ریپورتاژ آگهی
حمام كرناسیان

حمام كرناسیان

قدمت حمام كرناسیان دزفول به دوره زندیه بر می گردد. این حمام در شمالی ترین بخش بافت كهن دزفول (محله كرناسیان) قرار گرفته است
  • 1400/11/10
  • استان : خوزستان
  • شهر : دزفول
  • دسته : حمام های تاریخی ایران
آدرس : دزفول- محله كرناسیان
تلفن : 66059000-021

قدمت حمام كرناسیان دزفول به دوره زندیه بر می گردد. این حمام در شمالی ترین بخش بافت كهن دزفول (محله كرناسیان) قرار گرفته است. این محله در ابتدا محل زندگی عشایر كوههای كرناس (در شمال دزفول) بوده است. این حمام افزون بر كرناسیان به نام های حمام نور و حمام حاج نصیر نیز شناخته شده است. معمار این حمام، استاد معزی بوده است. این بنا با مساحت حدود ۹۰۰ متر شامل دو بخش مردانه و زنانه بوده كه هر كدام از فضاها، از دالان ورودی، سر بینه، گرمخانه و سرویس های بهداشتی، تشكیل شده است. میاندر راهروی ارتباطی بین فضای سرد (سربینه) و فضای گرم (گرمخانه) است كه هم سبب جلوگیری از به هدر رفتن گرمای موجود در گرمخانه شده و هم از ورود مستقیم افراد به فضای بیرون و مواجه شدن با هوای سرد جلوگیری می كرده است. رفت و آمد در بخش زنانه برای ایجاد محدودیت، از پشت بام و از راه پلكان صورت می گرفته كه ورودی آن در كوچه كنار (بخش خاوری) بوده است. فضای داخلی آن دارای پیچ و خم زیادتری نسبت به فضای مردانه بوده تا ورود افراد بیگانه (مردان) به بخش گرمخانه دشوارتر و با درنگ بیشتر انجام شود. این سازه یكی از حمام های بزرگ شهر به شما می رفته و مورد استفاده همگان بوده است. فضاهای بخش مردانه ۶۰۰ متر مربع و بخش زنانه ۳۰۰ متر مربع می باشد. سربینه ها شش ضلعی بوده و حجره هایی به صورت ایستاده بر هریك از دیوار ها برای رخت كن، ساخته شده است. در حجره ای كه پس از دالان ورودی قرار گرفته است، یك آجر كف به صورت توخالی رها شده است تا از آن مانند یك قلك برای انداختن پول استفاده شود. در میانه سر بینه ها، برای شستشو پاها، پیش و پس از حمام، حوضی ساخته شده است. گفتنی است كه شستن پاها پس از حمام برای سازگاری بدن انسان با محیط سرد و همچنین برای ایجاد شوك ناگهانی در پاها، تنگ شدن رگ ها و هدایت خون از پایین تنه به بالا تنه و جلوگیری از واریس، سودمند می باشد. سقف سربینه ها و گرمخانه، گنبدهای خاكی بود كه در بالای آنها دریچه هایی برای استفاده از نور طبیعی و جریان هوا ساخته شده است كه به وسیله پوششی به نام گلجار برای كنترل آمد و شد هوا مسدود شده است. در كنار دو بخش مردانه و زنانه، آتشدان ها و مخزن های آب سرد و گرم جای دارد كه سوخت اصلی آنها در زمان ساخت حمام از فضولات چهار پایان و در سال های پس از آن نفت سیاه بوده است. آتشدان ها از راه گربه رو ها، هوای گرم را به سوی فضاهای درونی هدایت می كرده اند. گفتنی است گربه رو ها كانال هایی هستند كه در زیر گرمخانه برای گرم كردن فضاهای درونی ایجاد شده است و عرض آنها در مقیاس انسانی به اندازه عرض شانه و بلندی آنها به اندازه یك نفر در حالت نشسته می باشد و این نحوه طراحی و ساخت، تمیز كردن این كانال ها را به صورت یك یا دو بار در سال ممكن می ساخته است. در تمامی دیوار ها، فضاهای درونی حمام آتشدان هایی برای ایجاد روشنایی طراحی شده است. به دلیل فاصله حمام تا رودخانه كه حدود ۵۰ متر است و اختلاف سطح كه حدود ۵۶ در فصل های گوناگون سال بوده است، سه چاه كنده شده كه آب رودخانه را تا پشت چاه اصلی حمام (درب حمام) هدایت می نمودند و پس از آن به وسیله چهارپا (گاو) و چرخ چاه و ظرفی به نام مشك آب را بالا می كشیدند. پس از بالا آوردن آب، آن را در حوضچه ای كنار چاه كه اصطلاحاً به حوض كر معروف بوده، می ریختند و از آنجا به وسیله كانالی به وطل هشت متر به داخل دو حوضچه پشت رمخانه منتقل و از راه لوله هایی به نام تنبوشه به داخل دو دیگ مسی بزرگ سرازیر می شده است. گاوچاه شامل دو دهلیز به شیب حدود ۲۰ درجه و طول تقریبی هشت متر و با پوشش طاق آجری بوده كه كارگر و چهارپا را از آفتاب و باران نگاه می داشته است تا برای فراهم آوردن آب مورد نیاز حمام در بیشتر ساعات روز به كار بپردازند. این سازه از سال های آغازین پس از انقلاب به صورت متروكه رها شد و در سال ۱۳۸۲ مرمت آن به دست سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری دژپل آغاز شده و طی این زمان مرمت بخش های دالان ورودی، سربینه ها، گرمخانه مردانه، آتشدان ها، پوشش سقف ها، بازسازی برخی دیوارها و یا جایگزینی آجر به جای مصالح فرسوده، كف سازی فضاهای درونی و بام، برق كشی، ساخت و نصب درب های چوبی برای فضاهای درونی و بیرونی، به اتمام رسید و در سال ۱۳۸۵ به موزه مردم شناسی دزفول بدل گردید. در فضاهای گوناگون حمام جلوه های گوناگونی از زندگی سنتی مردم دژپل به نمایش گذاشته شده است.

 

حمام كرناسیان-8UHL8cKnGt

حمام كرناسیان-B9CyAB2NOE

حمام كرناسیان-CVx6fEIU8a