این خانه متعلق به میركاظم خان حاكم حكومت محال ثلاثه مرزی، محال ویلكیچ (مركز آن نمین) محال تالش ( مركز آن آستارا) محال اجارود و مغان (مركز آن گرمی) بوده كه حكم خود را از عباس میرزا گرفته و با دختر وی نیز ازدواج كرده بود. وی مركز حكومت خود را نمین قرار داده و در همین محل اقدام به ساخت بنایی نمود كه پس از تملك آن توسط سازمان میراث فرهنگی، این ساختمان در بهمن ماه سال ۱۳۸۷ پس از پایان عملیات مرمتی به عنوان موزه نمین مورد بهره برداری قرار گرفت.
این مجموعه در حال حاضر شامل بخش های زیر می باشد:
خانه اسبقی كه در بخش جنوب غربی بنا و چسبیده به آن قرار دارد.
مسجد كه در ضلع شمالی میدان و بر روی شیب تپه بنا شده است، بانی مسجد فرخنده خانم دختر عباس میرزا قاجار عیال میر كاظم خان فرزند میر حسن خان بن میر مصطفی خان تالش بوده است.
بازار قدیمی شهر در جوار رودخانه نمین چای، مسجد و میدان اصلی شهر شكل گرفته و جزء بازارهای نیمه باز محسوب می شود كه نوسازی شده و هیچ پوششی ندارد.
میدان، فضای باز وسیعی كه دارای محدوده ای كم و بیش معین می باشد و در محل تقاطع راههای اصلی شهر قرار گرفته و دارای كاركرد ارتباطی، اجتماعی، تجاری و مركز تجمع مردم شهر در ایام خاص محسوب می شود.
تاریخچه بنا:
الف: دوره مهرانیها:
این دوره به تاریخ تمدن های اولیه ایران مربوط می باشد، شناسایی دلمن ها در منطقه و قلعه و باروی قدیم نمین مربوط به دوران باستان و دوران اسلامی می باشد.
ب: عهد میرمصطفی خان تالش:
مناطق تحت نفوذ میر مصطفی خان شامل منطقه تالش، اجارود، مغان، ویلكیج و سایر مناطق این نواحی می باشد كه خانه هایی در نمین داشته اند تا به كارهای حكومتی رسیدگی نمایند.
ج: دوره بعد از میركاظم خان:
– نسل اول ساخت و ساز: خانه قدیمی سیف الملك كه تخریب شده است.
– نسل دوم : بنای دیوانخانه جهت رتق و فتق امور و احداث مسجد توسط فرخنده خانم عیال میركاظم خان كه مهریه خود را وقف ساخت مسجد می نمایند.
– نسل سوم: یاقوت میركاظم خان، میراسدا… خان اقدام به احداث ساختمان در سهم الارث پدری می كند و براین اساس ساختمان امروزی صارم السلطنه شكل می گیرد.
– نسل چهارم: با فوت سیف الملك حاكمیت منطقه به خانواده میراسدالله خان برادر ایشان منتقل شده و میرسلیمان خان صارم السلطنه فرزند ارشد وی زمام امور را به دست می گیرد.
عناصر تشكیل دهنده بنا:
۱. سردر هشتی
۲. حیاط
۳. حوض شش ضلعی سنگی با فوتره سنگی
۴. اتاقها در بخش تخت بنا
۵. اتاقهای بخش شیروانی
۶. فضای خدماتی
اتاقهایی كه در بخش شیروانی بوده دارای پنجره های رو به نور هستند و نمایی زیبا از شهر قابل رویت است. بنا به روایت اوژن اوبن در كتاب( تاریخ ایران امروز ۱۹۰۷-۱۹۰۶) از بالای این محوطه مناره یك مسجد و گنبد دو باب حمام به چشم می خورد و بقیه مناطق شهر را خانه های ویلایی و باغات میوه احاطه كرده است و در كنار رودخانه صدباب مغازه به چشم می خورد كه بازار را تشكیل می دهد.
پروژه صارم السلطنه
طرح مطالعات این پروژه تقریباً از سال ۱۳۸۵ آغاز گردید و در سال ۸۷ به پایان رسیده و در دهه مبارك فجر سال ۱۳۸۷ به عنوان موزه مورد بهره برداری قرار گرفت.
در بخش موزه آثار تاریخی، باستانشناسی، مردم شناسی و… كه از منطقه نمین بدست آمده و یا در ارتباط با منطقه نمین می باشد به نمایش گذاشته شده است. از جمله اشیاء به نمایش در آمده می توان به آثار ذیل اشاره نمود:
– پیكانهای مفرغی
– سكه های مربوط به قرون ۴ تا ۹ هـ ق و دوران آق قویونلوها و قره قویونلوها
– مخزن باروت مخصوص تفنگ متعلق به دوره زندیه
– اسناد و كتب خطی مربوط به دوره تیموری
– اشیاء بدست آمده از خود بنا
– اشیاء مربوط به دوره صفویه
