كلیسای ماریوخنه مربوط به دوره ساسانیان است و در اورمیه، ضلع غربی خیابان قدس واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ آبان ۱۳۶۲ با شمارهٔ ثبت ۱۶۴۸ بهعنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. احتمالا نستوری ها در سال ۱۹۰۱ میلادی در روستای تاریخی آده ( ۲۵ كیلومتری شمال ارومیه ) كلیسای “ماریوخنه” ( ماریوحنا یا یوحنا ) را ایجاد كرده اند. كلیسا به شكل مسطیل و با آجرهای چهارگوش در جهت شرقی و غربی ساخته شده است.
محراب در شرق كلیسا و مرتفع تر از صحن است. این كلیسا مكعبی بطول ۱۸ و عرض ۹ و ارتفاع ۶ متر است . در وسط صحن كلیسا چهار ستون چوبی به قطر ۲۵ سانتی متر و پایه ستون سنگی حجاری و تزیین شده ای به ابعاد ۷۰ سانتی متر وجود دارد.دو تیر اصلی در طول كلیسا سقف را به سه قسمت تقسیم كرده و تیرهای فرعی در عرض با لمبه كوبی از بالا و حصیر و كاهگل پوشانده شده اند. و در برج ناقوس پس از كاهگل آجرهای قزاقی كار شده اند. چهار پنجره در هر كدام از دیوارهای شمالی و جنوبی و دو پنجره در دیوار غربی نور داخل را تأمین میكنند .
ورودی كلیسا از زیر برج ناقوس در ضلع غربی است و دو راهرو كناری قبل از ورود به صحن هستند كه به حیاط شمالی و فضای پیش ورودی میرسند. برج ناقوس در چهار طبقه با بازشوهای ارتفاعی در سه جهت با قوسهای نیمدایره ای و تزیین آجری در هره ها خودنمایی میكنند . طبقات سوم و چهارم برج به ترتیب كوچكتر می شوند و نهایتا با سربندی ( شیروانی ) پوشیده شده اند.و بر بالای آن صلیب فلزی نصب شده است. و ناقوس كلیسا زیر بام چهارم آویخته می شود.
حیاط كلیسا در زمان ساخت با نردههایی مشخص میشده است كه در حال حاضر بجای آنها دیوار آجری كشیده شده است . بندكشی نمای آجری بنا نیز در حال حاضر سیمانی شده است كه در زمان ساخت چنین نبوده است .
كلیسای آده از جمله كلیساهای بزرگ این بخش میباشد كه مراسم مذهبی و دینی توسط ارامنه انجام میگیرد و همچنین ارامنه بیشتر قربانیهای خود را به أین كلیسا میآورند. أین كلیسا در سال ۱۳۷۹ توسط میراث فرهنگی مرمت شده است . سالی یك بار نیز جشن دانیال انجام میگیرد. داخل كلیسا قبر خلیفه نیز هست كه تاریخ فوت به سال ۱۹۴۲ میباشد. نِستوری یا نِسطوری شاخهای از مسیحیت است كه مبانی آن نخستین بار توسط نسطوریوس مطرح شد. نستوریها بر این باورند كه در عیسی مسیح دو شخص و دو طبیعت وجود داشت: طبیعت آدمی «عیسی» و طبیعت الهی٬ “پسر خدا” یا “لوگوس”.
نسطوریوس (نسطور) اسقف قسطنطنیه، متولد در جرمانیسی (سوریه) در حدود ۳۸۶ م. و متوفی در لیبی در حدود ۴۵۱ م. وی شاگرد تئودور از مردم مپسوس بود. وی نخست به دیر سناپرپر نزدیك انطاكیه رفت. تئودوز دوم او را به اسقفی قسطنطنیه منصوب كرد (سال ۴۲۸ م.). وی به ضد پیروان آریوس اقدام كرد، اما بهزودی معتقد شد كه در عیسی دو شخص و دو طبیعت وجود داشت. امپراتور كه در ابتدا موافق او بود، پس از محكومیت عقاید او، از قبول بدعت وی دست كشید و بدو اجازه داد كه در صومعهٔ «سناپرپر» انزوا گزیند، ولی بعدها وی را به واحهای در صحرای لیبی تبعید كرد (سال ۴۳۵ م.).
از دورهٔ سلطنت پیروز یكم، شاهنشاه ساسانی (۴۵۹ – ۴۸۳ میلادی)، به بعد بر اثر آنكه زعمای مدرسهٔ ایرانیان كه در رُها (یونانی:اِدسا) دایر بود عقاید نسطوریوس را پذیرفته و در نتیجهٔ اخراج از رها و قلمرو حكومت رومیان به نصیبین پناهنده شدند، این مذهب در ایران قوت یافت و حتی گاه از طرف شاهنشاهان ساسانی علیرغم رومیان تقویت شد و كلیساهای نسطوریان در بسیاری از نقاط ایران و برخی از شهرهای ماوراءالنهر دایر گردید و بازماندگان این مسیحیان در دورهٔ اسلامی تا حدود قرن پنجم در بسیاری از شهرهای ایران به وفور به سر میبردند.
بر این اساس بعضی ها معتقدند نستوری ها این كلیسا را ساخته اند و بنای اصلی مربوط به دوره ساسانیان است و در سال ۱۹۰۱ بازسازی شده است … ولی به نظر می آید كه ایشان به جهت نزدیكی و اسم كلی كلیسای آده با كلیسای ماردانیال اشتباه گرفته اند و مراسم سالانه جشن دانیال نیز بر این مطلب صحه میگذارد.
