كاخ موزه ملت سعدآباد یا كاخ سفید بزرگترین كاخ مجموعه ۱۱۰ هكتاری كاخ موزه سعد آباداست كه به علت رنگ سفید نمای آن به این نام شهرت یافته بود.این بنا, علاوه برآنكه اختصاص به امور اداری و تشریفاتی داشته اقامتگاه تابستانی شاه و همسرش ,فرح نیز بوده است. بنای كاخ به دستور رضاخان در سال ۱۳۱۰ خورشیدی آغاز گردید و در سال ۱۳۱۵ به پایان رسید,كاخ سفید پس از سه سال كه از اتمام آن گذشت ,به تدریج مورد بهره برداری قرار گرفت.در بنای این كاخ هنرمندان و صنعتگران فراوانی مشاركت داشته اند. نقشه كاخ از مهندس خرسندی است و محاسبات فنی آن را لئون طاطاووسیان، پپسیان و بوریس روسی انجام داده اند.
تزیینات كاخ
گچ بریهای ظریف و زیبای درون كاخ ,كار دستهای هنرآفرین استادانی چون غلامرضا پهلوان(استاد قزوینی) عبدالكریم شیخان,حسین كاشی و رضا ملائكه است.سنگهای مرمر سرسراها از معادن یزد و تربت حیدریه است كه استاد لرزاده آن را اجرا كرده.نمای بیرونی كاخ به سبك معماری كاخ های سلطنتی آلمان و معماری داخلی آن به سبك طرح ایرانی- بیزانس,چهارستونی با نورگیر است.پرده های بزرگ نقاشی رنگ روغن با موضوع و داستانهای شاهنامه فردوسی,اطراف نورگیر سرسرای طبقه اول را استاد حسین طاهرزاده بهزاد و شاگردان وی در سال ۱۳۲۰ خورشیدی به پایان رسانیدند.
در فاصله سال های ۴۹-۱۳۴۵ ساختمان كاخ تعمیر و بازسازی شده و آذین كاران فرانسوی طبق سلیقه فرح,تزئینات داخلی كاخ را تعمیر دادند.”گلخانه و زیرزمین به سالن سینما,موزه مجموعه هنری فرح ,انبار ظروف,آبدارخانه و رختشویخانه تبدیل گردید و به دستگاههای حرارتی و خنك كننده و آسانسور مجهز وپنجره های طبقه همكف با شیشه ضد گلوله پوشیده شد”.كاخ سفیددر زمینی به مساحت ۲۱۶۴ مترمربع در دو طبقه و زیرزمین با زیربنای حدود ۵۰۰۰ مترمربع بنا شده است.در این طبقات ۵۴ واحد مختلف از جمله ۱۰ تالار بزرگ تشریفاتـــی وجـــود دارد كــه مكان پذیرایی رسمی شاه معدوم و فرح بوده است.وسیع ترین تالار كاخ,سفره خانه ایست كه به وسعت ۲۲۰ مترمربع است.
بخشهای مختلف كاخ موزه ملت سعدآباد
زیرزمین
موزه مجموعه هنری فرح, سالن سینما,آبدارخانه,انبار ظروف,انبار لباس و رختكن لباسشویی و تاسیسات.
طبقه همكف
سرسرای بزرگ ورودی ,اتاق محافظین,رختكن مراجعه كنندگان,تالار پذیرایی ,تالار غذاخوری كوچك یا تالار جلسات,دفتر كار شاه معدوم,دستشویی خصوصی وی,ورودی سینما و موزه هنری دفتر كار رئیس تشریفات,دفتر كار وزیر دربار,اتاق انتظار,اتاق بیلیارد و آرایشگاه اختصاصی.
طبقه اول
سرسرای بزرگ اصلی,سفره خانه یا تالار غذاخوری تشریفاتی,تالار تشریفات یا پذیرائی رسمی ویژه سفرا,دفتر كار فرح,تالار موسیقی وپذیرایی فرح,اتاق نشیمن خانوادگی,دو آپارتمان جداگانه و اختصاصی شاه و فرح در دو سوی سرسرا شامل خوابگاه,حمام و رختكن.
تالارهای بزرگ تشریفاتی كاخ به شیوه كاخ های اروپا در دو سده گذشته به ویژه سبك اشرافی فرانسه تزئین شده و از این روی بسیاری از آثار با ارزش هنری این كاخ از عتیقه فروشی ها و حراج های هنری فرانسه خریداری شده است.همچنین هدایای مقامات خارجی و ایرانی به دربار پهلوی بخش دیگری از این مجموعه می باشد.
اشیا موجود در كاخ موزه ملت سعدآباد
آثاری كه در تزئین این كاخ به كار گرفته شده,گنجینه ای گرانبها از میراث هنری ایران و جهان می باشند.از با ارزش ترین آثار این گنجینه,فرش های نفیس و بی نظیری است كه نهایت ذوق و هنر بافندگان هنرمند ایرانی را نشان می دهد. این فرش ها به سفارش رضاخان در كارگاه های قالی بافی تبریز,ارجمند كرمان,عمواوغلی مشهد ویژه تالارها بافته شده اند.
