از سحر تا افطار با غذاهای محلی مردم بلوچ همراه باشیم . تنوع غذایی بخصوص در ماه مبارك رمضان بسیار مهم است .رمضان در میان بلوچ های ایران همچون سایر مناطق این كشور پهناور، آداب و رسوم و برنامه‌های ویژه‌ای دارد. مردم این خطه از ایران در این ماه مبارك مراسم خاصی دارند كه بی‌شباهت به مناطق دیگر نیست.
چانگال، تباهگ، بَّت ماش، نان تیموش و پكوره از غذاهای سنتی بلوچستان بوده، كه زینت بخش سفره های مردم سرباز در ماه رمضان است. از بیدار شدن در سحر كه به سحوری معروف است تا افطار كه به “دبوج” یا “دبوچ” معروف است. مردم بلوچ ساعاتی قبل از اذان صبح بیدار می شوند، كه به راز و نیاز با پروردگار می پردازند، زن های بلوچ در این فرصت “سحوری” را آماده می كنند.
رنگ و طعم در سفره های سحری و افطار “بَّت ماش” را میتوان غذایی برای بارندگی دانست به گونه ای كه علاوه بر ماه مبارك رمضان در همه ایام سال و هنگام بارش باران بر سر سفره مردمان بلوچ حاضر می شود .
بَّت ماش
بَّت ماش«batt maash»دیگر خوراك رایج در بلوچ های ایران است. این غذا از برنج، ماش، روغن و ادویه‌های معطر تشكیل شده كه در اغلب مواد به همراه لیمو بیا ترشی انبه خورده می‌شود. بلوچ‌ها معتقدند كه خوردن ماش در سحر میزان گرسنگی را در طول روز كاهش می‌دهد. این غذا بیشتر در میان افراد مسن و یا خاص طرفدار دارد هم در ماه مبارك رمضان و هم در فصل زمستان بخصوص در هنگام بارش باران بر سر سفره مردمان بلوچ حاضر می شود و می گویند بهترین زمان برای صرف بتّ ماش زمانی است كه باران می بارد و همین زمان است كه به اصطلاح عام آن این خوراك شل می چسپد . معمولاً كسانی كه قادر به تهیه تباهگ«tabaheg» نیستند در این ماه بیشتر از این غذای پر چرپ استفاده می نمایند. «بت ماش» بخاطر نرمی بیش از حد معمول آن هنگام سحری میل می شود. برای تهیه بت ماش، پیاز را در روغن و ادویه سرخ می‌كنند و به آن آب اضافه می‌كنند. در مراحل بعد، ابتدا برنج و سپس ماش كوبیده شده را به این تركیب اضافه می‌كنند. غذایی كه در نهایت به دست می‌آید سوپی مقوی و سالم و مناسب روزهای سرد است. طرز تهیه این غذا تقریبا مثل دمپتخك است كه در آن از برنج، ماش و سبزی‌های معطر استفاده می‌شود و در كنار انواع ترشی سرو می‌گردد.
زنان بلوچ علاوه بر غذاهای مرسوم سفره های ایرانی، غذای مخصوص این مناطق مانند “هتوك اناردانی” یا همان آبگوشت اناری ، تباهگ و… را آماده می كنند،با توجه به درآمد افراد هم ممكن است این غذاها در همه خانواده ها نباشد و یا اینكه متفاوت باشد. هتوك اناردانی از مخلوط گوشت گوسفند با انار خشك و همچنین ادویه های مانند آچار كه توسط خود زنان بلوچ تهیه می شود، آماده می شود. بعد از اینكه سحوری كه آماده شد، مقداری از آن را به عنوان تحفه به همسایگان می دهند، با توجه به اینكه اكثر مردم از سحوری خود به دیگران تحفه می دهند، اكثر سفره های قوم بلوچ رنگین است.
“نان تیموش
“نان تیموش”این نان كه فقط در بلوچستان تهیه و پخت می شود تنها مخصوص ماه رمضان نیست اما به علت سبكی و هضم سریع آن در این ماه طرفداران زیادی دارد. نان تیموش حتی از كاغذ نیز نازك تر است و پخت آن مهارت خاصی را می طلبد. نان “تیموش” نیز همچون سایرخوراكی ها خاص بلوچستان در ماه مبارك رمضان علاقمندان و طرفداران زیادی دارد این نان بسیار نازك و كاملاً ترد را بیشتر با خورشت مصرف می كنند و یا اینكه بصورت تازه و گرم آن را می خورند و چون این نان بسیار سبك است و زود نیز هضم می شود. امروزه نان “تیموش” را با ظروف كاملا پهن و مخصوصی بنام “تین” تهیه می كنند اما در گذشته پخت آن با استفاده از سنگ های بسیار نازك، بزرگ و پهن موجود در كوه های لایه ای منطقه “تلار” صورت می گرفت. مردمان بلوچ “تیموش” را نازك ترین نان جهان می دانند كه با استفاده از آرد ، نمك، آب و مقدار بسیار اندكی روغن كه برای جدایی لایه نازك خمیر بعد از پخت از “تین” یا سنگ كاربرد دارد تهیه می شود.
