قلعه آقاخان لیراوی دیلم مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان دیلم، روستای حصار واقع شده است. این بنای تاریخی در ۵ آذر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۸۷۹ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا توسط آقاخان لیراوی ساخته شده و از نظر معماری ویژگیهای خاص خود را دارد. این قلعه یكی از آثار زیبا در جنوب كشور است كه نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
این قلعه كه در زمان قاجار بعد از فوت حسن شه قلی ضابط بلوك لیراوی به دست فرزندش مرحوم آقا خان لیراوی در زمان تصدی كلانتری منطقه ساخته شد از حیث معماری در خور توجه است این ساختمان كه در محدوده ۴۰۰۰ متری بنا شده است دارای اتاق های ردیفی است كه روی زیرزمینی بزرگ بنا شده است. مصالح آن از خشت خام گله چاری و سقف آن از چوب و بوریا است كه قسمتی از آن تخریب گردیده و بسیار با ارزش و از جنس چوب های ساج گرانقیمت بوده است كه اكنون وجود ندارد و محل آن در با خشت و بلوك مسدود شده است. پنجره ها و در اتاق های آن از جنس چوبی محكم ساخته شده اند.
در وسط بنا حوض بزرگی قرار دارد كه اتاق به صورت ردیفی و اطراف آن ساخته شده اند. این ساختمان را آقاخان به عنوان منزل شخصی و حصار نظامی استفاده می كرد وی تا سال ۱۳۱۷ هجری شمسی همراه با عائله خود در این قلعه زندگی می كرده و از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۱۹ حكومت مركزی او را به تهران احضار و بازداشت كرده بود و قلعه توسط احمد شاه خان و به نیابت از آقاخان نگهبانی می شد كه بعداً این قلعه توسط برادر دیگر آقاخان به نام محمد علی خان فتح شد.
نحوه دسترسی به قلعه آقاخان لیراوی دیلم
قلعه “آقا خان لیراوی” در روستای “حصار” حدود ۳۰ كیلومتری جنوب بندر دیلم واقع شده است.