بزرگترین فرش این كاخ ۱۴۵ مترمربع,۱۴۰رج,بافت كارگاه عمواوغلی مشهد با نقش مایه شمسه و قندیل(طرح شیخ صفی اردبیلی)زینت بخش سفره خانه است.در دو ویترین سرسرای طبقه هم كف مجموعه ای از سفالینه های ایران از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری و اشیای نقاشی لاكی روغنی”پاپیه ماشه”شامل قلمدان, قاب آئینه جعبه و نسخه های خطی قرآن مجید,دعای كمیل,شاهنامه و دیوان حافظ مربوط به سده های ۱۲ تا ۱۴ هجری قمری نگهداری می شود كه جز مجموعه هنری فرح بوده است.
از دیگر آثار با ارزش این كاخ دو تابلوی سوخت بر روی چرم به سبك مینیاتور مكتب اصفهان دوره صفویه,كارگروهی از هنرمندان اصفهان در كارگاه ذوالفنون اسفرجانی است كه به رضاخان هدیه شده بود و بر دیوار اتاق انتظار طبقه هم كف نصب شده است.تابلوهای ارزنده ای اثر هنرمندان ایران و سراسر جهان مانند مارك شاگال,پل گوگن و فرشچیان زینت بخش این كاخ می باشند.قدیمی ترین پرده نقاشی رنگ و روغن این كاخ به نام نبرد لوتزن اثر آنیه لوفالكوته هنرمند سده ۱۷ میلادی ایتالیا در دفتر كار شاه است.
پوشش دیوار تالارها از پارچه های نفیس گل ابریشم و ابریشم و اطلس و تافته بافت فرانسه و انگلستان است. چراغ های آویز”لوسترها”ساخت ایتالیا,فرانسه و چكسلواكی روشنایی بخش تالارهای وسیع این كاخ می باشند.كه بزرگترینشان ۱۰۸ شاخه است سه چهلچراغی كه تالار سفره خانه طبقه اول را روشن می كنند از زیباترین لوسترهای ساخت بوهم”چكسلواكی”با آویزهای كریستال رنگارنگ به شكل میوه است. ظروف غذاخوری این كاخ,چینی های ساخت كارخانه رزنتال آلمان(غربی)با نشان سلطنتی و جام های كریستال تراش خورده ساخت كارخانه باكارای فرانسه به سفارش دربار پهلوی است.
از مجموعه های چشمگیر این كاخ چینی های كارخانه سور فرانسه است كه محصولات متنوع این كارگاه را با شیوه های گوناگون آن شامل می شود.زیباترین آنها چینی های سفید با تصاویر سبز و طلائی از ناپلئون بناپارت و نزدیكان وی است كه نقاشان معروف تصویر كرده اند.این مجموعه در گنجه های تالار تشریفات نگهداری می شود و مانند بیشتر آثار این كاخ از حراج های هنری فرانسه خریداری شده اند.
دو پرده ابریشم و حریر گلدوزی شده با نخ ابریشم,كار دست هنرمندان چین كه در تالار نشیمن طبقه اول قرار دارد مجموعه تزئینات داخلی این اتاق را كه به شیوه شینوازری-سبك تزئینی تقلید چین می باشد كامل كرده و جلوه بیشتری به آن داده است.میز تحریر متعلق به ماری آنتوانت ملكه معدوم فرانسه در انقلاب كبیر كه شخص فرح آن را از عتیقه فروشی های فرانسه خریداری نموده,بیانگر این حقیقت تاریخی است كه تصاحب كنندگان,دارندگان اصلی ثروت های دنیا نیستند.كاخ سفید نیز پس از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی ایران در اختیار مالكان و وارثان اصلی و حقیقی آن-یعنی ملت قرار گرفت.ودر سال ۱۳۶۰ خورشیدی با نام كاخ موزه ملت پیش پای ملت گشوده شد.
آدرس كاخ موزه ملت سعدآباد
كاخ موزه ملت سعدآباد در خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید كمال طاهری، كاخ موزه سعدآباد قرار دارد.
برای رسیدن به مجموعه سعدآباد و موزه نظامی می‌توانید از مترو استفاده كنید و در خط ۱ مترو به میدان تجریش بروید .سپس از میدان تجریش با تاكسی به میدان دربند و ورودی شمالی كاخ سعدآباد بروید. یا اگر قصد پیاده‌روی دارید در میدان تجریش به خیابان سعدآباد، خیابان افراز، خیابان جاودان و در نهایت خیابان خیابان طاهری و ورودی غربی كاخ سعدآباد برسید. پیاده‌روی این مسیر حدودا بیست دقیقه طول می‌كشد. اگرچه این خیابان‌ها دارای فضای سبز زیبا، درختان چنار كهنسال و سرسبز و بافت و خانه‌های تاریخی با معماری دوران پهلوی است. اما قسمت‌هایی از آن دارای سربالایی است و برای كسانی كه توانایی پیاده‌روی در سربالایی را ندارند توصیه نمی‌شود.
