترجمان مقدس” كه نام خود را از مسروپ ماشتوس ابداع كننده خط ارمنی گرفته است در تهران، خیابان وحیدیه كوچه مدرسه ارامنه واقع است. ساختمان اولیه این كلیسا توسط شورای بین المللی كلیساها و با همكاری شورای خلیفه گری ارامنه تهران در سال ۱۹۶۸ میلادی برای آن گروه از ارامنه بنا گردیده بود كه در اثر زلزله سال ۱۹۶۲ میلادی (۱۳۴۱ش) بوئین زهرا، خانه هایشان ویران و به ناچار به این منطقه از تهران مهاجرت كرده بودند.
۶-كلیسای میناس مقدس
این كلیسا در تهران به نشانی ونك، كوچه قلعه ارامنه، بن بست كلیسا واقع است. ارامنه ساكن روستای ونك این كلیسا را به سال ۱۸۷۵ میلادی برای انجام فرایض مذهبی خود بنا نموده اند تا مجبور به طی مسافت طولانی تا تهران جهت حضور در دیگر كلیساهای ارامنه نباشند. كلیسای میناس روی اراضی اهدایی از طرف مستوفی الممالك بنا گردیده است. كلیسا دارای پلان مستطیلی شكل با سمت شرق به غرب است به طول ۱۷ متر و عرض ۵/۹ متر. مصالح بكار رفته در آن آجروخشت است.
۷-كلیسای پطروس مقدس
كلیسای انجیلی پطروس مقدس در خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، شهر تهران قرار دارد كه در سال ۱۸۹۱ میلادی توسط میسیونرهای پروتستان كه در تهران مستقر شده بودند بنا گردیده است. كلیسا كه تلفیقی است از سبك معماری اروپایی و ایرانی دارای پلان بازیلیك مستطیل شكل با ابعاد ۲۵ در ۵ متر است كه در جهت شمال به جنوب قرار دارد و محراب آن كه دارای پلان ذوذنقه ای شكل است در سمت جنوبی بنا قرار دارد. دیوارها به ارتفاع ۱۱ متر بنا شده اند. مصالح بكار رفته آجر و خشت میباشد ودیوارهای داخلی آن با گچ پوشانده شده است.
۸-كلیسای گئورگ مقدس
كلیسای گئورگ مقدس در تهران، خیابان حنیف نژاد، میدان وحدت اسلامی (میدان دروازه قزوین سابق)، بازارچه قوام الدوله، كوچه كلیسا واقع است. بنای اولیه این كلیسا طبق روایات توسط دو تن از ارامنه ساكن آن محله به نامهای هوسپیان و استپانیان بصورت محراب كوچكی جهت انجام فرایض دینی ارامنه ساخته شده است. ارامنه ساكن محله مذكور به دنبال لشكركشیهای آقا محمدخان قاجار به قفقاز در سال ۱۷۹۵ میلادی به اسارت در آمده و از منطقه قره باغ به شهر تهران كوچ داده شده اند.
۹-كلیسای گریگور لوساووریچ مقدس
كلیسای گریگور لوساووریچ مقدس در منطقه مجیدیه تهران، خیابان شانزده متری اول، كوچه جمشید رویان واقع است. زمین كلیسا در سال ۱۳۵۴ ش (۱۹۷۵ م) با كمكهای مالی ارامنه ساكن این محله و از طریق شورای خلیفه گری ارامنه تهران خریداری گردید. هزینه كامل ساخت كلیسا را فرد خیری به نام گریگور ملیكیان عهده دار گردید و معمار آن ژیرایر سیمونیان در سال ۱۳۶۲ ش (۱۹۸۳ م) كار ساختمان بنا را آغاز كرد.
۱۰-كلیسای حضرت یوسف (ع)
كلیسای حضرت یوسف متعلق به آشوریان كاتولیك مذهب میباشد كه در تهران، خیابان انقلاب، خیابان فرصت قرار دارد كه در سال ۱۹۵۰ میلادی بنا گردیده است. كلیسا بر روی صفه بلندی ساخته شده كه توسط هشت پله واقع در سمت غربی بنا به حیاط راه دارد. پلان كلیسا بازیلیك مستطیلی با ابعاد ۲۰ در ۱۶ متر در جهت شرق به غرب بوده كه محراب آن در سمت شرقی بنا قرار دارد. گنبد و سقف كلیسا بر روی قوسهایی تكیه دارد كه خود بر ستونهای قطورو دیوارهای جانبی استوارشده اند.
