موزه آب سعدآباد یا گنجینه آب موسسه ای است فرهنگی كه در جهت جمع آوری ، نگهداشت، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش های مرتبط با آب از جمله استحصال، انتقال ، توزیع و بهره برداری و فنون بكار رفته در آن فعالیت می كند. گنجینه آب سعدآباد در جنوب شرقی كاخ سبز و در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری احداث گشته است. ساختمان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی كه در زمان پهلوی دوم ساخته شدكه برای پذیرایی از مقامات درباری و مراجعین شاه استفاده می شد. پس از تخلیه این دو ساختمان به تیمسار كسرایی (مسئول حفاظت ارتش ) واگذارشد.
بخشهای مختلف موزه آب سعدآباد
گنجینه آب سعدآباد حدوداً ۲۶۷۰ مترمربع مساحت دارد و از ۳ بخش تشكیل شده است:
الف : ساختمان اصلی ۲۰۰ متر مربع
ب : ساختمان جنبی ۷۰ متر مربع
ج : فضای باز ۲۴۰۰ متر مربع
عملیات اجرایی بازسازی و مرمت كامل دو ساختمان و محوطه سازی آن پس از تهیه طرحهای اجرایی توسط موسسه گنجینه ملی آب ایران وابسته به وزارت نیرو در سال ۱۳۷۶ آغاز و در تاریخ ۴/۶/۷۸ با حضور معاون محترم ریاست جمهوری وقت و مدیران ارشد وزارت نیرو و سایر ارگانهای ذیربط افتتاح گردید.
گالری های مجموعه
این موزه دارای ۴ گالری نمایشگاهی در ساختمان اصلی و یك گالری نمایشی در ساختمان جنبی می باشد. شایان ذكر است كه با توجه به محدودیت فضای نمایشگاهی دو ساختمان یادشده ( اصلی و جنبی) سعی شده است حداكثر استفاده از فضای مذكور صورت پذیرد به گونه ای كه از فضای موجود در ساختمان كوچكتر كه گالری نمایشی در آن وجود دارد جهت نمایش ماكت هایی از سدهای جدید ساخته شده بعد از انقلاب شكوهمند اسلامی ایران به نمایش گذاشته شده است به گونه ای كه بازدیدكننده در بدو ورود در ابتدا ماكت های مذكور را بازدید نموده و سپس وارد سالن نمایشی شده و پس از دیدن فیلم های مربوط به موزه از مدل های هیدرولیكی موجود در محوطه بازدید كرده و پس از آن وارد سالن های نمایشگاهی شده و پس از بازدید از اسناد، مدارك و سایر اشیاء موجود در موزه مدار گردشی موزه خاتمه می یابد.
مواردی كه در ساختمان اصلی به آن پرداخته شده به شرح ذیل می باشد.
– ماكت هایی از آثار و ابنیه قدیم و شاخص مرتبط با آب مانند سد قوسی كریت طبس و كمایستان خراسان
– نمایش اسناد مربوط به آب از قبیل حقابه ها، دفترهای محاسبات میراب ها ، وقف نامه ها، لوح محاسبه قنات و دیگر دست نوشته های مربوطه.
– نمایش وسایل سنتی آب از قبیل وسایل حفر قنات ، چاه ، گونیای چوبی ، قرقره، كوزه سفالی،مشربه، روغن دان، خمره، زاویه سنج و …
– وسایل اندازه گیری آب شامل چارچوب رقم، پیمانه های آبی، ساعت آبی و …- وسایل شیب سنجی قنات مانند تراز چوبی، تراز شیشه ای و …
با توجه به اهمیت ابزار مهندسی آب در این بخش در یكی از سالن ها وسایل مهندسی آب به نمایش گذاشته شده همچنین دو سالن یكی به ظروف سفالی و دیگری به ظروف لعابی و فلزی مرتبط با آب اختصاص داده شده است.
