خانه تاریخی مقدم تهران ، به واسطه داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به گرانترین خانه جهان مشهور شده، متعلق به استاد محسن مقدم پسر كوچكتر احتساب الملك شهردار دوره ناصر الدین شاه قاجار است.زنده‌یاد استاد مقدم جزو اولین باستان شناسان ایرانی بود كه به همراه اساتید باستان شناسی در محوطه‌های تاریخی فعالیت می‌كرد.وی همچنین از شاگردان استاد كمال الملك، باستان شناس و مؤسس دانشگاه هنرهای زیبا و استاد دانشگاه تهران بود كه با همسر فرانسوی زبانش تصمیم گرفتند همه هم و غم خود را برای برپا كردن یك موزه از اشیای گران‌بهایی كه در حال از بین رفتن است بگذارند.
استاد مقدم در آبان ماه ۱۳۵۱، خانۀ پدری خود را به همراه تمامی آثار موجود در آن به دانشجویان دانشكده هنرهای زیبا و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران برای آموزش و پژوهش در فرهنگ گذشته و سپس عموم مردم وقف نمود.
موزه مقدم
این خانه كه به موزه مقدم تغییر نام یافته، با مساحتی حدود ۲۱۱۷ متر مربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است و هر حیاط از قسمت‌های مختلفی تشكیل شده است.اتاق پذیرایی یا سالن گاه نگاری در ضلع جنوبی بنا، محل كار، فعالیت‌های علمی و پذیرایی از میهمانان بوده است.
حوض‌خانه این بنا در دوره مظفری (۱۲۲۴- ۱۲۱۳ قمری) هم‌زمان با احداث خانه توسط احتساب الملك بنا شده است. تزئینات دیوارهای آن توسط دكتر محسن مقدم از كاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سده‌های چهارم تا سیزدهم قمری است كه سیر و تحول صنعت سفال و كاشی ایران را به نمایش می‌گذارد.
اتاق قاجار یا سالن زمستانی بنا با آثار ارزنده‌ای از دوران زندیه و قاجاریه چون طاقچه گچبری زندیه از اصفهان، شومینه‌ای از قصر فیروزه، كاخ «فیروزه خانم» سوگلی ناصرالدین شاه و… تزیین شده است و به همین دلیل آن را اتاق قاجار نامیده‌اند.
معماری بنا
معماری ایرانی با رعایت اصول ساخت باغ ایرانی در این خانه به‌خوبی به چشم می‌آید و گل‌كاری و فضاسازی انجام شده با گیاهان حال‌و‌هوای بسیار خوشی برای گردشگران فراهم می‌آورد. در قسمت غربی این خانه ساختمان اربابی (برج) واقع شده است كه استاد مقدم به‌همراه یكی از شاگردان در دانشكده هنرهای زیبا، دكتر ابوالقاسمی، در سال ۱۳۴۵ ساخته‌اند. این ساختمان با كاشی‌هایی از دوران قاجار تزیین و بخش‌هایی از هنرهای ایرانی در آن به نمایش گذاشته شده است.
ایوان‌های بسیار زیبایی نیز در ساختمان بنا مشهود هستند، یكی از آن‌ها با نمای بیرونی به شكل دو سنتوری با گچبری ایرانی و روی چهار ستون با گچ بری كرنتی بر پا شده است.این ایوان با دو رشته پلكان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی است و هنوز شكل قدیم خود را حفظ كرده است. تزیینات این محل توسط دكتر مقدم و با استفاده از كاشی‌های كوپاچه (چند رنگ) صفوی، آینه‌كاری زندیه و قاجار و كاشی‌های معرق و خشتی قاجار و پهلوی اول صورت گرفته است.
ایوان دیگر با استفاده از كاشی‌های دوران زندیه و قاجار مزین شده و در وسط آن حوضچه مرمری كوچكی متعلق به حمام فتح علی شاه كار گذاشته شده است كه آب از آن فوران كرده و از طریق یك جوی باریك به داخل استخر می‌ریزد.
استخر مذكور كه در حاشیه شمالی حیاط بیرونی واقع شده است در سال ۱۳۳۵ در جریان سفر زنده یاد دكتر مقدم به اسپانیا، از روی استخر و آب نماهای باغ الحمراء (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگوبرداری و با استفاده از حوض یاد شده و تعدادی فواره قدیمی اجرا شد.
گرانترین خانه جهان
این خانه در سال‌های دهه ۳۰ و ۴۰ توسط پروفسور پوپ مورخ آمریكایی كه مقاله‌ای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله «سپید و سیاه» نوشته بود، به گرانترین خانه جهان معروف شد و هنوز هم جزو یكی از منحصر به فردترین خانه‌های ایران و جهان به شمار می‌آید.
در كنار تمام در و دیوارهای كاشی كاری شده و زیبای عمارت مقدم، اتاق كوچكی راه ورودی به زیرزمین خانه است كه تمام در و دیوار آن با سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی و صدف و مرجان های زیبا نقش داده شده است.
مقدم در سال ۱۳۵۱ خانه پدری خود را با تمام آثار ارزشمندش وقف دانشگاه تهران كرد و در سال ۱۳۶۶ دار فانی را وداع گفت.پس از مرگش نیز همسرش در سال ۶۹ تولیت موزه را در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار داد و سرانجام پس از چند سال عملیات مرمت، در مرداد ماه سال ۸۸ در این خانه به روی بازدیدكنندگان گشوده شد. خانه یا موزه مقدم در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
نحوه دسترسی
آدرس : تهران ، خیابان امام خمینی، بین خیابان شیخ هادی و خیابان ولیعصر، جنب بانك ملت ، پلاك ۲۴۹
اگر قصد دارید با مترو به موزه بروید، می‌توانید از ایستگاه‌های حسن‌آباد و دانشگاه امام علی (ع) در خط شماره دو (صادقیه-فرهنگسرا) استفاده كنید.كافه خانه موزه مقدم بین این دو ایستگاه مترو قرار دارد و با حدود پنج دقیقه پیاده‌روی به آنجا می‌رسید. همچنین با استفاده از اتوبوس‌های مسیر راه‌آهن-پارك وی یا راه‌آهن-تجریش می‌توانید به موزه دسترسی داشته باشید. برای این منظور در ایستگاه البرز (تقاطع خیابان ولیعصر و امام خمینی) پیاده شوید. با پیاده‌روی كوتاه به‌سمت شرق در خیابان امام خمینی، به موزه خواهید رسید.
