حمام تاریخی فهرج در روستای فهرج در استان یزد واقع شده است .آخرین باری كه حمام فهرج مورد استفاده قرار گرفته سال ۵۶ است. پیش از آن به مدت سیصد سال هیچ‌وقت آتش حمام خاموش نشده بوده و مردم از آن برای نظافت استفاده می‌كردند. مثل تمام حمام‌های ایرانی این حمام كوچك هم از سر بینه و رختكن شروع می‌شود.
معماری حمام فهرج
بعد از چند راهرو و دالان پیچ در پیچ كه برای تنظیم دمای بدن تعبیه شده اند به صحن اصلی می‌رسید. جایی كه مردم برای كیسه كشیدن، ماساژ گرفتن و شستشوی خود آنجا می‌نشستند. نور این قسمت از شیشه های رنگی و مقعر بالایش تامین می‌شده است. جایی كه به آن جوم خونه یا جام خانه می‌گفتند. این نورها علاوه بر روشنایی، خاصیت ضد عفونی و میكروب كشی هم داشته‌اند.
كمی جلوتر خزینه قرار دارد. جایی كه در اتاق كناری‌اش سیستم گرمایش از كف قابل مشاهده است. آتشی در آن قسمت روشن می‌كردند و به این وسیله كل حمام گرم می‌شده. در قسمت آتشدان چند دالان وجود دارد كه به آن گربه رو هم می‌گفتند. شاید در نظر اول دلیلش این باشد كه آنقدر باریك است كه فقط گربه از آنجا عبور می‌كرده. اما در اصل به این دلیل است كه با روشن كردن آتشی گربه‌ها را می‌ترساندند تا در قسمت گربه رو بدوند و بخار و دوده آتش را از آنجا پاك و راه را باز كند.
یكی از قسمتهای جالب حمام فهرج، حمام كوچكتری است كه در كنار حمام بزرگ قرار دارد. این حمام كوچكتر دری جداگانه هم دارد و دلیل وجودش این است كه اگر زنی در روز مردان و یا مردی در روز زنان به حمام نیاز داشت بتواند بدون اینكه بقیه را ببیند به حمام بیاید، خودش را بشوید و از در دیگری خارج شود.
حمام‌های عمومی به لحاظ معماری غالبا دارای در ورودی پیچ داری بودند كه به رختكن منتهی می‌شد. در گوشه‌ای از رختكن حمام فهرج محل استقرار صندوق دار حمام قرار دارد.
این رختكن به اتاقی راه می‌یابد كه آن را اتاق سرد و یا بیت اول می‌نامند و دارای حوض‌های آب و هوای گرمی بود كه از طریق لوله‌های سفالی كار گذاشته شده در دیوار سالن (اتاق دوم) از گرمخانه می‌آمد. این اتاق به اتاق دیگری به نام بیت الحراره و یا حجرهٔ داغ وصل می‌شد. این اتاق دارای حوضی پر از آب گرم بود و دمای آن حداكثر میزانی بود كه بدن انسان توان تحمل آن را می‌توانست داشته باشد.كف این اتاق‌ها تماما از سنگ مرمر پوشیده می‌شد تا نظافت آن به آسانی صورت پذیرد. سقف اتاق‌های حمام گنبدی شكل و دارای نور گیرهایی بود كه به وسیلهٔ دریچه‌هایی شیشه‌ای بسته می‌شدند تا بدین ترتیب فقط نور آفتاب به داخل حمام بتابد و از ورود هوای سرد جلوگیری و حمام به صورت طبیعی روشن شود.
معمولا در ساخت حمام‌ها مانند حمام فهرج از آجر، سنگ و مرمر استفاده می‌كردند، زیرا این مواد به خوبی در مقابل آب مقاومت می‌كنند.در پشت حمام گرمخانه‌ای وجود داشت كه آب را در دیگ‌های بزرگ مسی به جوش می‌آورد.آب جوش و بخار از گرمخانه و از طریق شبكه‌ای از لوله‌های سفالی به قسمتهای مختلف حمام توزیع می‌شد.این گرمخانه معمولا دارای یك در پشتی بود كه از طریق آن سوخت مورد نیاز گرمخانه به آن می‌رسید . دو بخش كوچك و بزرگ حمام به ترتیب شامل قسمت‌هایی همچون جلو خان، سردر ورودی، هشتی، راهروهای ارتباطی، سربینه، میان در، گرم خانه، خزینه، صفه شاه نشین، اتاق نظافت، تون، گربه رو (چپیله)، دستك، برف انداز، جام خانه و چاه خانه می‌باشد.
البته دو فضای اصلی در حمام‌های قدیمی به ترتیب، سربینه و گرم خانه می‌باشد. فضای اول حمام، رختكن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج از حمام بوده، مهم‌ترین و زیباترین فضای حمام است، فضایی وسیع و پر تزیین با گنبدی بزرگ و حوضی در میان، در اطراف فضای میانی ، سكوهایی برای استراحت مراجعین است كه برای ورود به آن‌ها، باید از چند پله بالا می‌رفتند و پاها را قبل از ورود در حوض‌های روی سكوها می‌شستند، بیشترین تزیینات حمام، همیشه در رخت كن یا بینه است. كف بینه و غرفه‌های اطراف آن معمولاً سنگی است كه البته اكنون و بعد از گذشت سالیان طولانی این تزیینات و سنگ های كار شده در حمام تاریخی فهرج از بین رفته اند و خیلی قابل مشاهده نمی باشند.