در ساختمان جنبی موارد ذیل نمایش داده می شود:
– نمایش ماكت از سدهای ساخته شده و در دست احداث جدید
– تهیه و نمایش حركات مثبت و سازنده دست اندركاران صنعت آب
– در نظر گرفتن سالنی جهت نمایش با امكانات اسلاید، ویدئو پروژكشن و امكانات سمعی و بصری.
ویژگی فضای باز موزه سعدآباد
استفاده از فضاهای باز در گنجینه آب جهت به نمایش درآوردن مدل های زنده تاسیسات آبی جدید و قدیم چون سدها، كانال های آبرسانی، آب انبارها آسیابها و موارد مشابه دیگر ضمن اینكه باعث ارتباط بیننده با این گونه بناها از نزدیك می شود و آگاهیهای لازم در ارتباط با چگونگی كاركرد آنها به راحتی انتقال می یابد. طبق همین اصل هم مدل های هیدرولیكی پل – بند امیر با مقیاس ۲۵: ۱ در سطحی به مساحت ۲۲۰ مترمربع، سد كارون ۳ با مقیاس ۱۰۰: ۱ در سطحی به مساحت ۲۴۰ مترمربع به همراه كانال های آبی گردش آب در محوطه باز احداث گردید. همچنین یك نمونه آب انبار با مقیاس ۲: ۱ و گاوچاه با مقیاس ۱:۱ در محوطه بین ساختمان اصلی و جنبی گنجینه احداث گردیده است.
موضوعات موردنظر در گنجینه آب سعدآباد
– نمایش تاریخ آب و آبیاری شامل فرهنگ و مردم شناسی، تكنیك و فن، اهمیت آب و استفاده بهینه از آن در زمینه آب و آبیاری و …
– معرفی و نمایش دانشمندان قدیمی صنعت آب در گذشته
– معرفی و نمایش تكنیك و فن آبیاری و شبكه های آبیاری، انتقال و توزیع آب و دفع فاضلاب در عصر حاضر.
– معرفی و نمایش نحوه تقسیم آب و سیستم های آب و آبیاری در تهران قدیم و جدید از طریق ساخت ماكت و نمایش گاری آبشاهی و میرابها در گذشته و انتقال و توزیع آب شهری در تهران عصر حاضر.
– نمایش سیر تحول و شكل گیری موزه آب و فعالیتهای مختلف كه تاكنون توسط مسئولین آن انجام گرفته است.
هدف از تاسیس موزه آب
با توجه به نقش موزه به عنوان یك واحد فرهنگی آموزشی، موزه آب در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران تاسیس گردیده است تا بتوان نسبت به معرفی آثار و سوابق ارزشمند تاریخی- فنی مهندسی آب كشور و نیز معرفی پیشرفت های شگرف در شاخه های مختلف مهندسی آب بعد از انقلاب شكوهمند اسلامی ایران و سدهای ساخته شده در این دوران و ایجاد خودباوری در نسل حاضر و آینده قدم های ارزشمندی برداشته شود.
آدرس موزه آب سعدآباد
موزه آب سعدآباد در خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید كمال طاهری،كاخ موزه سعد آباد قرار دارد.
برای رسیدن به مجموعه سعدآباد و موزه نظامی می‌توانید از مترو استفاده كنید و در خط ۱ مترو به میدان تجریش بروید .سپس از میدان تجریش با تاكسی به میدان دربند و ورودی شمالی كاخ سعدآباد بروید. یا اگر قصد پیاده‌روی دارید در میدان تجریش به خیابان سعدآباد، خیابان افراز، خیابان جاودان و در نهایت خیابان خیابان طاهری و ورودی غربی كاخ سعدآباد برسید. پیاده‌روی این مسیر حدودا بیست دقیقه طول می‌كشد. اگرچه این خیابان‌ها دارای فضای سبز زیبا، درختان چنار كهنسال و سرسبز و بافت و خانه‌های تاریخی با معماری دوران پهلوی است. اما قسمت‌هایی از آن دارای سربالایی است و برای كسانی كه توانایی پیاده‌روی در سربالایی را ندارند توصیه نمی‌شود.