نان تیموش ،نان لذیذی است كه یكی از خوشمزه‌ترین نان‌های چابهار تموش است و به همراه غذاهایی مثل آبگوشت، شیر داغ و … خورده می‌شود. . دوتینی هم نوعی نان روغنیست كه می‌توانید به همراه چای آن را میل نمایید. امروزه نان تیموش«nan timuosh» را با ظروف كاملا پهن و مخصوصی بنام «تین» تهیه می كنند كه در گذشته پخت آن با استفاده از سنگ های بسیار نازك بزرگ و پهن موجود در كوه های لایه ای منطقه بنام «تلار» یافت می شود، صورت می گرفت.
از جمله غذاهای پر طرفدار دیگر در بین مردم بلوچستان به‌ویژه شهرستان میرجاوه میتوان به بُزقورمه اشاره داشت. این غذا با گوشت بز، كشك محلی یا همان قوروت، در هنگام سحر و افطار طبخ می‌شود.
هدیه معنوی روزه اولی ها از بزرگتر فامیل این بانوی بلوچ “سوجی” و “سمیا” را از غذاهای پرطرفدار میرجاوه می توان معرفی كرد “سوجی” نوعی حلوا است كه با استفاده از آرد برنج طبخ شده و برای پذیرایی از میهمانان در هنگام افطار استفاده می شود و سمیا نیز نوع دیگری از غذاهای پرطرفدار میان میردم میرجاوه است كه رشته های باریكی از هل، شیر، زعفران و شكر است كه مانند ماكارانی طبخ می شود.
چانگال
از دیگر رسومات این ماه در بلوچستان تهیه « چانگال»«changal» است این خوراك نیز اكثر در ماه مبارك رمضان بر سر سفره افطار مورد استفاده قرار می گیرد و مواد اولیه آن خرما، خمیر نیمه پخته، روغن محلی حیوانی و افزودنی های معطر می باشد. چانگال جزء شیرینی های محلی ثابت سفره های افطار است طرفداران این شیرینی مخصوص بلوچی بجزء از ایام رمضان نیز آنرا تهیه و صرف می نمایند اما پرمصرف ترین زمان این شیرینی خوشمزه ماه مبارك رمضان است. همچنین چنگال همانند «تباهگ» در میان غیر بلوچ های منطقه طرفداران بی شماری دارد. چانگال جزء شیرینی های محلی ثابت سفره های افطار است طرفداران این شیرینی مخصوص بلوچی بجزء از ایام رمضان نیز آنرا تهیه و صرف می نمایند اما پرمصرف ترین زمان این شیرینی خوشمزه ماه مبارك رمضان است. نحوه درست كردن این شیرینی، این است كه ابتدا با آب و آرد، خمیر ایجاد شده و آن را كف ماهی‌تابه پهن می‌كنند و پس از نیم‌پز شدن، هسته‌های خرما را جدا كرده و با نان مخلوطش می‌كنند. در نهایت هم كمی پیاز با روغن تفت داده و روی آن می‌‌ریزند تا نرم شود.
شایان ذكر است كه حلوا شكری، حلوا شیرگی، خرما بریز، خرما شیرگی، كتوك، هارگ، انواع لبنیات محلی، نان روغنی، مربای خرما و انواع ترشی‌های مختلف مثل ترشی لیمو و ترشی انبه از دیگر خوراكی‌هایی است كه بر سر سفره‌های افطاری قوم بلوچ دیده می‌شود.
پكوره
پكوره غذایی كم و بیش شبیه به فلافل است كه در مناطق مختلفی طبخ می‌شود، در ایران در استان آبادان نیز این غذا پخته می‌شود.
آردنخود، آرد گندم، گشنیز، ادیه های معطر،روغن و… از مواد اصلی این غذا است و معمولاً سر سفره افطار از آن استفاده می شود حضور این غذا بر سر سفره مردم بلوچ از قدمت كمی برخوردار است چرا كه دستور پخت آن از كشورهای عربی و پاكستان گرفته شده و بدلیل نبود مواد اولیه آن در روستاها بیشتر در شهرهای بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد این مواد با یكدیگر مخلوط می‌شوند، به صورت توپك‌ها كوچك درمی‌آیند و در روغن سرخ می‌شوند و در نهایت همراه با نان سرو می‌شوند. پكوره غذایی است كه در ماه رمضان در بین مردم سیستان و بلوچستان محبوبیت زیادی دارد و یكی از غذاهای اصلی عید فطر در این استان است.
